30 Mart - 03 Nisan 2003
da, CMV makrofajlarda). ‹ntersellüler transmisyon da immün sistem- den saklanmalar›n› sa¤layabilir.
2. Viral growth faktörler hücre metabolizmas›n› aktive edebi- lir: Murine Mammary Tumor Virus, süperantijen oluflturarak B lenfo- sitlerinin MHC –II molekülleri ile Th lenfositleri güçlü bir flekilde uyar›r. Bunlardan sal›nan sitokinler de virüs replikasyonunu art›r›r.
3. Virüs, antijenlerini de¤ifltirebilir veya kaybedebilir: (HCV, HIV, Influenza gibi)
4. Virüs, immün sistemi bask›layabilir: Virüs immün sistem hüc- relerini infekte ederek aktivasyonlar›n› engelleyebilir. (Hücrenin self mRNA ‘lar›n› bloke ederek ribozomlar› viral materyal üretmeye sevk eder).
5. Virüs, sitokin sinyallerini bloke edebilir: Sitokin ya da resep- tör analoglar› üreterek immün sistemin sinyallerini bloke edebilir ve immün yan›t› etkisizlefltirebilirler (EBV, hIL-10 ile homolog bir fak- tör salg›lar).
6. Virüs, moleküler benzerlik yoluyla nonfonksiyone yap›lara yol aç›p, yan›t verilmesini engelleyebilir: (Ör: CMV, non-fonksiyo- nel bir MHC-I homolog protein ekspresyonuna yol açar. Bu da hücre yüzeyinde CMV antijen ekspresyonuna engel olur).
7. Virüs, immün yan›t elemanlar›n› bloke edebilir: Virüsler, an- ti-apoptotik faktörler salg›latarak ya da immün yan›t elemanlar›n› blo- ke ederek infekte hücrelerin öldürülmelerini bloke edebilir.
8. Post viral supresyon: Kronik viral ya da bakteriyel infeksi- yonlardan sonra immünosupressif faktörler slg›layan (TGF-β, IL-4 v.b.) ve Th3 olarak da adland›r›lan lenfositlerin ortaya ç›kt›¤› bil- dirilmifltir. Bu hücreler Th1 fonksiyonlar›n› inhibe ederek supres- yona yol açarlar. Solubl viral antijenlere karfl› geliflen antikorlar da immün kompleks eliminasyonunu art›rarak immünojenisiteyi azal- tabilir.
KAYNAKLAR
1. Brostoff et al. Clinical Immunology, Chapter 22. Gower Medical Publis-
hing,1992
2. Murray et al. Medical Microbiology, 3rd Ed. 115-121, 382-384.
3. Roitt et al. Immunology, 5th Ed. Chapter 16. Gower Medical Publis-
hing,1992.
4. Baines MG: Viral pathogenesis and ‹mmunity. 466lects.not. 1 january,
2003.
5. Abbas K et al. Cellular and Molecular Immunology. Chapter 15. W.B. Sa-
unders,1991.
6. Mims et al. Medical Microbiology, Chapters 4-9. Mosby,1993.
7. Fuller O: Prevention and control of microbial infections. www.umich.edu.
Lecture 11.2002
‹mmün sistemi bozulmufl hastalar›n say›lar›ndaki art›fl ile birlikte funguslar insanlarda oluflan enfeksiyon hastal›klar›n›n önde gelen pa- tojenlerinden olmaya bafllam›fllard›r. fiu anda tan›mlanm›fl 100 000 fungus türü vard›r ve bunlar›n çok küçük bir k›sm› insanda hastal›¤a sebep olabilir.
Fungal enfeksiyona karfl› defansta kullan›lan do¤al, hücresel ve/ve- ya humoral immünite mekanizmalar›n›n flekillenmesi fungusun birta- k›m özelliklerinin yan›s›ra kona¤›n özellikleri ve enfeksiyonun olufltu- ¤u anatomik bölgeyle de iliflkilidir. Funguslara karfl› immün yan›tta, kona¤›n immün sistemi ile funguslar›n gelifltirdi¤i bir tak›m immün sistemden kaç›fl mekanizmalar› aras›nda k›yas›ya bir mücadele söz ko- nusudur.
Kandidozda ‹mmün Yan›t
Kandidoz, kona¤›n defans mekanizmalar› bozuldu¤u durumlarda meydana gelir. Mukokutanöz ve dissemine (sistemik) olarak iki ana klinik formda görülür.
Dissemine kandidozlar için bafll›ca risk faktörlerini nötropeni ve nötrofil bozukluklar› ile deri ve mukozal bütünlü¤ün bozulmas› (intra- venöz kateter enfeksiyonu veya gastrointestinal perforasyon gibi) oluflturur. Dissemine enfeksiyonda periton, karaci¤er, dalak ve endo- vasküler yap›lar›n tutulumu söz konusudur.
Dissemine kandidoza karfl› ana koruyucu mekanizma do¤al immü- nitedir. Do¤al immünite, fungal yükü kontrol ederek, sitokin yap›m› ve ko-stimülatör moleküllerin ekspresyonunun regülasyonu ile spesi- fik immünitenin geliflimini kontrol eder. Fagositler büyük hifalar› ve psödohifalar› fagosite edemedikleri için bunlara karfl› ekstrasellüler öl- dürme mekanizmalar›n› kullan›rlar. Oksijen-ba¤›ml› ve - ba¤›ms›z mikrobisidal mekanizmalar veya fungisidal aktiviteye sahip olan lizo- zomal katyonik proteinlerin ekstrasellüler çevreye sal›nmas› fagositle- rin kulland›klar› bafll›ca mekanizmalard›r (1).
Dissemine enfeksiyonlar›n kontrolünde hücresel immüniteden ziya- de humoral mekanizmalar önemli bir yer tutar. Uzam›fl antikor yan›t- lar› saptanan dissemine kandidozlu hastalarda prognozun daha iyi ol- du¤u gösterilmifltir (2). Yine, sistemik kandidoz geçirmifl kiflilerden al›nan serumlar intravenöz olarak farelere verildi¤inde C. albicans’la enfeksiyona karfl› direnç geliflti¤i ortaya konmufltur. ‹nsanlarda ise, dissemine kandidozda humoral immün yan›t›n rolü ile ilgili çeliflkili sonuçlar vard›r. Örne¤in, pür-B hücre anormalli¤i olan kiflilerde kon- didoz geliflme oran›nda anlaml› bir de¤ifliklik saptanmam›flt›r (3). An- cak, kandidal mannan Ag’lere karfl› geliflen antikorlar›n kompleman klasik yolunu aktive ettikleri gösterilmifltir (4).
Mukokutanöz kandidoz hücresel immün sisteminde defekt olan ki- flilerde görülür (5). DiGeorge Sendromu ve Kronik mukokutanöz kan- didoz gibi primer immün yetmezliklilerin yan›s›ra HIV enfeksiyonlu, hücresel yetmezli¤i olan veya kortikosteroid kullanan hastalarda s›k- l›kla görülür. Özellikle AIDS’lu hastalarda reküran olarak seyreder.
Diabetes mellitus ve genifl spektrumlu antibiyotiklerin kullan›lmas› da risk faktörleri aras›nda say›l›r.
Lokal defanslar do¤al ve spesifik immüniteyi içerir (5). Nötrofiller ve monositler mukozal doku ve s›v›da bulunur, ancak farelerde yap›- lan çal›flmalar bunlar›n korunma için mutlaka gerekli oldu¤unu göster- memifltir. Antikandidal IgA ve IgG’nin C. albicans’a ba¤land›¤› gös- terilmifltir ve bu fungusun dokuya ba¤lanma yetene¤ini azaltabilir. Mukozal epitel hücrelerinin de sitokin üreterek immün yan›tta rol al- d›klar› gösterilmifltir.
Mukozal dokuda, C. albicans’a karfl› kona¤›n en uygun yan›t› Th1 tip cevaplara ba¤l›d›r. Bununla beraber, bu mekanizman›n vulvovaji- nal kandidoz’da (VCC) etkisiz oldu¤u düflünülmektedir. Enflamasyon ve enfeksiyon bölgesinde kemokinlerin sal›n›m› lökositlerin vasküler epitel boyunca ve dokular içine etkin göçü için kritiktir (6). Ayr›ca, monosit kemotaktik protein-1’in (MCP-1) vajinal enfeksiyon s›ras›n- da fungal yükü azaltmada önemli rol oynad›¤› gösterilmifltir.
Aspergillozda ‹mmün Yan›t
Aspergilloz s›kl›kla havadaki konidyalar›n inhalasyonu sonucunda meydana gelir. Duyarl› konakta konidyalar invazif form olan hifaya dönüflür. Aspergillus’a allerjik veya afl›r› duyarl› atopik kiflilerde akci- ¤erdeki kavitelerin saprofitik kolonizasyonu sonucunda aspergillo- ma’lar geliflebilir. Buna karfl›n ciddi immün yetmezlikli kiflilerde ise invazif hastal›k görülür. Fagosit fonksiyonunun kalitatif ve kantitatif bozukluklar› invazif aspergilloz için en önemli risk faktörlerinden bi- ridir (7). En s›kl›kla nötropeni ve/veya yüksek doz kortikosteroid kul- lan›m›yla birlikte görülür.
Ço¤unlukla akci¤erler daha sonra sinüsler tutulur. Bronfllardaki mu- kosiliyer defans mekanizmalar› taraf›ndan d›flar› at›lamay›p inhale edi- len Aspergillus konidyalar› bronkoalveolar makrofajlar taraf›ndan fa- gosite edilir. Bu öldürme yüksek doz kortikosteroidlerle inhibe edile- bilir. Bronkoalveolar defans mekanizmalar›nda bozukluk oldu¤unda konidya hifaya geliflir, hücreyi delip ç›karak ekstrasellüler olarak ürer. Geliflen konidya ve hifalar, aktive makrofajlar ve PNL’ler taraf›ndan oksidatif ve/veya non-oksidatif mekanizmalarla öldürülürler. Bu hüc- relere ba¤lanma kompleman, C-tip lektinler, glikolipitler ve IgA ara- c›l› opsonizasyonla olur. Sürfaktan›n yan›s›ra bu faktörler ayn› zaman- da sporlar›n epitele ba¤lanmas›n› da önleyerek etkili olurlar. Fagositoz ve öldürme RANTES gibi epitel hücre kaynakl› kemokinler ve GM- CSF taraf›ndan desteklenir.
Allerjik Bronkopulmoner Aspergilloz’un (ABPA) duyarl› kiflilerin inhale ettikleri aspergillus sporlar›na karfl› gelifltirdikleri afl›r› duyarl›k reaksiyonu oldu¤u düflünülür ve özellikle kistik fibrozisli (%3-11) ve asmatik (%7-11) kiflilerde s›kt›r (8). Bu hastalarda, bronfliyal APC’ler taraf›ndan al›n›p T hücrelerine sunulan A. fumigatus Ag’i Th2 yan›t›- n› tetikler (9). Th2 yan›t› B hücre aktivasyonu, spesifik-Aspergillus fu- migatus IgE, IgG ve IgG tipi antikorlar›n yap›m› ile sonuçlan›r. Total