TTK, GK’da karar alınması için kural olarak oy çokluğu ilkesini kabul etmiş (TTK m. 378), istisnai olarak ağırlaştırılmış oy çokluğu (TTK m. 388/2 ve 3) ve oy birliği (TTK m. 388/1) hallerine yer vermiştir829.
826
Yiğit, s. 261–262.
827
Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 412; Moroğlu, Kararların Hükümsüzlüğü, s. 11; Yiğit, s. 262.
828
Moroğlu, Kararların Hükümsüzlüğü, s. 11; Yiğit, s. 262. Yargıtay da bir kararında, bir önerinin görüşülüp oylanmaması halinde, ortada bir GK kararının olmayacağını ifade etmiştir. 11. HD., T. 07.02.1984, 252/594 sa. ka. için bkz. www.kazanci.com.tr (son yararlanma: 02.12.2006).
829
Moroğlu, Kararların Hükümsüzlüğü, s. 102. TTKT’nın 421. maddesinde toplantı yetersayıları, “kararlar” bağlamında ifade edilmiş olduğundan, karar yetersayıları da söz konusu maddede belirtilmiştir. Bu konu hakkında daha önce açıklama yapıldığından tekrara düşmemek amacıyla burada üzerinde durulmayacaktır. Bkz. s. 103, dn. 449.
1) Karar Yetersayılarının Belirlenmesi
Özel düzenlemeye tâbi olmayan hallerde GK karar yetersayısı TTK m. 378 uyarınca, mevcut oyların çoğunluğudur. Bu çoğunluk, mutlak çoğunluktur; yani mevcut oyların yarısından bir fazlasıdır. Buna göre, nispi çoğunlukla karar alınması söz konusu olmaz830.
TTK, önem arz eden bazı konularda karar alınabilmesi için özel karar yetersayıları öngörmüş ve iki halde oy birliğini kabul etmiştir. Özel karar yetersayıları, TTK m. 388’de düzenlenmiş; TTK m. 396/2, m. 423, m. 434/1/b. 9 ve m. 443/2’de TTK m. 388’e atıf yapılmıştır. Karar yetersayıları, Kom. Yön.’de de TTK düzenlemelerine uygun olarak hükme bağlanmıştır (Kom. Yön. m. 24).
TTK m. 388/1’e göre, şirketin tâbiyetini değiştirmek ve pay sahiplerinin taahhütlerini artırmak konusundaki kararlar için, oy birliği gerekir. TTK m. 388/2 ve 3’e göre toplanan GK’un karar yetersayısı ise mevcut oyların çoğunluğudur (TTK m. 388/4).
Karar yetersayılarının düzenlendiği TTK m. 378 ve m. 388’de, toplantı yetersayısını düzenleyen TTK m. 372’nin aksine, yetersayıların esas sözleşme ile düzenlenebileceğine ilişkin herhangi bir açıklık yoktur. Doktrinde baskın olan görüş uyarınca, GK karar yetersayılarının esas sözleşme ile ağırlaştırılması mümkündür (TTK m. 279/2/b. 7); ancak azaltılamaz831. Kom. Yön. m. 24/1’de geçen “daha ağır bir nisap öngörülmemişse” ifadesi de bu hususu doğrulamaktadır. Bununla birlikte, esas sözleşme ile bütün kararlar için oy birliği şartı getirilemez. Çünkü böyle bir hüküm, çoğunluk ilkesinin geçerli olduğu AŞ’in mahiyet ve bünyesine aykırılık oluşturur832.
830
Arslanlı, C. II, s. 52–54; Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 406; Moroğlu, Kararların Hükümsüzlüğü, s. 102. Nispi (basit) çoğunluk sisteminde karar, belirli bir yönde toplanan en çok oy sayısına göre alınır. Dolayısıyla olumlu ya da olumsuz oylardan hangisi fazla ise ona göre karar oluşur. Bkz. Çevik, s. 843–844.
831
Arslanlı, C. II, s. 54; Domaniç, s. 614; Çevik, s. 844; Dağ, Oy Hakkının Kazanılması, s. 11; Eriş, Şirketler Hukuku, s. 515; Yiğit, s. 267. Yargıtay da aynı kanaattedir. 11. HD., T. 20.10.1995, 4655/7789 sa. ka. için bkz. www.kazanci.com.tr (son yararlanma: 03.12.2006); 11. HD., T. 01.10.2001, 7442/7269 sa. ka. için bkz. www.kazanci.com.tr (son yararlanma: 03.12.2006). Đmregün ise karar yetersayılarının azaltılabileceğini de savunmaktadır. Đmregün, Esas Sözleşme, s. 451.
832
2) Karar Yetersayılarının Hesaplanması
Karar yetersayısı için aranan çoğunluk, GK toplantısında temsil edilen ve oy hakkına sahip paylara göre hesap edilir833. Anonim şirket esas sözleşmesinde aksine bir düzenleme yoksa her paya bir oy hakkı düşer. Pay sahibi, sahip olduğu pay oranında oy hakkını kullanır. GK gereken toplantı yetersayısı ile toplanmış ise, payların tamamı bir kişiye ait olsa bile karar vermeye yetkilidir. Karar yetersayısı mevcut oylara göre hesap edileceğine ve oy hakkından yoksunluk halinde oy hakkı bulunmayacağına göre, oy hakkından yoksun paylar karar yetersayısının hesabında dikkate alınmaz834. Buna karşılık kullanılmayan oylar, karar yetersayısının hesabında toplantıda mevcut oy kapsamında değerlendirilmelidir. Olumlu kararın alınması için mevcut oyların çoğunluğu gerekli olduğundan kullanılmayan oylar çoğunluğun oluşmasına engel olur ve olumsuz oylar gibi etki eder835.
Karar yetersayısının hesabında oyda imtiyazlı payların da dikkate alınması gerekir. Bu durumda TTK m. 378’deki mevcut oyların kapsamına, TTK m. 373/1 ve m. 401’e göre oy hakkında tanınan imtiyazlar da dâhil olur836. Ancak TTK m. 387’ye göre, esas sözleşme değişikliklerinde, esas sözleşmede aksine hüküm olsa bile, her pay bir oy hakkı verir.
Kom. Yön. m. 32/2/b. g, karar yetersayılarının hesaplanmasına ilişkin bir düzenleme getirmektedir. Hüküm, toplantı sırasında GK’dan ayrılanların olmasına karşılık toplantı yetersayısının varlığının devam etmesi halinde karar yetersayısını düzenlemiştir. Buna göre karar yetersayısı, ayrılmalar sonucunda GK’da kalan mevcut oylara göre değil, toplantının başında hazır bulunanlar listesinde belirtilen oylara göre hesaplanır837.
3) Karar Yetersayılarına Aykırılığın Yaptırımı
TTK ve esas sözleşmede belirtilen karar yetersayıları, daha önce de belirttiğimiz gibi, GK kararının mevcudiyeti şartı değil; GK’da ileri sürülen bir önerinin kabulü, yani olumlu
833
Arslanlı, C. II, s. 53; Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 406; Đmregün, Esas Sözleşme, s. 450; Çevik, s. 841.
834
Arslanlı, C. II, s. 52–53; Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 181; Deryal, s. 397; Yiğit, s. 268.
835
Arslanlı, C. II, s. 53; Yiğit, s. 268.
836
Arslanlı, C. II, s. 53; Ansay, s. 167; Đmregün, Esas Sözleşme, s. 450.
837
Ancak toplantıdan ayrılan pay sahiplerinin sahip oldukları paylar toplantıda mevcut sayılamaz ve karar yetersayısının hesabında dikkate alınmaz. Bunların karar yetersayısına eklenmesi TTK m. 378’e aykırıdır, dolayısıyla bu hükmün hukuki bir sonucu yoktur. Bkz. Yiğit, s. 270.