Kat› faz ELISA,1980’lerden beri leptospirosis dahil olmak üzere insan ve hayvanlardaki birçok infeksiyöz hastal›¤›n serolojik teflhisin- de kullan›lm›flt›r (5,9,27). Araflt›r›c›lar testin MAT ile uyumlu sonuç- lar verdi¤ini bildirmifllerdir. Hartman ve ark. (12), deneysel yolla in- fekte edilen köpeklerde ELISA ile ilk IgM’lerin 4. günden sonra sap- tand›¤›n›, IgG’lerin ise 2-3 ayda en yüksek düzeye ç›kt›¤›n› bildirmifl- lerdir. MAT ile ELISA’n›n karfl›laflt›r›ld›¤› di¤er bir çal›flmada ELI- SA’n›n daha duyarl› oldu¤u ve infeksiyonu daha erken dönemde sap- tad›¤› bildirilmifltir (28). Bununla birlikte MAT gibi ELISA da afl› ile infeksiyon antikor titresini ay›ramamaktad›r. Sonike edilmifl veya ›s› ile inaktive edilmifl antijenler kullan›labilir.
Hastal›¤›n erken dönemlerinde al›nan kan serumu kullan›larak, IgM antikorlar›na özel ve hassas olan mikrokapsül aglutinasyon testi gelifl- tirilmifltir. MAT’a göre 8-128 kere daha hassas olan bu testte, sentetik polimerlerin mikrokapsülleri, leptospiral antijenler için tafl›y›c› olarak kullan›lm›flt›r (1,2).
‹ndirek hemaglütinasyon test daha çok küçük laboratuvarlarda has- tal›¤›n akut dönemlerinde kullan›l›r. Alyuvarlara adsorbe edilen lep- tospiral antijenik komponentlerin, flüpheli serumlardaki antikorlar› or- taya koymada duyarl› oldu¤u bildirilirmifltir.
Komplement fikzasyon test di¤erleri kadar iyi çal›fl›r. Veteriner alanda pek tercih edilmemektedir ancak insan leptospirozunun teflhisinde patoc- 1 suflundan elde edilen genus spesifik antijen kullan›larak test çal›fl›l›r.
IgM için Dipstick metodu insan serumlar›nda, insana karfl› IgM bo- yal› konjugat ile leptospira spesifik IgM antikorlar›n›n çevrelenmesi esas›na dayan›r (13).
KAYNAKLAR
1. ARIMITSU, Y. (1988). A new method for diagnosis of Leptospirosis: A
microcapsule agglutination (MCA) Test. Isr. J. Vet. Med., 44, 1-8.
2. ARIMITSU, Y., KOBAYASHI, S., AKAMA, K., MATUHASI, T. (1982).
Development of a simple serological method for diagnosing Leptospirosis: a Microcapsule Agglutination Test, J. Clin. Microbiol., 15, 835-841.
3. COLE 12- J.R, SULZER C. R, PURSELL A. R (1973). Improved
microtechnique for the leptospiral microscopic agglutination test, Appi. Microbiol., 25, 976-980.
4. COLE, J.R.(1990). Spirockhetes, p. 41-60. In G. R. Carter and J. R. Cole
( ed.), Diagnostic Porecedures in Veterinary Bacteriology and Mycology, fifth ed. Academic Press, Inc., Newyork.
5. COUS‹NS, D.V., ROBERTSON, G.M., HUSTAS, L.(1985). The use of the
enzyme-linked immunoabsorbent assay (ELISA) to detect the IgM and IgG antybody response to Leptospira interrogans serovars hardjo, pomona and tarassovi in cattle, Vet. Microbiol., 10, 439-450.
6. ELLINGHOUSEN 14- H. C, McCULLOUGH W.G (1965). Nutrition of L.pomona and growth of 13 other serotypes: Fractionation of oleic albumin complex and a medium of bovine albumin and polysorbate 80, Am. J. Vet. Res. 110, 45-51.
7. ELLIS, W. A., O’BRIEN, J. J., NEILL, S. D., FERGUSON, H. W., HANNA,
J. (1982b). Bovine leptospirosis: Microbiological and serological findings in aborted fetuses, Vet. Rec., 110, 147-150.
8. FAINE 15- S (1982). Guidelines for the control of Leptospirosis, World Health Organisation-Geneva
9. GODDARD, R.D., LUFF, P.R., THORNTON, D.H. (1991). The
serological response of calves to Leptospira interrogans serovar hardjo vaccines and infection as measured by the microscopic agglutination test and anti-IgM and anti-IgG enzyme-liked immunosorbent assay, Vet.
Microbiol., 26, 191-201.
10. GSELL, O.(1984). The history of Leptospirosis: 100 Years, Zbl. Bakt. Hyg, 257, 473-478.
11. HANSON18- L.E (1982). Leptospirosis in domestic animals: The public health perspective, J Am. Vet. Med. Assoc., 181, 1505-1509.
12. HARTMAN, E.G.(1984b). Epidemiological aspects of canine leptospirosis in the Netherlands, Zbl. Bakt. Hyg., 258A, 350-359.
13. HARTSKEERL, R.A., SM‹TS, H.L., KORVER, H., GORIS, M.G.A., and TERPSTRA. W.J.(2000). International course on laboratory methods for the diagnosis of leptospirosis. Royal Tropical Institute, Dep. Of Biomed. Res., The Netherlands
14. HOLT22- J. G, KRIEG N. R, SNEATH P. H. A, STALEY J. T, WILLIAMS S. T (1994). Bergey’s Manual of Determinative Bacteriology Ninth Ed., Williams & Wilkins, Baltimore.
15. JOHNSON23- R.C, FAINE S (1984). Leptospira, Bergey’s Manual of Systematic Bacteriology, 1, 62-67.
16. JOHNSON24- R. C, HARRIS V. G (1967). Differentiation of pathogenic and saprophytic Leptospires, J. Bacteriol., 94, 27-31.
17. JOHNSON25- R. C, ROGERS P (1964a). 5-Fluorouracil as a selective agent for growth of Leptospirae, J. Bacteriol., 87, 422-426.
18. Mc CORMICK, B. M., MILLER, B. D., MONCKTON, R. P., JONES, R.T., CHAPPEL, R. J., and ADLER, B. (989) Detection of leptospires in pig kidney using DNA hybridization. Res. Vet. Sci. 47:134-135.
19. MICHNA26- S. W (1970). Leptospirosis, Vet. Rec., 86,484-496. 20. MOHN27- S. F, SANDVIK O (1976). Serological investigations of
leptospiral deoxyribonucleases, Acta Vet. Scand., 17, 354-358. Blobel, H., Schlieber, T.(1985). Leptospira, Handbuch der bakteriellen Infektionen bei Tieren, V, 90-154.
21. SCANZIANI, E. (1991). Comparison between specific immunoperoxidase staining and bacteriological culture in the diagnosis of renal leptospirosis of pigs, Res. Vet. Sci., 50, 229-232.
22. Serodiagnosis of canine leptospirosis by solid- phase enzyme- linked immunosorbent assay, Vet. Immunol. Immunopathol., 7,33-42. 23. SKILBECK, N. W., CHAPPEL. (1987). A serological survey of dogs, cats
and horses in south- eastern Australia for leptospiral antibodies, Aust. Vet. J., 70, 389-390.
24. SULZER, C.R. and JONES W. L.(1978). Leptospirosis. Methods in Laboratory Diagnosis , revised ed. Publication no.(CDC) 74-8275. U.S. Department of Health , Education, and Welfare, Washington, D.C. 25. SÜNBÜL, M., ESEN, fi., LEBLEB‹C‹O⁄LU, H., HOKELEK, M.,
PEKBAY, A., and ERO⁄LU, C.(2001). Rattus Norvegicus Acting as Reservoir of Leptospira interrogans in the Middle Black Sea Region of Turkey, as Evidenced by PCR and Presence of Serum Antibodies to Leptospira Strain. Scand.J. Infect. Dis.33: 896-898.
26. TERPSTRA, W.J., SCHOONE, G.J., LIGHART, G.S. ,and TER SCHEGGET,J. (1987). Detection of leptospira interrogans in clinical specimens by in situ hybridization using biotin- labeled DNA probes. J. Gen. Microbiol. 133: 911-914.
27. THIERMAN, A.B., GARRET, L.A.(1983). Enzym-linked immunosorbent assay for the detection of antibodies to Leptospira interrogans serovars hardjo and pomona in cattle, Am. J. Vet. Res., 44, 884-887.
28. VENKATARAMAN, K.S., NEDUNCHELLIYAN, S., RAMADASS, P., RAMKRISHNA, J.(1992). Serodiagnosis of canine leptospirosis by enzyme linked immunosorbent assay (ELISA). J. Vet. Med.,12,37-38.
29. WOLFF, J.W. (1954). Laboratory Diagnosis of Leptospirosis. Charles C Thomas, Publisher, Springfield, III.
Leptospirozis tedavisi, hastal›k etkeninin ortadan kald›r›lmas›, semptom ve bulgular›n fliddeti ve süresinin, komplikasyonlar›n ve ölüm oran›n›n azalt›lmas› için uygulanan antibiyotik tedavisine ek ola- rak hipoksemi, hipotansiyon, hemoraji ve böbrek yetmezli¤inin des- tekleyici tedavisinden oluflmaktad›r. Leptospiralar›n oldukça genifl bir antibiyotik grubuna karfl› duyarl› oldu¤u ve yeni direnç gelifltirmedi¤i bilinmektedir.
Leptospirozisin tedavisi ile ilgili invitro çal›flmalar ve deneysel hayvan çal›flmalar› ile 1940’ lar›n sonlar›ndan 1960’ l› y›llar›n ortala- r›na kadar leptospiralara karfl› birçok antibiyoti¤in etkili oldu¤u bulun- mufltur. Genelde etkili olmakla birlikte, leptospiralar bütün beta-lak- tam antibiyotiklere karfl› duyarl› de¤ildirler (1). Ciddi leptospiroziste intravenöz penisilin veya ampisilin, orta derece hastal›kta oral doksi- siklin, ampisilin veya amoksisilin tavsiye edilmektedir (2,3,4). Erken dönemde anikterik leptospiroziste doksisiklin ile, a¤›r seyirli leptospi- roziste ise penisilin G ile 7 gün tedavi verildi¤inde leptospirüri dahil, semptom ve laboratuvar anormalliklerinin azald›¤› görülmüfltür (5,6). Ancak, ciddi hastal›kta penisilin tedavisinin klinik bulgularda önemli derecede gerilemeye yol açmad›¤›, buna karfl›n leptospirürinin azald›- ¤› baz› çal›flmalarda gösterilmifltir. Antibiyotik tedavisi ile organlarda oluflan hasarda geri dönüfl olmad›¤› ve bu yüzden semptomlar›n geri- lemedi¤i düflünülmektedir (7). Çocuklar›n ciddi hastal›¤›nda da ‹V pe- nisilin veya ampisilin tedavisinin trombosit say›s›n›n ve kreatin de¤e- rinin normale dönmesini önemli derecede h›zland›rd›¤› görülmüfltür.
Leptospiroziste, ilk septisemik fazdan sonra 4-30 günlük periyodun ard›ndan immun faz bafllamaktad›r. Antimikrobik tedavinin immun fazdan önce bafllanmas›n›n daha etkili oldu¤u 1950’ lerde gösterilmifl- tir. Fakat ciddi seyirli leptospiroziste geç dönemde bafllanan antibiyo- tik tedavisinin de hastal›k süresi ve fliddeti üzerine olumlu etkiler yap- t›¤› bilinmektedir(4). Ampisilin, piperasilin, mezlosilin, sefotaksim ve doksisiklin geç bafllan›ld›¤›nda bile mortaliteyi azaltt›¤›, bununla bera- ber sefaleksin, sefamandol ve sefaperazon’un etkisiz oldu¤u hayvan çal›flmalar› ile gösterilmifltir(1). Leptospiroziste antibiyotik tedavisi hastal›k süresinin k›salmas›n› ve fliddetinin azalmas›n› sa¤lamaktad›r. Hastal›¤›n süresi, antibiyotik tedavisi ne kadar erken bafllat›l›rsa o ka- dar k›sa olmaktad›r. Tedaviye ilk iki gün içinde bafllan›d›¤›nda hasta- l›k süresinin önemli derecede k›sald›¤›, ilk yedi gün içinde ve daha sonra tedavisine bafllanan olgular›n hastal›k süreleri aras›nda anlaml› fark oldu¤u, yedi günden sonra bafllanan tedavinin ise hastal›k süresi üzerine etkili olmad›¤› gösterilmifltir (8). Hastal›¤›n erken tan›mlan- mas›; klinisyenin hastal›¤› tan›yor olmas› ile ve akut ateflli hastal›¤›n ay›r›c› tan›s›nda dikkate almas› ile mümkün olmaktad›r. Antibiyotik tedavisine genelde semptomlar›n ilk dört günü içinde bafllanmas› öne- rilmekle birlikte, geç evrede tan› konulmufl olsada tedavi mutlaka uy- gulanmal›d›r.
Duyarl›l›k testleri
Leptospiralar›n duyarl›l›k test yöntemleri standardize edilmemifltir. Du- yarl›l›k çal›flmalar› için hayvan (hamster) deneyleri ve minimal inhibitör
konsantrasyon (M‹K) ve minimal bakterisidal konsantrasyon (MBK) de- ¤erlerini tesbit etmek için de tüp dilüsyon metodu kullan›lmaktad›r.
Klinik olarak rapor edilen antibiyotiklere direnç gelifltirmifl köken yoktur. Yayg›n kullan›lmas›na ra¤men özellikle penisiline karfl› her- hangi bir direnç geliflimi bildirilmemifltir (3). Ancak invitro testler pe- nisilin ve tetrasiklin duyarl›l›¤›nda kökenler aras›nda farklar oldu¤unu göstermifltir (9,10).
Leptospirüri penisilin G veya doksisiklin ile ortadan kald›r›labilir ve- ya süresi k›salt›labilir(11). Geleneksel tedaviler leptospiralar› immun yan›ttan korunmufl olan organlardan uzaklaflt›ramamaktad›rlar (7). L. interrogans kökenleri antibiyotik verilmesine ra¤men vücut dokular›n- da kalabilirler. Leptospiralar›n renal proksimal tübüllerde, meninksler- de, göz anterior kamaras›nda, genital kanalda ve muhtemelen kemirici- lerin beyninde sekestre olmas›na yol açan mikrobiyolojik özellikleri ve immünolojik durumu hakk›nda çok az fley bilinmektedir (3).
Leptospirozisin tedavi ve takibinde antibiyotik tedavisi yan›nda et- kili ve h›zl› bir destek tedavisi uygulanmal›d›r. Destekleyici tedavide özellikle mortalite ile iliflkili semptom ve bulgular›n yak›ndan izlen- mesi ve tedavisi önem kazanmaktad›r.
Leptospirozise ba¤l› mortalite %1-15 aras›nda bildirilmektedir. A¤›r hastal›k geliflenlerde bu oran %40’ a kadar ç›kabilmektedir. Güney Vi- etnam’da leptospirozis nedeni ile hospitalize edilen 150 ABD askerin- de sar›l›k %1.5, mortalite s›f›r olarak bulunurken (12), Salvador’da or- taya ç›kan salg›nda 326 hastadan %91’inde sar›l›k görülmüfl ve morta- lite %15 olarak bulunmufltur (13). Türkiye’de yap›lan bir çal›flmada ise fiencan ve ark.( 14) mortaliteyi %20.8 olarak bulmufllard›r.
‹leri yafl, mortalitede art›fla yol açan önemli bir faktördür(8). A¤›r seyirli leptospiroziste pulmoner komplikasyonlar›n mortalite ile yak›n iliflkili oldu¤u bulunmufltur. Böbrek fonksiyonlar›nda bozulma olma- dan ortaya ç›kan karaci¤er hasar›n›n ise mortaliteyi art›rmad›¤› bildi- rilmifltir (4,15). Leptospirozisli hastalarda oligüri, hiperkalemi, pulmo- ner raller ve hipotansiyonun yüksek mortalite belirtisi oldu¤u gösteril- mifltir (16). Yap›lan bir çal›flmada kantitatif PCR metodu ile kanda ml’de 104leptospira yo¤unlu¤unun prognoz için kritik eflik oldu¤u bu- lunmufltur (1). Baflka bir çal›flmada yafl, oligüri, serum potasyum dü- zeyleri ve uygulanan tedavi, mortalite üzerine etkili bulunurken, en önemli belirleyicinin kardiyopulmoner komplikasyonlar oldu¤u göz- lenmifltir (17). Samsun’da yap›lan bir çal›flmada trombositopeni ve böbrek yetmezli¤inin leptospirozisin fulminan gidifli ile en iyi uyum