Her ne kadar Ariel fiaron 2005 Kas›m’›nda Likud’tan ayr›larak Kadima Partisini kur-mufl olsa da bu durum sa¤daki partilerin
‹flçi Partisi karfl›s›nda güçlü olduklar› ger-çe¤ini de¤ifltirmedi. 2006 Mart’›ndaki se-çimleri Kadima’n›n yeni lideri Ehud Ol-mert kazanm›fl ama Netanyahu liderli¤in-deki Likud gücünü artt›rmaya devam et-mifltir. 2006 seçimlerinde fiaron’un Gaz-ze’den çekilmesini onaylad›¤›n› yeni ku-rulan Kadima’ya destek vererek ortaya ko-yan ‹srail kamuoyu 2009 seçimlerinde ise bu defa ‹srail’in Gazze’ye sald›r›s›n› onay-lamaktayd›. Gazze iflgali tüm sa¤ partilerin oylar›n› artt›rmas›na yol açm›flt›r. Merkez ve soldaki partiler ise oy kaybetmifllerdi.
‹flçi Partisi, 2001’den bu yana iflbafl›nda olan hükûmetlerde önce Ariel fiaron’un Li-kud’uyla daha sonra ise Olmert’in Kadi-ma’s›yla koalisyon oluflturarak yine bir fle-kilde hükûmette olsa da bu durum afl›r›
güvenlik merkezli politikalar›n uygulan-mas›nda bir de¤ifliklik yapmam›fl ve ‹flçi Partisi’nin sürekli oy kaybetmesiyle sonuç-lanm›flt›r. ‹flte bu atmosferde yap›lan 2009 fiubat seçimlerinden her ne kadar Kadima
153
5. Ünite - Orta Do¤u’da Bar›fl Süreci
fiekil 5.7
Kaynak: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/
8/8e/Gz-map-tr.png
Gazze
birinci parti olarak ç›km›fl olsa da seçimlerde oyunu ikiye katlayan Likud’un bafl›-n› çekti¤i sa¤ partiler parlamentoda ço¤unlu¤u ele geçirdiler. 2006 seçimleriyle karfl›laflt›r›ld›¤›nda ‹flçi Partisi’nin parlamentodaki sandalye say›s› 19’dan 13’e düfl-müfltür. Kadima, Tzipi Livni liderli¤inde girdi¤i seçimlerde birinci parti olarak ç›k-m›fl olsa da milletvekili say›s› 29’dan 28’e düflmüfltür. Likud ise Ariel fiaron liderlik-ten ayr›ld›ktan sonra Netanyahu liderli¤inde girdi¤i 2009 seçimlerinde milletvekili-ni 12’den 27’ye ç›kararak önemli bir baflar› elde etmifltir. Genel anlamda
bak›ld›-¤›nda ‹flçi Partisi ve Kadima’n›n da içinde yer ald›¤› merkez veya sol partiler 55 milletvekili kazan›rken sa¤daki partiler 65 milletvekili kazanm›fllard›r. Bunlardan özellikle Rus Yahudilerinden oy alan ve liderli¤ini yeni Netanyahu hükûmetinde D›fliflleri Bakanl›¤›na getirilen Lieberman’›n yapt›¤› Israel Beytanu ise 2009 seçim-lerinden beklenmedik bir baflar› elde etmifl ve 15 milletvekiliyle ‹flçi Partisi’nin önüne geçerek üçüncü parti konumuna yükselmifltir. Sefardi ve Mizrahi Yahudile-rin oy verdi¤i Shas ise bir milletvekili kaybetse de 11 milletvekili kazanarak her za-man oldu¤u gibi koalisyon hükûmetlerinin kilit partisi olma özelli¤ini korumufltur.
fiiddet politikas›n›n kamuoyunun büyük bir kesimi taraf›ndan onaylanmas› aç›s›n-dan önemli olan bu durum Gazze sald›r›lar› esnas›nda yap›lan kamuoyu yoklama-lar›ndan da belliydi. 1 Ocak 2009’da Haaretz taraf›ndan telefonla gerçeklefltirilen bir kamuoyu yoklamas›na göre halk›n %70’i operasyonu destekliyor ve devam et-mesini istiyordu. Çözüm isteyenler ise %20’de kalm›flt›.
Netanyahu daha önce hiç yanaflmad›¤› “iki devletli çözümü” kabul etmifl görü-nüyorsa da iki devletli çözüm konusundaki yaklafl›m› oldukça ilginçti ve Filistin ta-raf› aç›s›ndan kabul edilebilir bir yaklafl›m gibi görünmüyordu. Zira ortaya ç›kacak Filistin devletinin silahs›zland›r›lm›fl olmas› koflulu getirilmekte ayr›ca ‹srail’in ku-rulacak Filistin devletini havadan, karadan ve denizden kontrol etmesi öngörül-mekteydi. Ayr›ca ‹srail, söz konusu devletin güvenli¤ini sa¤lamak için bir baflka devletten askerî destek istememesi için uluslararas› garanti istemekteydi.
Asl›nda yeni olan iki devletli çözümü kabul etmifl olmas›yd›. Ancak bu devle-tin askersiz ve silahs›z olmas› ve havadan, karadan ve denizden ‹srail taraf›ndan kontrol edilecek olmas› kurulacak devleti anlams›z hâle getirmekteydi. Kurulacak devletin silahs›zland›r›lacak olmas› ise yeni bir fley olmamakla beraber Netanya-hu’nun da ayn› fleyi söylemesi üzerine art›k ‹srail’in resmî politikas› hâline gelmifl olmas› önemliydi. Ayr›ca Filistin taraf›n›n ve Arap ülkelerinin ‹srail’i tan›malar› ar-t›k yeterli bulunmuyordu. ‹srail’i bir “Yahudi Devleti” olarak tan›malar› istenmek-teydi. Bu da daha önce zaman zaman dile getirilmifl olsa da art›k ‹srail’in resmî po-litikas› hâline gelmekteydi ve durumu daha da zorlaflt›rmaktan baflka bir ifle yara-mayaca¤› aç›kt›; ama as›l önemlisi ‹srail’in bununla neyi amaçlad›¤›yd›. Bu politi-ka yine Netanyahu taraf›ndan ortaya at›lan Mülteciler sorununun ‹srail topraklar›
d›fl›nda çözülmesi ve Bat› fieria’n›n (Yahudiler bu topraklara Judea ve Samaria de-mektedir) “Yahudi Anavatan›” olarak nitelenmesiyle birlikte düflünüldü¤ünde an-laml› hâle gelmekteydi. Zira ‹srail hükûmeti, Filistinlileri ‹srail’e kabul etmeme po-litikas›n› felsefi ve ideolojik bir temele oturtmaya çal›fl›rken kendi içindeki Filistin-li Araplardan da kurtulmay› planlamaktayd›. Tüm FiFilistin-listin’i Yahudi anavatan› olarak nitelemesi ise en nihai aflamada ba¤›ms›z bir Filistin devletinin kurulmas›na asla izin verilmeyece¤i anlam›na gelmekteydi. Zaten “ayr›lmaz ve bölünmez” olarak gördü¤ü Kudüs’ü tart›flma d›fl›nda tutmakta ve ‹srail’in ebedi baflkenti oldu¤unu ilan etmekteydi. Bu koflullar alt›nda bir devlet kurulmas›n›n amaçlanmad›¤› aç›kça anlafl›lmaktayd›.
Öte yandan, Amerikan Baflkan Yard›mc›s›, Joe Biden’›n Cumhurbaflkan› fiimon Perez ve Baflbakan Netanyahu ile yapt›¤› temaslardan bir gün sonra henüz ‹sra-il’den ayr›lmadan 10 Mart 2010’da yap›lan aç›klama bir anda Amerikan hükûmeti-ni bile flaflk›na çevirmiflti. Yerleflim yerlerihükûmeti-nin inflas›na iliflkin 26 Eylül 2010’da sona erecek olan 10 ayl›k ertelemeye ra¤men, ‹srailli konut bakan›ndan yap›lan ve
Do-¤u Kudüs’e 1600 yeni konut yap›laca¤› yönündeki aç›klamaya tepki gösteren Bi-den, “‹srail hükûmetinin Do¤u Kudüs’te yeni konutlar infla etme planlar›n› ilerlet-mesi karar›n› k›n›yorum. Aç›klaman›n içeri¤i ve zamanlamas› bugün ‹srail’de yap-t›¤›m yap›c› temaslara tezat oluflturuyor” ifadesini kullan›rken bunun do¤rudan gö-rüflmelerin bafllamas› için yap›lan çabalara indirilmifl bir darbe oldu¤unu ve güven duygusuna zarar verdi¤ini aç›klad›. Beyaz Saray Sözcüsü Robert Gibbs de karar›
k›nad›klar›n› ifade etti.
Her ne kadar ‹srail, 2010 y›l› bafl›nda da özellikle yeni yerleflim yerleri inflaat›-n› devam ettirdi¤i için ABD ile aras›ndaki iliflkilerde so¤ukluk devam etse de Barry Rubin,9 May›s 2010’daki yaz›s›nda Obama yönetiminin ‹srail’e bask› yapamaya-ca¤›n› defalarca yazd›¤›n› ifade ederek Obama yönetiminin ‹srail’e silah sat›fl›na devam etme karar› ald›¤›na dikkat çekmekteydi. Rubin, bu konudaki de¤erlendir-mesini Barbara Opall-Rome’un 3 May›s 2010 tarihli Defence News’de yay›nlanan yaz›s›na dayand›rmaktayd›. Buna göre ABD ‹srail’e çeflitli tür silahlar›n sat›fl›na ye-niden bafllam›flt›.
Ayr›ca ABD di¤er ülkelere verdi¤i askeri kredileri, Amerikan silah› almak için kullan›lmas›n› flart koflarken, ‹srail’e bunun %26’s›n› askerî teknolojisini gelifltirmek için kullanmas›na izin vermekteydi. Bu arada 2009’da 2,5 milyar dolar olan ‹srail’e verilen askerî yard›m da 2011’de 3 milyar dolara ç›kar›lm›flt›. Bu duruma ve taraf-lar›n aç›klamataraf-lar›na bak›ld›¤›nda özellikle askerî iliflkilerde bir sorun olmad›¤› gö-rülmekteydi.
155
5. Ünite - Orta Do¤u’da Bar›fl Süreci
fiekil 5.8 Tel Aviv (‹srail) Kaynak: Yazar›n Kendi Arflivi
‹srail’in do¤uflunu ve Filistin sorununun temel-lerini kavrayabilmek,
Orta Do¤u ve Filistin sorununun temelinde Ya-hudilerin söz konusu topraklarda önce ‹ngiltere sonra ABD taraf›ndan bir devlet hâline gelmesi-nin sa¤lanmas›n›n ve ‹srail taraf›ndan gerçeklefl-tirilen iflgallerin söz konusu devletler taraf›ndan hofl görülmesinin yatt›¤› ifade edilebilir. Zira Ya-hudiler, her ne kadar söz konusu topraklarda 3000 y›ld›r var olduklar›n› iddia etseler de özel-likle Roma iflgaliyle beraber büyük Yahudi dias-poras›n›n söz konusu oldu¤u milattan hemen sonraki birinci yüzy›ldan sonraki dönemde bu topraklar› hiç hat›rlamam›fllard›r. Bölgeye ilgile-rinin artmas› ise esas olarak ondokuzuncu yüz-y›lda Rusya’da ve Avrupa’da Yahudi aleyhtarl›¤›-n›n (antisemitizmin) ileri boyutlara varmas› üze-rine gündeme gelmifltir. Bir yurt aray›fl›n›n baflla-mas›yla Filistin’in tarihî önemi de öne ç›km›flt›r.
Siyonizm bu ba¤lamda Filistin’de baflkenti Ku-düs olan bir Yahudi devletinin kurulmas› emeli-ni ve hedefiemeli-ni ifade etmektedir. Yahudilerin bu amaca ulaflmalar›n›n önü, önce 1917’deki Balfo-ur Deklerasyonu ile ‹ngiltere taraf›ndan, sonra-s›nda ise 1947’de BM’deki Taksim Plan›’n›n gö-rüflülmesi esnas›nda ABD taraf›ndan verilen des-tekle aç›lm›flt›r. Zira söz konusu Genel Kurul ka-rar›yla o güne kadar ellerindeki tüm imkanlara ra¤men ancak Filistin’in %6-7’sini kontrol edebil-meyi baflarm›fl olan Yahudilere Filistin toprakla-r›n›n %56.5’inde bir Yahudi devleti kurma imkâ-n› sa¤lanmaktayd›.
Arap-‹srail savafllar› hakk›nda bilgi sahibi olmak,
‹srail’in 1948 May›s’›nda söz konusu Genel Kurul karar›yla Yahudilere tahsis edilen topraklarda bir Yahudi devletini kurdu¤unu aç›klamas›yla bera-ber, bunu kendilerine yönelik ciddi bir hak gas-b› ve provokasyon olarak gören M›s›r, Ürdün ve Suriye’den oluflan Arap ülkelerinin sald›r›s›yla bafllayan birinci Arap-‹srail savafl› sonunda Ya-hudiler kendilerine b›rak›lan topraklardan daha fazlas›n› iflgal ederek kontrol ettikleri toprak par-ças›n› %78’e ç›karm›fllard›. Zaten Yahudilere b›-rak›lan yerlerde yaflayan 400.000’in üzerindeki Müslüman Araplara olmad›k iflkence ve y›ld›rma
giriflimleriyle onlar› evlerini ve yurtlar›n› terk et-mek zorunda b›rakan ‹srail’in söz konusu bask›-lar› sonucu mültecilerin say›s› 700-900 bin dola-y›na ç›km›flt›r. Bunun üzerine BM Genel Kurulu 1948 Aral›k’›nda 194 say›l› karar› kabul ederek mültecilerin geri dönüfl hakk›n› ve geri dönmek istemeyenlere tazminat ödenmesini öngörmüfl-tür. Fakat say›lar› daha sonraki savafllarla sürekli artan Filistinli mültecilere iliflkin bu BM karar›
hiçbir zaman uygulanmam›flt›r. ‹srail’in sald›r›s›y-la baflsald›r›s›y-layan 1967 savafl›n›n sonunda ‹srail Filistin topraklar›n›n tamam›n› iflgal ederek denetim alt›-na ald›¤› topraklar›n oran›n› %100’e ç›karmakla kalmam›fl, ayr›ca Suriye’ye ait olan Golan Tepe-lerini ve M›s›r’a ait olan Gazze fieridi ve Sina ya-r›madas›n› da iflgal ederek topraklar›n› dörde kat-lam›flt›r. Bu arada topraklar›n› terke zorlanan Fi-listinli mültecilerin say›s› ise 1,5 milyona ulaflm›fl-t›r. Di¤er taraftan 1973 Savafl›, her ne kadar M›s›r ve Suriye’nin sald›r›s› ile bafllam›flsa da savafl›n sonucunda mevcut durumda bir de¤ifliklik olma-m›flt›r. Bu arada BM Güvenlik Konseyi 1967 sa-vafl›n›n sonunda kabul etti¤i ve ‹srail’in iflgal et-ti¤i topraklardan çekilmesini öngören 242 say›l›
karar›, 1973 savafl› sonunda kabul etti¤i 338 say›-l› kararla teyid etmifltir. 1973 sonras›n›n en önem-li geönem-liflmesi, 1978 Eylül’ünde bafllayan Camd Da-vid süreci sonunda 1979 Mart’›nda imzalanan M›-s›r-‹srail bar›fl antlaflmas›yla ‹srail’in Sina’dan afla-mal› bir flekilde çekilmesidir.
Camp David sonras›n› anlayabilmek,
1978-79 Camp David Anlaflmalar›na ra¤men ‹sra-il’in önce 1980’de Kudüs’ü ve 1981’de Golan Te-peleri’ni ilhak etmesi, arkas›ndan da 1982’de Güney Lübnan’› iflgal etmesi bar›fla yönelik tav-r›nda bir de¤ifliklik olmad›¤›n›n en aç›k göster-geleri olarak yorumlanm›flt›r. Bu durum, zaten 1978-79 sürecine tepki gösteren arap Birli¤i’nden ç›kar›lan M›s›r’›n prestijini daha da düflürmüfltür.
Çünkü M›s›r’in Sina’dan çekilme ifllemini 1982’de tamamlayacak olan ‹srail’e karfl› tamamen pasif bir politika takip etmeye bafllam›flt›r. M›s›r’›n bu pasif politikas› ise ‹srail’in Filistin ve Lübnan’da-ki iflgalini kolaylaflt›rmaktayd›. Di¤er taraftan, bu dönemde M›s›r’›n pasifize edilmesiyle Filistin
so-Özet
N
A M A Ç1N
A M A Ç2 3N
A M A Ç157
5. Ünite - Orta Do¤u’da Bar›fl Süreci
runundaki süreç daha da yavafllam›flt›r. Zira M›-s›r’›n d›fl›ndaki Arap ülkelerinin ‹srail’i bar›fla zor-layacak ne askerî ne de siyasi güçleri bulunmak-tayd›. Asl›nda bu durum 2000’li y›llara kadar uza-nan süreçte ‹srail’e önemli bir güvenlik sa¤lam›fl-t›r. M›s›r ise bunun karfl›l›¤›nda prestijini kaybe-derken ABD’den en fazla yard›m alan ‹srail’den sonraki ikinci ülke olma özelli¤ine sahip olmak-tayd›. Bu dönemdeki çözüm çabalar›nda ABD’nin çözüm diye ortaya att›¤› planlar ‹srail’e güvenlik sa¤lamaktan baflka bir amaç tafl›mazken Filistin ve Araplar›n temel tezleri, ‹srail’in iflgal etti¤i top-raklar› terk etmesi, baflkenti Kudüs olan ba¤›m-s›z bir Filistin devletinin kurulmas›, mültecilerin geri dönüfl hakk›n› kabul eden BM karar›n›n uy-gulanmas› ve Yahudi yerleflim yerlerinin boflalt›l-mas› baflta olmak üzere Filistinlilerin kendi ka-derlerini tayin hakk›n›n ve FKÖ’nin tek yasal tem-silci olarak tan›nmas› noktalar›nda toplanmak-tayd›. Bu arada 12-15 Kas›m 1988’de Cezayir’de toplanan, Filistin Ulusal Konseyi 1948 bölünme s›n›rlar›n› esas alan ve baflkenti Kudüs olan sür-günde ba¤›ms›z bir Filistin devletinin kuruldu¤u-nu aç›klam›flt›r.
Oslo sonras›nda Orta Do¤u’da söz konusu olan bar›fl sürecini aç›klayabilmek.
Bölgesel ve uluslararas› koflullar›n etkisiyle söz konusu olan Oslo süreci, özellikle Filistinlilerin çok büyük beklentilere sokuldu¤u ancak sonucu büyük bir hayal k›r›kl›¤›ndan baflka bir fley ol-mayan bir süreç olarak tarihe geçmifltir. 1993’te Norveç’in arabulucuyla gerçekleflen gizli görüfl-melerin sonunda imzalanan anlaflmalarla FKÖ,
‹srail’i tan›rken, ‹srail de FKÖ’yü Filistinlilerin tek yasal temsilcisi olarak tan›maktayd›. Söz konusu süreç sonunda öncelikle Gazze ve Eriha’da bafl-layan özerklik bir y›l sonra 1994 may›s›nda yap›-lan anlaflmayla Bat› fieria’da ‹srail’in denetimin-deki tüm toraklar› kapsayacak ve befl y›ll›k bir geçifl sürecinin sonunda ba¤›ms›z Filistin devleti-nin kurulmas› söz konusu olacakt›. Ancak tüm bu hayaller bir tarfatan ‹srail’in iflgal etti¤i top-raklardan çekilme konusunda ayak sürümesiyle öngörülen zamanda gerçekleflmezken, 2000 Ey-lülünde Ariel fiaron taraf›ndan Mescid-i Aksa’ya yap›lan provakatif ziyaret sonucunda bafllayan ikinci ‹ntifada ve ‹srail’in orant›s›z güç kullanma-s› üzerine tamamen akamete u¤ram›fl ve
sonun-da ‹srail’in bütün çekildi¤i yerlerde yeniden as-keri iflgalini tesis etmesiyle sonuçlanm›flt›r. 2003 Nisan’›nda taraflara sunulan yol haritas›n›n temel önceliklerinden birisi 2000 Eylül’ü öncesine dö-nülmesiydi ancak bu da bugüne kadar gerçekle-flemedi. Bu arada 2004’te Arafat’›n ölümü üzeri-ne yeriüzeri-ne devlet baflkan› olarak Filistin yöüzeri-netimi- yönetimi-nin bafl›na Mahmut Abbas getirilmekteydi.
2006’da yap›lan seçimleri ise bu defa FKÖ de¤il Hamas kazanmaktayd›. Ancak k›sa bir süre son-ra FKÖ ve Hamas ason-ras›ndaki mücadele silahl› ça-t›flmaya dönüflmüfl ve en sonunda 2007 Hazira-n›nda Hamas hükûmeti da¤›lmakla kalmam›fl, FKÖ’nün Bat› fieria’y› Hamas’›n Gazze’yi kontrol etti¤i ikili bir yap› ortaya ç›km›flt›r. Di¤er taraftan, 2007’de ABD’nin öncülü¤ünde Annapolis’te ger-çekleflen genifl kat›l›ml› zirveden ise bir sonuç ç›kmam›flt›r. Bundan sonra bar›fl süreci ‹srail’in tek tarafl› güç kullan›m›n›n gölgesinde kalm›fl ve özellikle ‹srail yönetiminin yeni Yahudi yerleflim yerleri inflas›na devam etti¤i için görüflmelere bafllanamam›flt›r.
‹srail’in Gazze sald›r›s› sonras› politikalar›n› ve Netanyahu dönemini çözümleyebilmek, Ariel fiaron’un partiden 2005’te ayr›larak Kadi-ma’y› kurmas›yla Netanyahu’nun elinde kalan Li-kud, 2006 seçimlerinde iyice zay›flarken Gazze sald›r›s› sonunda artan milliyetçi atmosferden fay-dalanarak 2009 seçimlerinde oylar›n› artt›rm›fl ve yeni hükûmet Netanyahu’nun baflbakanl›¤›nda kurulmufltur. Ancak Netanyahu’nun bar›fla yöne-lik yaklafl›m› çok olumlu say›lmazd›. 1996-1999 aras›ndaki baflbakanl›¤› döneminde bar›fl süreci yerinde saym›flt›. Bu defa yapt›¤› aç›klamalardan da bar›fl sürecinde bir ilerleme olmayaca¤› anla-fl›lm›flt›. Sürekli yeni koflullar öne süren Netanya-hu, bu defa öncekilere ek olarak Filistinlilerden ve Araplardan ‹srail’in bir Yahudi devleti oldu¤u-nu tan›malar›n› istemekteydi. Ayr›ca Yahudi yer-leflim yerleri inflaat›na devam etmesi bar›fl›n önündeki en önemli engellerden biri olmaya de-vam etmekteydi.
N
A M A Ç4 5N
A M A Ç1. Balfour Deklerasyonu ile öncelikle hangi devlet Ya-hudilerin Filistin’de bir yurt kurmalar›n› desteklemeyi vaad etmifltir?
2. Taksim Plan› ile ilgili verilen bilgilerden yanl›fl olan hangisidir?
a. Milletler Cemiyeti taraf›ndan Filistin’de bir man-da yönetimi kurulmas›n› ve bafl›na Yahudilerin getirilmesini öngörmekteydi.
b. Birleflmifl Milletler taraf›ndan kabul edilen bir karar olup, Filistin’de biri Yahudi di¤eri Arap ol-mak üzere iki devletin kurulmas›n› öngörmek-teydi.
c. Yahudilere Filistin’in yaklafl›k yüzde 56’s›nda bir devlet kurma imkân› tan›nmaktayd›.
d. Filistin’de kurulacak Yahudi devletinin toprakla-r›nda 400,000 dolay›nda Müslüman Arap bulun-maktayd›.
e. Taksim Plan›na en büyük deste¤i ABD vermifltir
3. 1948 savafl›n›n sonuçlar›yla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanl›flt›r?
a. ‹srail, Filistin’in yüzde 78’ini denetim alt›na al-m›flt›r.
b. Bu savafl sonunda mültecilerin say›s›n›n 700,000-900,000 dolay›na ç›kt›¤› görülmüfltür.
c. Araplar›n Yahudilere karfl› kazand›¤› ilk ve son baflar› olarak tarihe geçmifltir.
d. Günümüzde Filistin sorunu ele al›n›rken, bu sa-vaflta kazan›lan topraklar gündeme gelmemek-tedir.
e. 1948 savafl› Araplar›n sald›r›lar›yla bafllam›flt›r.
4. Afla¤›dakilerden hangisi Oslo süreciyle iliflkili bir ko-nu de¤ildir?
a. ‹srail’in FKÖ’yü tan›mas›
b. FKÖ’nün ‹srail’i tan›mas›
c. Öncelikle Gazze ve Eriha’da bir özerk yönetim kurulmas›
d. Befl y›ll›k bir süreç sonunda ba¤›ms›z bir Filistin devletinin kurulmas›
e. ‹srail’in iflgal etti¤i tüm topraklardan çekilmesi
5. Afla¤›dakilerden hangisi Filistin sorunu konusunda Arap ve Filistinlilerin tezlerini ve yaklafl›mlar›n› yans›t-mamaktad›r?
a. Filistinliler, 1947 Taksim Plân›nda öngörülen topraklarda ba¤›ms›z bir Filistin devletinin ku-rulmas›
b. Filistinlilerin kendi kaderlerini tayin hakk›n›n kabul edilmesi
c. ‹srail’in 1967’de iflgal etti¤i topraklardan çekil-mesi
d. BM karar› uyar›nca mültecilerin geri dönüfl hak-k›n›n ve dönmek istemeyenlere tazminat öden-mesinin kabul edilmesi
e. Bat› fieria’daki Yahudi yerleflimlerinin boflalt›l-mas›
6. 1967 savafl›n›n sonuçlar› hakk›nda verilenlerden hangisi do¤rudur?
a. Savafl, Irak d›fl›ndaki Araplar›n sald›r›s›yla baflla-m›flt›r.
b. Savaflta ‹srail’in büyük kay›p vermesi ABD’nin yard›m› sayesinde önlenmifltir
c. Savafl sonunda BM taraf›ndan 242 say›l› karar kabul edilmifltir.
d. Savafl sonunda Arap ülkeleri ABD ve di¤er Bat›-l› ülkelere petrol ambargosu uygulam›fllard›r e. Savafl, taraflar›n pozisyonunda bir de¤ifliklik
yap-mam›flt›r.
7. Ba¤›ms›z Filistin Devleti nerde ve ne zaman ilan edilmifltir?
a. 1993 Eylülünde Oslo’da ilan edilmifltir.
b. 15 Kas›m 1988’de Cezayir’de ilan edilmifltir.
c. 1974’te New York’ta BM taraf›ndan ilan edil-mifltir
d. 2007 haziran›nda Hamas taraf›ndan Gazze’de ilan edilmifltir
e. 2012 Eylülünde Mahmut Abbas taraf›ndan Bat›
fieria’da ilan edilmifltir.
Kendimizi S›nayal›m
159
5. Ünite - Orta Do¤u’da Bar›fl Süreci
8. Camp David Anlaflmas› hangi ülkeler aras›nda ne zaman yap›lm›flt›r?
a. 1978 Eylülünde M›s›r ve ‹srail aras›nda imzalan-m›flt›r.
b. 1993 Eylülünde Filistinliler ile ‹srail aras›nda im-zalanm›flt›r.
c. 2000 Temmuzunda ABD’nin arabuluculu¤uyla Filistinliler ile ‹srail aras›nda imzalanm›flt›r.
d. 1994 Kas›m›nda ‹srail ile Ürdün aras›nda imza-lanm›flt›r.
e. 2007 fiubat›nda Filistinli gruplar aras›nda imza-lanm›flt›r.
9 Afla¤›dakilerden hangisi Oslo Sürecinin t›kanmas›na yol açan geliflmeler aras›nda say›lamaz?
a. ‹srail’in iflgal edilen topraklardan çekilmek iste-memesi
b. ‹srail’in ba¤›ms›z bir Filistin devletini engelle-mek istemesi
c. Ariel fiaron taraf›ndan Mescid-i Aksa’ya girilmesi d. ‹srail’in fliddet kullanmas›
e. Arap ülkelerinin Oslo sürecine karfl› olmalar›
10. ‹srail’in Gazze’den çekilmesiyle ilgili afla¤›daki bil-gilerden hangisi yanl›flt›r?
a. ‹srail Gazze’den çekilmekle beraber, Gazze’yi denizden, havadan ve karadan kontrol etmeyi sürdürmekteydi
b. ‹srail, çekilmeyle beraber Gazze’deki 21 Yahudi yerleflim birimini boflaltm›flt›r.
c. ‹srail, 2005 Eylülünde boflallt›¤› Gazze’yi 2008 Aral›¤›nda yeniden iflgal etmifltir.
d. Arap ülkeleri Gazze’den çekilmesi üzerine ‹srail ile yeniden diplomatik iliflki kurmufllard›r.
e. ‹srail, Gazze’den çekilmekle beraber Gazze’ye uygulad›¤› ablukay› sürdürmüfltür.
1. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “‹srail’in do¤uflu ve Filistin Sorunu” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
2. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “‹srail’in do¤uflu ve Filistin Sorunu” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
3. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Arap-‹srail Savafllar›” konu-sunu yeniden gözden geçiriniz.
4. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Oslo sonras›nda Orta
Do-¤u’da bar›fl süreci” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
5. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Camp David sonras› gelifl-meler” konusunu yeniden gözden geçiriniz.
6. c Yan›t›n›z yanl›fl ise “Arap-‹srail Savafllar›” konu-sunu yeniden gözden geçiriniz.
7. b Yan›t›n›z yanl›fl ise “Camp David sonras› gelifl-meler” konusunu yeniden gözden geçiriniz 8. a Yan›t›n›z yanl›fl ise “Camp David sonras›
gelifl-meler” konusunu yeniden gözden geçiriniz 9. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Oslo sonras›nda Orta
gelifl-meler” konusunu yeniden gözden geçiriniz 9. e Yan›t›n›z yanl›fl ise “Oslo sonras›nda Orta