Oy Hakkından Yoksunluğun Đhlal Edilmesinin Sonuçları

Oy hakkından yoksun pay sahipleri, YK tarafından düzenlenen hazır bulunanlar listesine ya da Kom. Yön. m. 18 uyarınca GK toplantı yerinde bulundurulması zorunlu olan

724

Yiğit, s. 219.

725

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 569; Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 173; Đmregün, Ortaklıklar, s. 109; Çeker, Oy Hakkı, s. 227; Pulaşlı, Şirketler, s. 652.

726

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 569; Pulaşlı, Şirketler, s. 652.

727

Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 166; Çeker, Oy Hakkı, s. 226–227; Yiğit, s. 219. Oydan yoksun pay sahiplerinin, oy haklarını kullanamayacakları gündem maddelerinin oylanması sırasında GK’dan dışarı çıkarılmaları da mümkün değildir. Böyle bir çıkarma kararı, GK’a katılma ve ona bağlı olan pay sahipliği haklarının vazgeçilemez ve bertaraf edilemez niteliklerine aykırı olacağından geçersizdir. Bkz. Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 175.

728

Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 180–181; Çeker, Oy Hakkı, s. 199; Yiğit, s. 220–221.

729

Arslanlı, C. II, s. 53; Deryal, s. 397. GK’u ile YK hemen hemen aynı kişilerden oluşan aile tipi anonim şirketlerde, oydan yoksun payların karar yetersayısının hesabında dikkate alınmaması ibra kararının alınamamasına yol açabilir. Ancak pay sahiplerinin tamamının yönetime katılmış bulunmaları halinde bir ibra kararı almaya da gerek yoktur. Bu durumda, ibra kararının alınamayacağının tutanağa yazdırılması yeterlidir. Bkz. Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 181.

pay defterine bakılarak tespit edilmeli ve ilgili gündem maddelerinde oy kullanmaları engellenmelidir. Çünkü oy kullanmaları hem şirket menfaatini zarara uğratabilir hem de emredici kanun hükümlerine aykırı olur. Ancak oy hakkından yoksun pay sahiplerinin, oy kullanmak amacıyla çeşitli girişimlerde bulunmaları ihtimali de her zaman vardır.

Oydan yoksunluk hakkındaki hükümlerin ihlali iki şekilde gerçekleşebilir. Oydan yoksun pay sahibi, GK’da oy kullanarak yoksunluk kuralını doğrudan doğruya ihlal edebilir veya aslında geçerli olan bir takım hukuki işlemlere başvurarak bu hükümleri bertaraf etmeye çalışabilir. Örneğin, payının mülkiyetini inançlı olarak devredebilir, payın mülkiyetini geçirmeksizin sadece kendi hesabına oy kullanması amacı ile hamile yazılı pay senetlerini üçüncü bir kişiye teslim edebilir ya da oy hakkının intifa hakkı sahibine tanınmış olmasından yararlanarak pay üzerinde üçüncü kişi lehine intifa hakkı yaratabilir ve intifa hakkı sahibinin oy hakkını ne şekilde kullanacağına ilişkin oy sözleşmesi yapabilir. Đşte tüm bu hallerde oydan yoksunluk hakkındaki hükümler doğrudan doğruya değil; fakat dolayısıyla ihlal edilmekte, yani dolanılmaktadır (TTK m. 361/1)730.

TTK’nda, oy hakkından yoksunluğa rağmen oy kullanılması veya dolanma yoluyla bir başka kişiye oy kullandırılması halinde başvurulabilecek iki yaptırım öngörülmüştür. Bunlar, GK toplantısına katılıma itiraz edilmesi ve kararın iptal edilebilmesidir.

TTK m. 361/2 uyarınca pay sahiplerinden her biri, hakkı olmayan kimselerin GK’a katılmalarına YK nezdinde itiraz edebileceği gibi, itirazını tutanağa da yazdırabilir. Hükümde geçen “hakkı olmayan kimseler” ifadesi, oy hakkından yoksunluğun dolanılması gayesiyle pay senetleri kendilerine verilen kişileri ifade etmektedir. Zira bu kişiler, şeklen pay sahibi sıfatını haiz olmalarına rağmen GK’a katılma hakkına sahip değildir731. Buna karşılık, oy

730

Teoman, Kararların Değerlendirilmesi, s. 50; Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 577; Çeker, Oy Hakkı, s. 229; Dağ, Oy Hakkının Kazanılması, s. 121. TTK m. 361/1’de GK’da oy hakkını kullanmak üzere pay senetlerinin başkasına “verilmesi”nden bahsedilmiştir, ancak bu kavram geniş yorumlanmalı ve dolanma amacıyla başvurulabilecek her türlü işlem ve davranış yasak kapsamına dâhil edilmelidir. Bkz. Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 186; Çeker, Oy Hakkı, s. 229; Dağ, Oy Hakkının Kazanılması, s. 121. Nitekim “Yetkisiz katılma” kenar başlığını taşıyan TTKT m. 433, TTK m. 361/1’e göre daha geniş bir anlatımla düzenlenmiş, böylece oy hakkına ilişkin sınırlamaların uygulanmaması amacını taşıyan her türlü devri ve bırakmayı hükmün kapsamında değerlendirme olanağı vermiştir. Buna göre, “oy hakkının kullanılmasına ilişkin sınırlamaları dolanmak veya herhangi bir şekilde etkisiz bırakmak amacıyla, payların veya pay senetlerinin devri ya da pay senetlerinin başkasına verilmesi geçersizdir”.

731

hakkından yoksun olan pay sahipleri GK toplantısına katılma hakkına sahip oldukları için TTK m. 361/2 kapsamına girmezler732.

TTK m. 361/2’deki itiraz hakkını pay sahiplerinden her biri kullanabilir. Bu olanak, pay sahiplerine bireysel bir hak olarak tanınmıştır. Her ne kadar itiraz YK nezdinde yapılacak olsa da, bizzat YK da itiraz hakkına sahiptir. YK, aynı zamanda bu itirazı yapmak yükümlülüğü altındadır (TTK m. 375/1)733.

Đtiraz, YK nezdinde GK toplantısından önce veya toplantı sırasında yapılabilir734. Đtirazın ileri sürülmesi, gündeme bağlılık ilkesine tâbi değildir735. GK toplantısı başlamadan önce yapılan itirazı YK karara bağlar ve hazır bulunanlar listesini buna göre düzenler (TTK m. 375, m. 376). Toplantı başladıktan sonra ise itirazı karara bağlama yetkisi ve dolayısıyla itirazda bulunulacak makam, toplantı başkanıdır. Toplantı başkanının kararına itiraz edilmesi halinde ise karar verme yetkisi GK’a aittir736. GK’a katılmasına itiraz edilen kişiye, itiraza karşı kendini savunma ve görüşlerini açıklama olanağı verilmelidir737.

Komiser de GK toplantısında oy kullanılması sırasında, TTK’nda öngörülen oydan yoksunluk hallerine uyulmasını sağlamakla görevlidir (Kom. Yön. m. 32/2/b. e).

TTK m. 361/3’e göre GK’a katılma yetkisi olmayan kimseler, bir karara katılmışlarsa pay sahiplerinin herhangi birisi önceden itiraz etmemiş olsa bile, bu kararın iptalini mahkemeden isteyebilir. Şu kadar ki, şirket bu katılımın karara etkili olmadığını ispat ederse iptal talebi red edilir. Bu hüküm çerçevesinde iptal davası açmaya yetkili olan kimselerin, toplantıda hazır bulunsalar bile muhalefetlerini tutanağa yazdırmış olmaları gerekmez738.

732

Teoman, Ömer: Oy Hakkından Yoksun Pay Sahiplerinin Karara Katılmış Bulunmaları Nedeniyle Açılan Đptal Davasında, Anonim Ortaklık Bu Katılmanın Oylama Sonucunu Etkilemediği Savunmasını Yapamaz – Yargıtay’ın TK. m. 361, f. 3, c. 2’nin Uygulama Alanına Đlişkin Görüşünün Eleştirisi, Otuz Yıl Ticaret Hukuku -Tüm Makalelerim-, C. II, (1982–2001), Đstanbul 2001, s. 6–7. Ancak doktrinde, oydan yoksunluk hakkındaki hükümlerin, oy hakkından yoksun pay sahiplerinin oy kullanmaları halinde de ihlal edilmiş olacağı gerekçesiyle, TTK m. 361/2’deki itirazın kıyasen bu durumda da ileri sürülebileceği savunulmuştur. Bkz. Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 577; Çeker, Oy Hakkı, s. 231–232; Yiğit, s. 223.

733

Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 206; Çeker, Oy Hakkı, s. 231.

734

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 577; Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 206.

735

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 577.

736

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 577; Çeker, Oy Hakkı, s. 231, dn. 201; Yiğit, s. 223–224. Teoman, itirazı çözmeye yetkili makamın esas sözleşmede belirlenebileceğini, belirlenmediği durumlarda da GK’un yetkili olduğunu kabul etmektedir. Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 206–207.

737

Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 206.

738

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 577; Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 208; Çeker, Oy Hakkı, s. 232. Oy hakkının kullanılmasına ilişkin sınırlamaların ihlal edilmesi halinde başvurulacak yaptırım Tasarıda m.

Oy hakkından yoksun olan pay sahiplerinin ilgili gündem maddesi hakkında oy kullanmış olmaları bu hüküm kapsamında da değerlendirilmemelidir. Her şeyden önce oy hakkından yoksun pay sahipleri, GK toplantısına katılma hakkına sahiptirler ve TTK m. 361/3’te geçen “iştirake salahiyeti olmayan kimseler” değillerdir. Bu halde TTK m. 361/3 değil; yoksunluk hükümlerinin ihlal edilmesi, yani kanuna aykırılık nedeniyle TTK m. 381’in uygulanması gerekir. Bunun sonucu olarak davalı şirket, oy hakkından yoksun pay sahibinin karara katılmasının oylamanın sonucunu değiştirmeyeceği savunmasını da yapamaz. Çünkü TTK m. 361/3/c. 2’nin şirkete verdiği bu savunma imkânı, istisnai bir düzenlemedir ve diğer kanuna aykırılık hallerinde uygulanmamalıdır739.