Çağrısız GK, özellikle aile anonim şirketlerinde ve kapalı tip anonim şirketlerde GK’un toplantıya çağrılmasına ilişkin hükümlerle bağlı olmaksızın, bazı şartlar altında toplanıp karar alabilmesi için TTK m. 370’de öngörülmüş olan bir düzenlemedir403. Buna göre bütün pay sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde, GK toplantılarına dair diğer hükümler saklı kalmak şartıyla, toplantıya çağrı hakkındaki merasime riayet etmeksizin GK olarak toplanabilirler (TTK m. 370, Kom. Yön. m. 13). Böyle bir toplantıda, GK’un görevine giren konular görüşülüp karara bağlanabilir404.
402
Arslanlı, C. II, s. 33-34; Teoman, Ömer: Derneklerde ve Anonim Ortaklıklarda Genel Kurul Yetersayının Sağlanamaması Nedeniyle Toplanamamışsa Đkinci Toplantı Đçin Yeniden Çağrı Merasimine Uymak Zorunlu Mudur?, Otuz Yıl Ticaret Hukuku -Tüm Makalelerim-, C. I, (1971–1982), Đstanbul 2000, s. 367– 369; Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 397-398; Tekinalp, Ünal: Genel Kurul Toplantı Yetersayılarına Đlişkin Bazı Sorunlar, Đkt.Mal., C. 25, S. 1, Đstanbul 1978, s. 14-15; Çevik, s. 802. Nitekim Kom. Yön. m. 11/a/2, yetersayının sağlanamaması halinde ikinci GK toplantısına çağrıya ilişkin hükümlerin ilan metnine konmasını geçersiz saymıştır. Ancak kanunda yer almayan bir geçersizlik yaptırımının yönetmelikle konulması mümkün değildir. Bkz. Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 398.
403
Tekinalp, Ünal: Çağrısız Toplanabilen Genel Kurul, Đkt.Mal., C. 15, S. 4, Đstanbul 1968-1969, s. 156; Dural, H. Ali: Çağrısız Toplanan Genel Kurul’da Pay Sahiplerinden Birinin Toplantıyı Terk Etmesi Alınan Kararların Geçerliliğini Etkiler Mi?, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı, Cilt 1, Đstanbul 2002, s. 369. TTK m. 370, kanunda öngörülmüş olan çağrı merasimindeki eksiklikleri, ihmalleri de onaran ve iptal edilebilirliği ortadan kaldıran bir hükümdür. Bkz. Arslanlı, s. 19; Tekinalp, Çağrısız GK, s. 156– 157; Çamoğlu, Ersin: Ticaret Bakanlığı Komiserleri Hakkında Yönetmelik Karşısında Sermaye Ortaklılarında Çağrısız Genel Kurulların Pratik Değeri, Đkt.Mal., C. 22, S. 8, Đstanbul 1976, s. 320.
404
Arslanlı, C. II, s. 19; Tekinalp, Çağrısız GK, s. 156; Doğanay, s. 1085; Çamoğlu, Çağrısız GK’un Pratik Değeri, s. 319; Dural, s. 370; Çevik, s. 790; Doğrusöz, Toplantıya Çağrı, s. 19–20; Moroğlu, Kararların Hükümsüzlüğü, s. 89; Domaniç, s. 597; Pulaşlı, Şirketler, s. 306. “Çağrısız genel kurul” kenar başlığını taşıyan TTKT m. 416 da benzer bir düzenleme getirmektedir. TTKT m. 416/1’e göre, “bütün payların sahipleri veya temsilcileri, aralarından biri itirazda bulunmadığı takdirde, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, çağrıya ilişkin usule uyulmaksızın, genel kurul olarak toplanabilir ve bu toplantı nisabı varolduğu sürece karar alabilirler”. Hükmün yeniliği, çağrısız GK’un karar alabilme ehliyetinin, bütün pay sahiplerinin, sadece toplantının açılışında değil; toplantı süresince de hazır bulunmaları koşuluna bağlı olduğunun açıklanmış olmasıdır. TTKT, Madde Gerekçeleri, 416. madde hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 07.10.2006).
TTK m. 370’in uygulanabilmesi için her şeyden önce, bütün pay sahipleri veya temsilcilerinin GK toplantısında hazır bulunmaları gerekir405. Tek bir pay sahibinin veya temsilcisinin hazır bulunmaması ya da toplantıyı terk etmesi halinde, toplantı GK toplantısı niteliğini kaybeder ve bu andan itibaren alınan kararlar yoklukla malul olur406. Buna karşılık, toplantıyı terk eden pay sahibi veya temsilcisi, daha sonra geri gelirse TTK m. 370’in şartları tekrar gerçekleşmiş olur ve bu andan itibaren GK geçerli olarak karar alabilir. Arada alınan kararlar ise geçerlilik kazanmaz407.
Çağrısız GK’un geçerli olabilmesi için pay sahipleri veya temsilcilerinin toplantının yapılmasına ve karar alınmasına itiraz etmemiş olmaları da gerekmektedir. Đtiraz, belli bir şekle tâbi olmadığı gibi gerekçe bildirilmesi de gerekmez. Eğer itiraz, gündemin bir veya birkaç maddesinin görüşülüp karara bağlanmasına karşı yapılmışsa, yalnız bu gündem maddeleri ile ilgili olarak GK’un ve alınan kararların yokluğu söz konusu olur408.
Burada ortaya çıkan önemli bir problem, toplantının yapılmasına itirazı olmadığı halde, kararın oyu yönünde çıkmayacağını anlayan pay sahibinin karardan önce toplantıyı terk etmesi halidir. Bu durumda alınan karar yok hükmünde olur, ancak bir zarar doğmuş ise toplantıyı terk eden pay sahibinin BK m. 41’e göre sorumlu olması gerekir409. Buna benzer bir başka sorun, pay sahibinin karar alındıktan sonra toplantının yapılmasına itiraz etmesidir. Bu halde Yargıtay, böyle bir itirazın TMK m. 2’ye aykırı olduğunu hükme bağlamıştır410.
TTK m. 370, sadece toplantıya çağrı hakkındaki merasime (TTK m. 364 ila m. 369) riayet edilmeyeceğini hükme bağlamış, GK toplantılarına ilişkin diğer hükümleri saklı
405
Eğer paylar üzerinde intifa hakkı varsa, toplantıya katılma ve oy vermeye TTK m. 360 gereği intifa hakkı sahibi yetkili olacağından, çağrısız GK toplantısında intifa hakkı sahibinin hazır bulunması gerekir. Bkz. Tekinalp, Çağrısız GK, s. 158.
406
Tekinalp, Çağrısız GK, s. 157; Moroğlu, Kararların Hükümsüzlüğü, s. 89-90. Yargıtay da aynı yönde kararlar vermektedir. 11. HD., T. 29.12.1998, 7636/7820 sa. ka. için bkz. www.kazanci.com.tr (son yararlanma: 23.09.2006); 11. HD., T. 26.02.2001, 10968/1616 sa. ka. için bkz. www.kazanci.com.tr (son yararlanma: 23.09.2006). Aksi görüş için bkz. Pulaşlı, Şirketler, s. 307–308; Dural, s. 374 vd.
407
Tekinalp, Çağrısız GK, s. 157.
408
Moroğlu, Kararların Hükümsüzlüğü, s. 90. TTK m. 370 anlamında itiraz, toplantının bu maddede öngörüldüğü şekilde yapılmasına itirazdır. Alınan herhangi bir karara, muhalif yönde oy kullanmak TTK m. 370 anlamında itiraz değildir. Bkz. Tekinalp, Çağrısız GK, s. 158.
409
Tekinalp, Çağrısız GK, s. 159.
410
11. HD., T. 22.04.1988, 3438/2636 sa. ka. için bkz. Yiğit, s. 106. Tasarının 416. maddesinin gerekçesinde de itirazın, gündeme geçilinceye kadar yapılması gerektiği belirtilmiştir. Toplantının çağrısız yapılmasına ilişkin itirazın daha sonra yapılması, GK’un karar alma ehliyetini ortadan kaldırmaz. TTKT, Madde Gerekçeleri, 416. madde hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 07.10.2006).
tutmuştur. Dolayısıyla çağrısız GK’larda da komiserin hazır bulunması411, alınan kararların tutanağa geçirilmesi ve tutanağın imzalanması alınan kararların geçerli olması için şarttır412. Buna karşılık, bu toplantılarda gündeme ilişkin TTK m. 369 uygulanmayacağından çağrısız GK, istediği konuları gündeme alıp karar verebilir413.
Bütün pay sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır bulunduklarının ve hiçbirinin toplantıya ve karar alınmasına itiraz etmediklerinin tutanağa yazılması gerekir. Çünkü çağrısız GK’un geçerli olup olmadığına yönelik iddialara karşı tek delil tutanaktır414.
Çevrim içi katılımlı bir GK’un da, kanunda aranan şartların yerine getirilmesi koşuluyla, çağrı merasimine uyulmaksızın yapılması mümkündür. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, çağrısız GK’un yapıldığı anda toplantıda hazır bulunmayan pay sahiplerinin tümünün elektronik ortamda GK’a katılıyor olmalarıdır.