30 Mart - 03 Nisan 2003
Düzenlemeler, Ankara: Feryal Matbaac›l›k, 1996:209-96.
6. Mandell GL, Petri, WA. Antimicrobial agents: penicillins, cephalosporins,
and other ∨-lactam antibiotics. In Hardman JG, Limbird LE, eds.
Goodman & Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. 9th ed. New York, McGraw Hill, 1996:1073-101
7. Chambers HF, Sande MA. Antimicrobial agents: aminoglycosides. In
Hardman JG, Limbird LE, eds. Goodman & Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. 9th ed. New York, McGraw Hill, 1996:1103-121
8. Kapusnik-Uner JE, Sande MA, Chambers HF. Antimicrobial agents:
tetracyclines, chloramphenicol, erthromycin and miscellaneous antibacterial agents. In Hardman JG, Limbird LE, eds. Goodman & Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. 9th ed. New York, McGraw Hill, 1996:1073-101
9. Mandell GL, Petri WA. Antimicrobial agents: drugs used in the
chemotherapy of tuberculosis and leprosy In Hardman JG, Limbird LE,
eds. Goodman & Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics. 9th ed. New York, McGraw Hill, 1996:1155-174 10. Neuvonen PJ. Interactions with the absorption of tetracyclines. Drugs,
1976; 11: 45-54
11. Hoogkamer JFW, Kleinbloesem CH. The effect of milk consumption on the pharmacokinetics of fleroxacin and ciprofloxacin in healthy volunteers. Drugs 1995; 49 (suppl 2): 346-8
12. Fraga Fuentes MD, Garcia Diaz B, de Juana Velasco P, Bermejo Vicedo MT. Influence of foods on the absorption of antimicrobial agents. Nutr Hosp 1997; 12: 277-88
13. Mainz D, Borner K, Koeppe P, Kotwas J, Lode H. Pharmacokinetics of lansoprazole, amoxicillin and clarithromycin after simultaneous and single administration. J Antimicrob Agents Chemother 2002; 50: 699-706 14. Wise R, Honeybourne D. Pharmacokinetics and pharmacodynamics of
En s›k rastlanan insan barsak protozoonu olmas›na karfl›n patojeni- tesi halen tart›flmal› olan Blastocystis hominis’in taksonomisi de kesin- lik kazanmam›flt›r (1, 2). Önceleri vakuoler, granüler ve ameboid ol- mak üzere üç ayr› flekil tan›mlanm›fl, ard›ndan kist, avakuoler ve mul- tivakuoler flekillerden de söz edilmifltir (3). Enfeksiyonun bulafl flekli tam olarak bilinmemekle birlikte, son veriler enfeksiyonun bulafl›ndan d›fl ortama daha dayan›kl› olan kist fleklinin sorumlu oldu¤unu düflün- dürmektedir (2). Enfeksiyona ait risk faktörlerinin araflt›r›ld›¤› bir ça- l›flmada, içme suyu kalitesi ile enfeksiyon s›kl›¤› aras›nda önemli dü- zeyde bir iliflki saptanm›flt›r (4). Avustralya’da evcil kedi ve köpekle- rin ço¤unun d›flk›s›nda B. hominis’e rastlanm›fl, evcil hayvanlar›n in- sanlar için enfeksiyon kayna¤› olabilece¤i öne sürülmüfltür (5).
Klinik ve Patogenez
B. hominis’in patojenitesi halen tart›fl›lmaktaysa da son yay›nlar›n önemli bir bölümü organizman›n patojen olabilece¤ini desteklemekte- dir (3, 6-15). Etkenin patojen oldu¤unu savunanlardan baz›lar› X40 büyütmede bir mikroskop sahas›nda beflten fazla B. hominis bulunma- s›n› bir patojenite kriteri olarak de¤erlendirirken, di¤erleri patojenite- nin parazit say›s› ile iliflkili olmad›¤›n› ileri sürmektedir.
B. hominis’in, baflta AIDS olmak üzere, ba¤›fl›kl›¤› bask›lanm›fl ol- gularda uzun süren veya tekrarlayan diyarelere yol açabildi¤i bildiril- mifltir (1, 13). Baz› araflt›rmalarda ba¤›fl›kl›¤› bask›lanm›fl olgularda etkenin görülme s›kl›¤›nda önemli bir de¤ifliklik gözlenmemifl, ancak bu olgular›n ba¤›fl›kl›¤› sa¤lam bireylere oranla daha s›k semptom ver- dikleri bildirilmifltir (11, 14, 15). Kolon kanseri nedeniyle barsak t›ka- n›kl›¤› gözlenen dört olguda B. hominis say›s›nda büyük art›fl gözlen- mifl, cerrahi sonras› özgül sa¤alt›m uygulanmaks›z›n enfeksiyon orta- dan kalkm›flt›r (8). Benzer flekilde poliklini¤imize diyare ve kar›n a¤- r›s› yak›nmalar›yla gelen yafll› bir erkek hastada çok bol (X40’l›k ob- jektifle her alanda 15-20) B. hominis saptanm›fl, sa¤alt›ma dirençli ol- guda daha sonra kolon kanseri belirlenmifltir. B. hominis’in turist diya- resi ile de iliflkili oldu¤u gösterilmifltir (10). ‹rritabl kolon sendromlu hastalarda B. hominis’in önemli ölçüde daha s›k görüldü¤ü (7) ve bu etkene karfl› IgG antikorlar›n›n, özellikle IgG2’nin, önemli derecede daha yüksek düzeylerde bulundu¤u saptanm›flt›r (9). Barsak geçirgen- li¤inin blastocystosisli ve giardiasisli olgularda art›fl gösterirken, apa- tojen Entamoeba coli enfeksiyonlar›nda de¤iflmedi¤i belirlenmifltir (16). Yap›lan çal›flmalarda blastocystosisli olgularda saptanan yak›n- malar›n baflta diyare ve kar›n a¤r›s› olmak üzere gaz, ifltahs›zl›k, kons- tipasyon, bulant›, kusma, halsizlik oldu¤u bildirilmifltir (1, 2).
Tan›
Laboratuvarlar›n ço¤u tan›y› vakuoler flekli görerek koymaktad›r (3), bu flekil Lugol yöntemi ile bile kolayca ay›rt edilebilirken, nere- deyse vakuoler flekil kadar s›k gözlenen granüler ve kist flekilleri, trik- rom gibi kal›c› bir boyama yöntemi olmaks›z›n güç tan›n›r ve Endoli- max nana gibi apatojen baz› parazitlerle rahatl›kla kar›flt›r›labilir. Bu nedenle trikrom gibi kal›c› boyalar kullan›lmaks›z›n yap›lacak epide-
miyolojik araflt›rmalar yetersiz kalacakt›r. B. hominis’i saptama s›kl›- ¤›, yüksek optik kaliteli mikroskoplar›n kullan›m›yla da dramatik ola- rak artar (1). Kültür yönteminin de tan› flans›n› artt›rd›¤› bildirilmifltir (17).
Blastocystis hominis Enfeksiyonu Tan›s›nda Dikkat edilecek Konular
1. Di¤er barsak parazitlerinin aksine d›flk›da saptanan B. hominis or- ganizmas›n›n miktar› (az, orta, bol gibi) bildirilmelidir.
2. Hastan›n semptomlar› blastocystosise ba¤lanmadan önce en az üç d›flk› incelemesi ile di¤er barsak parazitleri araflt›r›lmal›d›r. 3. Di¤er olas› enfeksiyon ajanlar› da gözönüne al›nmal›d›r.
Sa¤alt›m
Blastocystosis sa¤alt›m›nda en s›k kullan›lan ilaç metronidazoldür; ilaç çeflitli çal›flmalarda 3-14 gün boyunca 0,25-2 gr/gün gibi genifl bir doz spektrumunda uygulanm›fl, baz› araflt›rmac›lar taraf›ndan etkili, baz›lar›nca etkisiz bulunmufltur (1). M›s›r’da yap›lan bir çal›flmada or- nidazol B. hominis’e karfl› en etkili ilaç olarak bulunmufl (6), oysa ta- raf›m›zdan yap›lan bir araflt›rma s›ras›nda üç olgunun tümünde etkisiz olmufltur (11). 5-nitroimidazollerin B. hominis’e karfl› etkilerinin de¤i- flik çal›flmalarda farkl› bulunmas› bu ilaçlara karfl› sufllar aras›nda di- renç farkl›l›¤› olabilece¤ini düflündürmektedir. Nitekim Bengladefl ve Singapur’dan elde edilen sufllar aras›nda metronidazole karfl› önemli derecede in vitro direnç farkl›l›¤› saptanm›flt›r (18). Ornidazole yan›t vermeyen bir olgumuzda trimetoprim-sülfametoksazolün baflar›l› ol- mas› (11) sonras›nda, bu ilac›n B. hominis’e karfl› etkinli¤i araflt›r›lm›fl, semptomatik 38 çocu¤un 36’s›nda (%94,7) ve 15 eriflkinin 14’ünde (%93,3) organizman›n eradikasyonunda etkili bulunmufltur (12). Tri- metoprim-sülfametoksazol blastocystosis sa¤alt›m›nda bir alternatif olarak gösterilmektedir (19).
KAYNAKLAR
1. Ok ÜZ, Üner A, Korkmaz M. Blastocystosis. In: Özcel MA. Ed. ‹mmün
Yetmezlikte Önemi Artan Parazit Hastal›klar›. Türkiye Parazitoloji Derne¤i Yay›nlar› No:12, Bornova, ‹zmir: Ege Ü. Bas›mevi, 1995: 43-9.
2. Tan KSW, Singh M, Yap EH. Recent advances in Blastocystis hominis
research: hot spots in terra incognita. Int J Parasitol 2002; 32: 789–804.
3. Stenzel DJ, Boreham PF. Blastocystis hominis revisited. Clin Microbiol
Rev 1996; 9: 563-84.
4. Taamasri P, Mungtin M, Rangsin R, Tongupprakarn B, Areekul W,
Leelayoova S. Transmission of intestinal blastocystosis related to the quality of drinking water. Southeast Asian J Trop Med Pub Health 2000; 31: 112-7.
5. Duda A, Stenzel DJ, Boreham PFL. Detection of Blastocystis sp. in
domestic dogs and cats. Vet Parasitol 1998; 76: 9–17.
6. El-Masry N, Bassily S, Farid Z, Mansour N, Podgore JK. Eradication of
Blastocystis hominis carriege: a comparative retrospective review of four