Kur’ân’ın Nüzûlü

Yukarıda kısaca tarifini ve temel niteliklerini vermeye çalıştığmız Kur’ân’ın, “iniş tarzları” da diyebileceğimiz “nüzûlü”, mukayeseli böyle bir çalışmada önem arzetmektedir. “İnzal” kelimesinin Kur’ân’ı Kerim’in nüzûlu ile ilgili diğer türevlerine tercih edilmesi, Kur’ân’a bir övgü ve

174 Suat Yıldırım, Kur’an’ı-Hakîm ve açıklamalı Meali, İstanbul, 1998, s. 1.

175 Yıldırım, Kur’an’ı-Hakîm ve açıklamalı Meali, ay.

176 Said Nursi, Mesnevi-i Nuriye, İstanbul, ts., s. 115-116.

medih olup, O’nun hem indirilen bir kitap olması hem de Allah Tealâ’nın yüceliğine ve büyüklüğüne işaret ediyor olmasındandır.”¹⁷⁷ “Gerek Kur’ân’ı gönderen Zât’ın yüceliğini bildirmek, gerek bu talimatların vahiy sûretiyle geldiğini göstermek üzere Kur’ân âyetlerinin gelmesi, nüzûl (inmek) veya aynı kökten inzal (indirmek), tenzîl (çoklukla ve zaman zaman indirmek) mefhumları ile ifade buyurulmuştur.¹⁷⁸ Burada indir-mekten maksat bildirmektir.”¹⁷⁹ Bu husus yani Kur’ân’ın nüzûlü bahsi

“Kur’ân ilimleri içerisinde en önemlilerinden birisidir. Çünkü O’nun nüzûlünün bilinmesi, işte bu “Allah kelâmıdır” deme ve Kur’ân’a inanma, aynı zamanda Hz. Peygamber’in risaletini tasdik ve İslâm’ın Hak din olduğunu kabul açısından bir esas teşkil etmektedir. Diğer Kur’ân ilimleri ise bu temel esası takip eder. Dolayısıyla denebilir ki; Nüzûlü’l-Kur’ân, sair bütün Kur’ân ilimlerine göre bir asıldır¹⁸⁰ ve ilimlerin kendisinden neşet ettiği saf dupduru bir kaynaktır.

Kur’ân’da nüzûl ile ilgili olarak, “Hâ, Mîm. Açık olan ve gerçekleri açıklayan bu Kitaba yemin olsun. Biz düşünüp anlamanız için onu Arap-ça bir Kur’ân olarak indirdik. O Bizim nezdimizdeki Ana Kitapta (Levh-i Mahfuzda)dır, çok yücedir, hikmet doludur”¹⁸¹ buyurulmaktadır.

Allah Tealâ Kur’ân’ı şu üç tarzda indirmiştir ki, bunlardan herbirine tenezzül (çoğulu: tenezzülât) denilir:

1- Kur’ân’ı ‘Levh-i Mahfuz’a indirmiştir. Nitekim “Hayır, Hayır!

Kur’ân onların iddia ettikleri gibi beşer sözü değildir. O Levh-i Mah-fuz’da olan pek şerefli bir Kur’ân’dır”¹⁸² melindeki âyet buna delâlet eder.

2- Dünya semasındaki “Beytü’l-izzete veya el-Beytü’l-Ma’mur”a indi-rilmesi. “Biz Onu kutlu bir gecede indirdik”¹⁸³, “Biz Kur’ân’ı Kadir gecesi indirdik”¹⁸⁴ ve “O Ramazan ayı ki; insanlığa bir rehber olan, onları doğru

177 Zürkânî, Menâhil, I, 44.

178 Nüzûl”, “inzal” ve “tenzîl” kelimelerinin daha geniş anlamları ve “inzal” ve “tenzîl” arasındaki farklar için bkz. İsbehani, (nzl-ل ) md.; İbn Manzur, Lisân, (nzl-ل ) md.; Fîruzabâdi, II, 49-52, V, 39-41.

179 Yıldırım, Kur’an İlimlerine Giriş, s. 38-39; Zürkânî, Menâhil, I, 43.

180 Zürkânî, Menâhil, I, 42.

181 Zuhruf, 1-4.

182 Buruc, 21-22.

183 Duhan, 3.

184 Kadr, 1.

yola götüren ve hakkı batıldan ayıran en açık ve parlak delilleri ihtiva eden Kur’ân o ayda indirildi”¹⁸⁵ meâlindeki âyetler Kur’ân’ın Ramazan ayının gecelerinden birinde indirildiğini göstermektedir. Bu gece, âyetlerden anla-şılacağı üzere “Kadir gecesi” veya “kutlu bir gece” olarak tavsif edilmiştir.

“Bilindiği gibi, Kur’ân’ın tamamı Peygamber efendimize (s.a.s.) bu bir gecede değil, yirmi üç yıl zarfında müteferrik vesilelerle gönderilmiştir.

Öyle ise mezkûr üç âyetle işaret edilen nüzûl, Peygamberimiz (s.a.s.)’e indirilmeye başlamasından ayrı bir nüzûl olmalıdır. Dünya semasındaki Beytü’l-izzete inişini açıklayan, İbn Abbas’a mevkuf sahih haber varid ol-muştur.”¹⁸⁶ Fakat böylesine durumlarda sahabinin söylediği sözler, Pey-gamberimiz (s.a.s.)’den merfuen nakledilmiş hükmündedir. Çünkü bunlar içtihadla bilinebilecek hususlar olmadığından, onların bu bilgileri Hz. Pey-gamber (s.a.s.)’den öğrendikleri anlaşılır.¹⁸⁷ El–Hakim, İbn Abbas’dan şöyle rivayet ediyor: “Kur’ân Zikir’den ayrılıp Beytü’l-izzet’e indirildi. Mü-teakiben Cibril onu Hz. Peygamber (s.a.s.)’e indirmeye başladı.”¹⁸⁸

Bu mevzuda, isbat edilmesi zor olan bazı göıüşler de vardır. Bunlar-dan birine göre “Kur’ân, dünya semasına yirmi üç kadir gecesinde inmiş-tir. Bunlardan her bir kadir gecesinde Peygamberimiz (s.a.s.)’e o sene zarfında ayrı ayrı inecek olan vahiyler bir kerede indirilmiştir. Keza bir başkasına göre Kur’ân kadir gecesinde Hz. Peygamber (s.a.s.)’e indiril-meye başlamış, daha sonra vahy, zaman zaman devam etmiştir.”¹⁸⁹ Bu görüş, Beytü’l-izzet’e toptan indirilmiş olduğunu reddettiği intibaını uyandırmaktadır. Yine bu görüşlerden birine göre Kur’ân, Levh-i mah-fuz’dan bir kerede inmiş, Hafaza melekleri yirmi gecede Cibril’e parça parça indirmiş, Cibril de yirmi sene boyunca zaman zaman getirmiştir.¹⁹⁰

3- Üçüncü indiriliş ki, tenezzülât’ın son merhalesi olup kendisiyle dünyanın aydınlanmaya başladığı vahyin altın halkasıdır. Bu nüzûl, vahiy emîni Cibril vasıtasıyla Peygamberimiz (s.a.s.)’e getirilmekte ve böylece

185 Bakara, 185.

186 Zürkânî, Menâhil, I, 46.

187 Zürkânî, Menâhil, I, 47.

188 Ebu Abdillah el-Hakim en-Nisâbûrî, el-Müstedrek Ala’s-Sahîheyn, Daru’l-Meârif, Beyrut, ts., II, 368, 530.

189 Zerkeşî, Burhan, I, 228.

190 İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, IX, 5, (thk., Muhammed Fuad Abddu’l-Bâkî-Abdulaziz İbn Abdullah İbn Bâz), Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1989.

Allah’ın hidayetinin insanlığa ulaşma safhası tamamlanmaktadır.¹⁹¹ Bu iniş tarzı ise Kur’ân’da “Onu Ruhu’l-Emin uyaran nebilerden olman için, senin kalbine açık ve vazıh bir Arapça ile indirmiştir”¹⁹² âyetleriyle de ifade edilmektedir. Görüldüğü üzere Kur’ân’ın nüzûlüyle ilgili ulemânın ekserisi ظ ح نא ¹⁹³ âyetinden istidlâlen, evvela Kur’ânın Levh-i Mahfuz’a toptan indirildiği, daha sonra dünya semasındaki

“Beytü’l-izzet’e oradan da değişik vesilelerle Hz. Peygamber (s.a.s.)’e yirmi üç yıl zarfında indirilmek sûretiyle¹⁹⁴, yukarıda zikredilen üç iniş tarzı üzerinde ittifak halindedirler. Ancak Subhi Salih, yukarıda zikredilen görüşlerin isnadları her ne kadar sahih olsa da Âlem-i gayb cihetinden oldukları için tek başlarına itikad açısından vücûb ifade etmeyeceği görü-şünü benimsemektedir. Kur’ân’ın tencimi ve vahyin farklı farklı zaman-larda nüzûlü kısmına ise Kur’ân’da açık ifadesi bulunduğundan dolayı katıldığını belirtmektedir.¹⁹⁵