Türk Hukukundaki Durum

Türk kanun koyucusu da, Avrupa’da olduğu gibi, GK’da internetin kullanımını hukuki olarak düzenlemeyi uygun görmüş ve TTKT ile GK’a elektronik ortamda katılımı hükme bağlamıştır146.

Tasarının “Elektronik ortamda yönetim kurulu ve genel kurul” kenar başlığını taşıyan m. 1527/5/c. 1 hükmü uyarınca, “anonim şirketlerde genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy verme, fiziki katılmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğurur”. Tasarı, bu hükmün uygulama esaslarının belirlenmesini çıkarılacak bir tüzüğe bırakmış (TTKT m. 1527/5/c. 2) ve tüzükte, GK’a elektronik ortamda

143

Bruzelius, Krister: New Swedish Companies Act – Important Changes,

http://swedishcorporate.blogspot.com/2005/12/new-swedish-companies-act-important.html (son yararlanma: 04.08.2006).

144

The Companies Act 1985 (Electronic Communications) Order 2000,

http://www.opsi.gov.uk/si/si2000/20003373.htm (son yararlanma: 04.08.2006).

145

M. Kaya, s. 215; Barham, Richard: Electronic Communication for Companies – the Companies Act 1985 (Electronic Communications) Order 2000, 01.01.2001,

http://www.dentonwildesapte.com/en/Publication/ElectroniccommunicationforcompaniesTheCompaniesAc t1985El.aspx (son yararlanma: 04.08.2006).

146

TTK’nda, GK’a elektronik ortamda katılıma ilişkin herhangi bir hüküm yoktur. Ancak doktrinde, mevcut düzenlemeler açısından da GK’un elektronik ortamda yapılmasında bir sakınca olmadığı ileri sürülmüştür. Bu görüş uyarınca “genel kurul” kavramı, “zaman” ve “yer” olmak üzere iki unsurdan oluşmaktadır. Zaman unsuru açısından, internete bağlanarak GK’a katılma yönünden herhangi bir problem yoktur. Yer unsuru açısından ise “genel kurul” ifadesini sadece pay sahiplerinin bir araya geldikleri bir salon olarak anlamayıp, GK toplantılarının takip edilebildiği, bu işlemlere katılım imkânının bulunduğu elektronik bir ortam olarak anlamak gerektiği; dolayısıyla, TTK’na göre GK’a elektronik ortamda katılıma bir engel bulunmadığı savunulmuştur. Nitekim bu düşünce tarzı, TTK m. 279/7 ve m. 371 hükümlerine de uygundur. Bkz. Bilge, Genel Kurulda Đnternet, s. 232–233. Buna karşılık TTK m. 360/3’e göre, temsil yetkisinin yazı ile verilmesi şart olduğundan, elektronik ortamda temsil yetkisi verilebilmesi ve oy kullanılabilmesi mümkün değildir. Bkz. Bilge, Temsilen Oy Vermede Đnternet, s. 349. Ancak TTKT ile bu tartışma bir son bulmuş olduğundan, bu çalışmada bu görüşlerin ayrıntılarına değinilmeyecektir.

katılım ve oy vermeye ilişkin esas sözleşme hükmü örneğinin yer alacağını belirtmiştir. AŞ, bu hükmü esas sözleşmelerine aynen aktarmak zorundadırlar (TTKT m. 1527/5/c. 3 ve c. 4).

Tasarı, GK’a katılmak zorunda olan kişiler ve toplantıya katılmak isteyen pay sahipleri veya temsilcilerinin belli bir zamanda ve yerde bir araya geldikleri geleneksel anlamda GK toplantısını ortadan kaldırmamıştır. Nitekim TTKT m. 407/1, pay sahiplerinin şirket işlerine ilişkin haklarını GK’da kullanacaklarını açıkça düzenlemiş147 ancak kanuni istisnaları saklı tutmuştur148. Dolayısıyla AŞ’de geleneksel anlamda GK toplantısı yapılacaktır. Pay sahiplerinin pay sahipliği haklarını GK’da kullanacakları kuralının kanuni istisnası ise TTKT m. 1527/5’dir. Böylece GK toplantısına elektronik ortamda katılım ve oy kullanma, mümkün hale gelmiştir ve bu, fiilen toplantıda hazır bulunmak ve oy kullanmak ile hukuki olarak aynı sonuçları doğurur (TTKT m. 407/1, m. 1527/5/c. 1).

Elektronik ortamda GK’un uygulamasını belirleyecek olan tüzükte, ayrıca, elektronik ortamda bizzat pay sahibi veya temsilcisi tarafından oy kullanmanın kuralları ve STB komiserinin149 (TTKT m. 407/3) bu hususa ilişkin yetkileri de düzenlenecektir (TTKT m. 1527/5/c. 5). Tasarı, bu düzenleme ile pay sahibine elektronik ortamda doğrudan oy kullanma imkânını vermiştir; oy hakkının kullanılabilmesi için bir temsilcinin GK’da hazır bulunmasına gerek yoktur. Ancak pay sahibi, GK’a elektronik ortamda da katılamayacak ise bu hakkını bir temsilci aracılığıyla da kullanabilir.

TTKT m. 1527/5’in, elektronik ortamda yalnızca oy kullanmanın değil; öneride bulunma ve görüş açıklamanın da fiilen toplantıda hazır bulunmakla aynı hukuki sonucu doğuracağını belirtmesi, GK’un görüntü ve ses taşınması yoluyla naklinin de mümkün olabileceği anlamına gelmektedir.

TTKT m. 1527/5, elektronik ortamda GK’a katılma imkânının yaratılmasını, AŞ için kanuni bir zorunluluk olarak değil; onların ihtiyarına bırakılmış bir uygulama olarak hüküm altına almıştır. Bir GK toplantısına elektronik ortamda katılımın gerçekleştirilmesi, oy

147

TTKT m. 407/1, GK’un, şirket işlerine ilişkin kararların alındığı bir iç organ olduğunu ve şirketin iradesini oluşturmasının aracı olan pay sahipliği haklarının -kural olarak- bu organda kullanıldığını hükme bağlamaktadır. TTKT, Madde Gerekçeleri, 407. madde hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 15.08.2006).

148

Katılma ve oy haklarının GK’da kullanılmasının zorunlu olması kuralı, son yıllarda değişime uğramıştır. Anonim şirketler hukukunun gelişen yönlerinden birisi, GK’a elektronik ortamda katılım ve oy vermenin dogmatik olarak düzenlenmeye başlanmasıdır. TTKT, Madde Gerekçeleri, 407. madde hükmü,

www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 15.08.2006).

149

kullanımı, görüntü ve ses naklinin yapılabilmesi için şirket, toplantının yapıldığı yerde ve pay sahibi de fiilen bulunduğu yerde bilgisayar temin etmek, internet bağlantısını kurmak, bilgisayarda web kamerası150, ses kartı151 ve mikrofonu çalışır durumda tutmak gibi gerekli teknik hazırlıkları yapmak durumundadır. Pay sahipleri bulundukları yerde teknik donanıma sahip değillerse zaten geleneksel anlamda GK toplantılarına katılabilirler. AŞ açısından da onları bu teknik külfetlere katlanmak zorunda bırakmak iyiniyet kuralları ile bağdaşmaz. Ancak internet teknolojilerinde yaşanan hızlı ve sürekli gelişimin sağladığı faydaların bilincinde olan AŞ’in bu gelişime arkalarını dönmeleri ve ticaret hayatında bu olanakları pay sahiplerine sunan AŞ’e nazaran geride kalmayı göze alabilecekleri de düşünülemez.

GK’da internetin kullanılması imkânının pay sahiplerine sunulması, sadece, HAAŞ için ilgili tüzüğün yürürlüğe girmesi ile birlikte kanuni bir zorunluluk haline gelecektir (TTKT m. 1527/5/c. 6). Elektronik ortamda GK toplantısının en önemli uygulama alanının, pay sahibi sayısı çok olan bu tip şirketlerde olacağında hiç kuşku yoktur. Bu tip şirketlerin geniş alanlara yayılmış olmaları, “güç boşluğu” sorununun önüne geçilmesi için küçük pay sahiplerinin GK’a katılmalarını sağlamalarının gerekliliği ve maddi olanaklarının diğer AŞ’lere göre daha güçlü olduğu düşüncesinden hareketle bu düzenlemenin yerinde bir düzenleme olduğu kanaatindeyiz.

TTKT m. 1528 ayrıca, elektronik ortamı kullanmak isteyen ortakların, pay sahiplerinin ve YK üyelerinin bu imkândan yararlanabilmeleri için, e-posta adreslerinin şirkete bildirilmesini zorunlu tutmuştur. “Uygulama Kuralları” kenar başlığı altında 1528. maddesinde düzenlenen bu husus, şirketin pay sahipleriyle masrafsız, daha hızlı ve güvenli bir biçimde temas kurmasının sağlanması açısından zorunlu bir düzenlemedir.

150

“Web kamerası”, internete bağlıyken bir internet sayfasına seri halinde resimler aktaran bir cihazdır. Böylece bilgisayar ekranından, web kamerası bağlı bir bilgisayar karşısında bulunan kişilerin izlenmesi mümkün olur. MSI Türkiye – Innovation with Style: web kamerası nedir?, http://www.msi.com.tr (son yararlanma: 15.08.2006).

151

Ses kartı, bilgisayarın mikrofon, hoparlör gibi cihazlardan gelen sesleri kaydetmesini, işlemesini ve tekrar çalmasını sağlayan bir bilgisayar parçasıdır. ODTÜ Bilgisayar Topluluğu: Ses Kartı Nedir?,

http://www.cclub.metu.edu.tr/index.php (son yararlanma: 11.11.2006); MK Portal: Ses Kartı Nedir? Nasıl Çalışır?, http://mkportal.gen.tr/index.php (son yararlanma: 11.11.2006); KOMER: Sesi Yakalamak,

http://www.komer.com.tr/bilisim/bilgibank.asp?bolum=seskartindr (son yararlanma: 11.11.2006). Ses kartları bu işlemleri, sayısal olarak gerçekleştirir; kayıt yaparken sesi bir dizi sayıya dönüştürür. Bilgisayarına bağlı bulunan mikrofona konuşan kişinin sayısal hale getirilmiş sesi, dinleyiciye aktarılır ve tekrar ses haline getirilerek dinleyicinin hoparlörden duyması sağlanır. Bilgisayar Dershanesi: Ses Kartları,