Algılanan Örgütsel Destek ile İş Tatmini İlişkisi

İşgörenlerin çalıştıkları kuruma insani bazı nitelikler atfetmeleri AÖD düzeyleri üzerinde artış sağlamakta olup, bu eğilim örgütsel destek teorisi çatısı altında açıklanabilmektedir (Sığrı ve Basım, 2006, s.136). Bahsi geçen teori kapsamında işgörenler, kurumlarının uygulamaya koydukları birtakım faaliyet ve politikalardan edinilen yararların bilincindedir. Bu bilinç işgöreni örgütüne daha yüksek düzeyde bağlılık ve iş tatmini duymaya, öbür yandan daha etkin performans göstermeye yöneltmektedir (Rhoades ve Eisenberger, 2002, ss.701-702). Eisenberger vd. (1986)’nin de temas ettiği üzere Blau (1964); kurum ile işgören arasında karşılıklı bir değişim ilişkisinin varlığına değinmiş, AÖD kavramının bu teoriye dayandırıldığını eklemiştir. Buna göre işgörenler ortaya koydukları çabanın bir getirisi olarak ödül beklentisi içine girmekte ve bu doğrultuda çalıştıkları kurumla aralarında bir mübadele doğmaktadır. AÖD bu noktada mübadelenin ana unsurlarından birini oluşturmaktadır. AÖD, birey ile örgüt arasında olduğu kadar çalışanlar arasında söz konusu psikolojik kontratı da kapsamaktadır (Akkoç, Çalışkan ve Turunç, 2012, s.113).

İşgörenlerin örgütlerinden algılamış oldukları olumlu izlenimler gerek örgüt gerekse birey adına pozitif çıktılar ortaya koymaktadır (Cullen vd., 2014, s.270). Allen vd. (2003) işgörenlerce artan iş tatmin düzeyinin örgütsel desteğin doğurmuş olduğu faydalardan biri olduğuna dikkat çekmiş Burke (2003), bireylerin bu doğrultuda sahip oldukları olumlu ruh haline değinmiştir (Akkoç, Çalışkan ve Turunç, 2012, s.113). AÖD’nin iş tatmini ile olan anlamlı ilişkisini savunan pek çok çalışmaya rastlamak mümkündür (Ehsani vd., 2013; Ahmad ve Yekta, 2010; Eisenberger vd., 1997; Khan ve Chandrakar, 2017). Yukarıda da değinildiği üzere AÖD ışığında bireyler; sergiledikleri

performansın ödüllendirileceğine diğer yandan kendilerinin örgütleri tarafından benimsendiklerine ilişkin inanç geliştirirler. Bu inanç örgüt penceresinden bakıldığında; artan performans ve duygusal bağlılık, azalan işgücü devri gibi olumlu getiriler sağlarken işgören tarafından bakıldığında; olumlu ruh hali, artış kaydeden iş tatmin düzeyi gibi çıktılar sağlamaktadır (Sığrı ve Basım, 2006, s.136).

Khan ve Chandrakar (2017) Hindistan’ın Raipur kentinde farklı okullarda görev yapmakta olan 61 öğretmen üzerinde bir araştırma gerçekleştirmişlerdir. Çalışmanın amacı kişilik boyutları ve AÖD’nin iş tatmini üzerindeki etkisini sorgulamaktır. Kişilik boyutlarından nevrotikliğin iş tatmini üzerinde negatif etkisi bulunurken, dışadönüklüğün iş tatmini üzerinde pozitif etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışma bulguları, AÖD’nin iş tatmini üzerinde pozitif etkisi olduğunu göstermiştir.

Ingusci vd. (2016) Güney İtalya’daki devlet okullarında çalışmakta olan 263 öğretmen üzerinde gerçekleştirmiş oldukları çalışma doğrultusunda iş becerikliliği ile iş tatmini ilişkisinde AÖD’nin aracılık rolünü sorgulamışlar ve çalışma sonucunda AÖD’nin iki değişken arasında tam aracı rolü olduğu bulgusuna ulaşmışlardır.

Gök, Karatuna ve Karaca (2015) İstanbul’da çeşitli özel hastanelerde görev yapmakta olan 549 tıbbi sekreter üzerinde gerçekleştirdikleri araştırma doğrultusunda algılanan yönetici desteği ve örgütsel özdeşleşmenin iş tatmini üzerindeki rolünü değerlendirmişlerdir. Araştırma sonuçlarından ilki algılanan yönetici desteğinin iş tatminini pozitif yönde etkilediğini, diğeri ise örgütsel özdeşleşmenin algılanan yönetici desteği ile iş tatmini ilişkisinde kısmı aracılık rolü üstlendiğini ortaya koymuştur. Yöneticiler örgütün bir temsilcisi olup; örgütsel strateji ve amaçlara ilişkin bilgi sağlama, astı değerleme ve gerektiğinde yönlendirme gibi kritik rollere sahiplerdir. Yöneticisinden destek algılayan bireyin işinden tatmin olması kaçınılmazdır. Bunun yanı sıra işgörenlerin örgütle özdeşleşme düzeyleri, yöneticilerinden gördükleri destek ölçüsünde etkilenecek, bu da bahsedildiği üzere tatmin düzeyleri üzerinde artışa sebebiyet verecektir.

Fu vd. (2013) Çin’de görev yapmakta olan 984 doktor üzerinde gerçekleştirmiş oldukları çalışma bünyesinde, doktorların iş tatmin düzeyleri üzerinde AÖD ve psikolojik sermayenin rolünü sorgulamışlardır. Araştırma sonuçları doktorların iş tatmin düzeylerinin orta derecede seyrettiğini, AÖD ve psikolojik sermayenin iş tatmin düzeyi

üzerinde can alıcı öneme sahip olduklarını ortaya koymuştur. Bulgular aynı zamanda, teşvik sistemi ve eğitimsel geçmişin iş tatmini üzerindeki pozitif etkisini göstermiştir.

Ehsani vd. (2013) spor birimlerinde görev yapmakta olan 149 çalışan üzerinde gerçekleştirdikleri çalışma kapsamında AÖD, iş tatmini ve örgütsel bağlılık ilişkisini incelemişlerdir. Çalışma bulguları AÖD’nin, iş tatmini ve örgütsel bağlılıkla anlamlı ilişkisini ortaya koymuş olup; örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasında pozitif yönlü, anlamlı korelasyon bulunmuştur. Çalışma, spor biriminde görevli çalışanların iş tatminleri ve örgütsel bağlılıklarının belirlenmesi üzerinde AÖD’nin kritik rolüne işaret etmiştir.

Kwak vd. (2010) Güney Kore’de faaliyet gösteren 23 hastaneden toplamda 496 hemşire üzerinde yürütmüş oldukları çalışma kapsamında iş tatmini, AÖD ve tükenmişlik ilişkisini sorgulamışlardır. Bulgular, iş tatminsizliğinin tükenmişlik ve örgütsel destek eksikliği ile pozitif korelasyona sahip olduğunu göstermiştir. Çok değişkenli analiz; iş tatmininin tükenmişlik ve örgütsel destek ile anlamlı ilişkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Ahmad ve Yekta (2010) Tahran’da faaliyet göstermekte olan bir çimento firmasında görevli 136 çalışan üzerinde gerçekleştirdikleri araştırma dahilinde, liderlik davranışı ve AÖD’nin İranlı çalışanların iş tatminleri üzerindeki etkilerini ele almışlardır. Araştırma sonuçları; liderlik davranışının gerek içsel gerekse dışsal iş tatmini üzerinde, diğer yandan AÖD’nin dışsal iş tatmini üzerinde anlamlı ilişkiye sahip olduğunu göstermiştir. Çalışmada dikkat çeken bir bulgu ise, liderlik davranışı ile AÖD etkileşiminin iş tatmini ile anlamlı bir ilişkiye sahip olmadığıdır.

Burke ve Greenglass (2001) hastanenin yeniden yapılandırılması ve küçülme sürecinde hemşireler tarafından algılanan hastane ve birlik desteğinin, iş tatminleri ile psikolojik esenlikleri üzerindeki etkilerini ölçümlemek amacıyla 1363 hemşire dahilinde bir araştırma ortaya koymuşlardır. Katılımcılar bu dönemlerde gerek hastane, gerekse birlik bağlamında orta düzey destek gördüklerini ifade etmişlerdir. Çalışma bulguları, yüksek düzey hastane desteği algılayan hemşirelerin daha yüksek iş tatmini ve iş güvencesine sahip olduklarını göstermiş, öbür yandan daha az psikosomatik belirtiler ile daha düşük psikolojik tükenmişlik tespit edilmiştir. Detaylı alan yazın

taraması ve yukarıda belirtilen araştırma bulgularından yola çıkılarak aşağıdaki hipotez oluşturulmuştur.

H2: Algılanan örgütsel destek iş tatminini pozitif yönde etkiler.