Kurumsal Temsil

Kurumsal temsil, GK’a pay sahibi adına katılacak kişilerin, belirli bir veya birkaç pay sahibini temsil etmek yerine kendilerine başvuran her pay sahibinden temsil belgesi almaları ve böylece pay sahiplerinin ortak olarak temsil edilmesi şeklinde gerçekleşir313.

Kurumsal temsil, YK aracılığıyla temsil (organ temsil), banka veya aracı kurum aracılığıyla temsil ve vekâlet toplayanlar tarafından temsil olmak üzere üç şekilde uygulanır.

YK aracılığıyla temsil, pay sahiplerinin, şirket YK’nun GK’a çağrı veya ilanlarında gösterdiği bir kişiyi doldurdukları temsil belgesine yazmaları veya onların bu kısmı boş bırakmaları halinde YK’nun bu kişinin adını temsilci olarak yazması şeklinde gerçekleşir314. Bu yöntem, GK’da karar alınırken, YK’nun oy gücünü eline geçirmesi sakıncası nedeniyle Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 6/4 ile yasaklanmıştır. Buna karşılık TTK’nda bu temsil şeklini yasaklayan bir hüküm bulunmadığından, esas sözleşmesinde aksine hüküm bulunmayan kapalı tip anonim şirketler açısından YK aracılığıyla temsil geçerli olabilir315.

311

Çamoğlu, Ersin: Ticaret Bakanlığı Komiserinin Genel Kurul Toplantısının Açılmasına Đzin Vermekten Kaçınma Yetkisi, Đkt.Mal., C. 22, S. 9, 1976, s. 364–365; Helvacı, s. 66.

312

Doktrinde “toplantı başkanlığı” kavramı için “başkanlık divanı” veya “riyaset divanı” gibi ifadeler de kullanılmaktadır. Bu çalışmada, TTKT’nda da kullanıldığı şekliyle “toplantı başkanlığı” ifadesi kullanılacaktır.

313

Çeker, Oy Hakkı, s. 277. Kurumsal temsil, anonim şirketler hukukunda ortaya çıkan güç boşluğu sorununa çözüm getirmek amacıyla tanınmıştır. Bkz. Çeker, Vekâlet Toplama, s. 178; Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 402.

314

YK aracılığıyla temsil ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. Çeker, Oy Hakkı, s. 278 vd.

315

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 564; Teoman, Oy Hakkından Yoksunluk, s. 72; Çeker, Oy Hakkı, s. 280. YK aracılığıyla temsil (organ temsil), “Organın temsilcisi, bağımsız temsilci ve kurumsal temsilci” kenar başlıklı TTKT m. 428/1 hükmü ile kanuni bir zemine oturtulmuştur. Bu hükme göre, “şirket, bir organının bir üyesini veya kendisine herhangi bir şekilde bağlı bulunan diğer bir kişiyi pay sahiplerine, genel kurulda kendileri adına oy kullanmaya yetkili temsilci olarak atamalarını önermişse, aynı anda, bağımsız bir kişiyi de bu görev için belirleyip ilan etmek ve bunu ayrıca şirketin internet sitesinde yayımlamak zorundadır”. Tavsiye olunan birinci kişi, YK’na bağlılığı sebebiyle kanun tarafından “organın temsilcisi”, ikincisi ise

Banka veya aracı kurumlar aracılığıyla temsil, banka veya aracı kurumların saklama hizmeti sundukları pay senetlerinden doğan oy haklarını kullanmak üzere pay sahiplerinden temsil yetkisi almaları halidir316. Bu temsil şeklinde bireysel temsile ilişkin hükümler uygulanacağından (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 4/4) buna ilişkin açıklamalarımız burada da geçerlidir317.

“bağımsız temsilci” olarak adlandırılmıştır. Hüküm, organ temsilcisi atamak veya atanıyorsa, organın temsilcisi ya da bağımsız temsilcinin pay sahibi olması zorunluluğu getirmemiştir. TTKT m. 428/2, pay sahiplerinin de bir kurumsal temsilci önerebileceklerini hükme bağlamaktadır. Bu hüküm uyarınca “yönetim kurulu, genel kurul toplantısına çağrı ilanının Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımı ve şirket internet sitesinde yer alması tarihinden en az kırk gün önce yapacağı bir ilanla ve ayrıca internet sitesine koyacağı yönlendirilmiş bir mesajla pay sahiplerini, önerdikleri kurumsal temsilcilerin kimliklerini ve kendilerine ulaşılma adres ve numaralarını en çok yedi gün içinde şirkete bildirmeye çağırır. Aynı çağrıda kurumsal temsilciliğe istekli olanların da aynı şekilde şirkete başvurmaları istenir. Yönetim kurulu, bildirilen kişileri, birinci fıkradaki kişilerle birlikte, genel kurul toplantısına ilişkin çağrısında adreslerini ve onlara ulaşma numaralarını da belirterek ilan eder ve internet sitesinde yayımlar. Aksi halde kurumsal temsilci olarak vekâlet istenemez veya vekâlet toplanamaz”. Bu hüküm ile, temsil belgesi toplama işini yapabileceklerin önerilmesi, bunların şirket yönetiminden tamamen bağımsız hareket edebilmesi ve özellikle güç boşluğunun doldurulması amaçlanmıştır. TTKT’na göre kurumsal temsilci yalnızca, TTKT m. 428/2’de düzenlenen temsilcidir. Kurumsal temsilcilerin, vekâlet toplayanlar tarafından temsilden ayrılması gerekir. Kurumsal temsilci, bir bildirge ile seçilmesi için oy kullanacağı YK üyesi ile denetçiyi açıklayan, dağıtılacak kâr payı başta olmak üzere pay sahiplerini ilgilendiren konularda önerilerini ilan eden ve pay sahiplerinden bu bildirgeye göre vekâlet vermelerini isteyen kişidir. Vekâlet toplayanlar tarafından temsilde ise çağrıda bulunan kişi, vekâleti bir bildirge kapsamında talep etmez. TTKT, Madde Gerekçeleri, 428. madde hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 02.10.2006). Kurumsal temsilciye, organın temsilcisine ve bağımsız temsilciye GK’un toplanmasından önce bir bildirge yayımlama yükümlülüğü getiren hüküm TTKT m. 430’dur. “Bildirge” kenar başlığını taşıyan bu hükme göre, “428. maddenin birinci ve ikinci fıkrasında öngörülen temsilciler, temsil belgelerinin içeriğini ve oylarını hangi yönde kullanacaklarını, radyo, televizyon, gazete veya diğer araçlarla ve gerekçeleriyle birlikte açıklarlar”. Bildirge, uzun vadeli bir proje veya program değildir; kurumsal temsilcinin nasıl oy kullanacağını açıklayan bir taahhüt niteliğindedir. TTKT, Madde Gerekçeleri, 430. madde hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 02.10.2006). TTKT m. 428/4 uyarınca kurumsal temsilcilerin bu bildirgeleri, pay sahibinin temsilcilere verdiği talimat yerine geçer ve temsilciler anılan talimat dışına çıkamazlar. TTKT, Madde Gerekçeleri, 428. madde hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 02.10.2006). TTKT m. 430 kapsamındaki bir bildirgenin, reklâm amaçlı olmaması ve bu yönde bir anlatımın tercih edilmemesi gerekir. TTKT, Madde Gerekçeleri, 430. madde hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 02.10.2006).

316

Tekinalp, Yönetime Katılma Sorunları, s. 65 vd.

317

Pay senetlerinin, saklanmak için bankalara, saklama kuruluşlarına ve aracı kurumlara tevdi edilmesi halinde, pay senetlerinden doğan GK’a katılma ve buna bağlı haklar, tevdi eden ile tevdi edilen arasındaki ilişkinin niteliği ve amacı gereği veya alınan özel ya da genel bir temsil yetkisine dayanılarak tevdi olunan tarafından kullanılabilir. Tevdi ilişkisi dolayısıyla temsilci olan kişiye, tevdi temsilcisi denir. Temsilin bu şekline ilişkin ilk kez TTKT m. 429, “Tevdi eden temsilcisi” kenar başlığı ile Türk hukukuna yeni bir düzenleme getirmiş bulunmaktadır. Bu hüküm uyarınca, “tevdi eden temsilcisi, kendisine tevdi edilmiş bulunan pay ve pay senetlerinden doğan katılma ve oy haklarını tevdi eden adına kullanma yetkisini haizse, nasıl hareket etmesi gerektiği konusunda talimat almak için, her genel kurul toplantısından önce, tevdi edene başvurmak zorundadır”. Talimat zorunluluğu Tasarıdan doğduğu için, temsilciye yetki veren sözleşmede açıklık bulunmasa, hatta aksine bir düzenleme bulunsa bile temsilcinin pay sahibinden talimat alma zorunluluğu ortadan kalkmaz. Hükümde geçen “her genel kurul” ibaresi ile talimatın, her GK toplantısından önce ve her gündem maddesi için alınacağı belirginlik kazanmıştır. TTKT m. 429/2’ye göre, “zamanında istenmiş olup da talimat alınamamışsa, tevdi edilen kişi, katılma ve oy haklarını tevdi edenin genel talimatı uyarınca kullanır; böyle bir talimatın yokluğu halinde oy, yönetim kurulunun yaptığı öneriler yönünde verilir”. Emredici nitelikte olan bu hükmün kabulünün sebebi, tevdi temsilcisinin oyu kendi menfaatine uygun olacak şekilde kullanmasına engel olmaktır. TTKT, Madde Gerekçeleri, 429. madde

Kurumsal temsilin üçüncü şekli ise vekâlet toplayanlar tarafından temsildir. Bu düzenleme ile Türk hukukunda proxy sistemine318 benzer bir sistemin uygulanır hale gelmesi amaçlanmıştır319.

Vekâlet toplayanlar tarafından temsil yoluna gidilebilmesi için şirketin, halka açık bir anonim şirket veya pay senetleri borsada işlem gören bir banka olması (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 2) ve esas sözleşmesinde bu tür temsili yasaklayan bir hükmün bulunmaması gerekir (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 4/1). Ayrıca çağrıda bulunarak vekâlet toplamak isteyenler, pay sahiplerine vekâlet vermelerini temin için herhangi bir menfaat öneremez veya sağlayamaz (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 11/2).

Vekâlet toplama çağrısında bulunabilmek için öncelikle yeterli, açık ve doğru bilgileri içerecek şekilde hazırlanmış Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ Ek:2’de yer alan temsil belgesi ve Ek:3’de yer alan bilgi formlarına uygun metinlerle birlikte, vekâlet toplamaya başlama tarihinden önce en az 30 gün önce SPKr’na başvurulur (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 13).

SPKr’nun iznini takiben, vekâlet toplayanlarca hazırlanan temsil belgeleri ve bilgi formlarının pay defterine kayıtlı nama yazılı pay senedi sahiplerine ve şirkete daha önce bir pay senedi tevdi ederek ikametgâhını bildiren hamile yazılı pay senedi sahiplerine GK toplantısından en az iki hafta önce ulaşacak şekilde gönderilmesi gerekir (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 6)320. Adresleri şirket tarafından bilinemeyen hamile yazılı pay senedi sahipleri için temsil belgesi ve bilgi formları gazete veya dergilerde ilan edilmeli ve şirket merkezi veya şubeleri ile çağrı ilanında belirtilen bir banka veya aracı kurumun merkez ya da şubelerinde hazır bulundurulmalıdır (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 6, m. 12, m. 13).

hükmü, www.tbmm.gov.tr (son yararlanma: 02.10.2006). Maddenin son fıkrası, tevdi olunan kişileri, bağlı olacakları usul ve esasları ve temsil belgesinin içeriğini belirleme yetkisini STB tarafından çıkarılacak bir yönetmeliğe bırakmıştır. TTKT m. 428/1 ve 2. fıkralarında öngörülen organın temsilcisi, bağımsız temsilci ve kurumsal temsilci ile TTKT m. 429’da öngörülen tevdi eden temsilcisi için öngörülen bildirim yükümlülüğü için ayrıca bkz. TTKT m. 431.

318

Proxy sistemi için bkz. aşa., s. 148.

319

Poroy/Tekinalp/Çamoğlu, s. 565; Çeker, Oy Hakkı, s. 282.

320

Tebligat ve çağrı yapabilmeleri için pay sahiplerine ait bilgilerin anonim şirket tarafından vekâlet toplamak isteyenlere verilmesi gerekmektedir (Seri: IV, No:8 sayılı Tebliğ m. 12/2).

Pay sahiplerine yapılan çağrı sonucunda vekâlet toplanması tamamlandıktan sonra bu kişi ya da kurumlar, GK toplantısına temsilci olarak katılır ve oy hakkını, temsil belgesinde öngörülen talimatlara uygun olarak kullanırlar321.