Stratejik yönelim kapsamında yapılacak işlerin başında işletme misyonunun geliştirilmesi vardır.
Misyonun kağıda dökülmüş hali de misyon bil-dirgesi adını almaktadır. Peter Drucker “yaptığı-mız iş nedir?” sorusunun, “misyonumuz nedir?”
sorusu ile benzer anlamda olduğu görüşünü orta-ya atmıştır. Burada işletmenin diğer işletmelerden farklı olarak ne yaptığının ve nerede olduğunun, belirlenecek bir varlık nedeni ile ortaya konulması gerekliliğine işaret edilmektedir. Bu açıdan misyo-nu yani “var olma nedeni” açıkça ifade edilmiş bir işletmenin, dolaylı olarak yaptığı işi de açıklaması söz konusudur.
Misyon ifadesi ayrıca bir “işletme öğretisi”
olarak da tanımlanabilmektedir. Niyetinin ve amacının yer aldığı, felsefesinin, inançlarının, il-kelerinin de yaptığı işe yansıtılmasıdır. Bu şekil-de hazırlanan bir misyon ifaşekil-desi işletmenin varlık nedenini, ne olduğunu ve nerede olmak istediği-ni hakkında ipuçları barındırır. Tüm bu açıkla-maları barındırdığı için geniş kapsamlı olmalıdır.
İşletmeler dış çevre ve iç çevre analizleri so-nucunda misyon ifadesi oluşturacak verileri elde etmiş olurlar. Bu veriler doğrultusunda müşteri-leri, pazarlar, ürün/hizmetleri hakkında detaylı bilgiye ulaşırlar. Ancak yukarıda da ifade edildi-ği gibi misyon ifadeleri salt müşteri odaklı ya da sırf ürün odaklı olmamalıdır. Bu şekilde oluştu-rulan misyon, “büyümeyi maksimize etmek” ya da “yüksek kalitede ürünler sunmak” gibi daha ziyade hafif kaçan açıklamaları barındırır. Ac-koff, bu türden açıklamaları sorunlu bulmak-tadır. Bir işletme “en yüksek kaliteye ulaştığını nasıl belirleyebilir”i sorgular. Ackoff’a göre bir işletme başarılı olabilmek için neler yapmakta-dır düşüncesi ile bir misyon hazırlamalıyapmakta-dır ve bu misyon olumlu, ileri görüşlü ve motive edici ol-malıdır (Thompson ve Martin, 2005:70). Tablo 2.2, Türkiye’de faaliyet gösteren bazı işletmelerin misyon ifadelerini göstermektedir.
İşletmelerin geliştirmiş oldu-ğu stratejik niyet unsurları her işletme için aynı unsur-ları mı barındırır araştırınız.
Stratejik niyet bileşenlerini strateji seçimiyle ilişkilen-diriniz.
Kendinize ait bir stratejik niyetiniz olabilir mi? Hangi unsurları oluşturmakta güç-lük çekersiniz?
1 Stratejik niyeti oluşturan unsurları sıralayabilme
Araştır 1 İlişkilendir Anlat/Paylaş
Türk Dil Kurumu güncel sözlüğünde misyon; “gö-rev” ve “amaç” kelimelerine karşılık gelmektedir.
dikkat
İşletme Misyonu; “raison d’etre” yani bir işletmenin “var olma nedeni”ni açıklayan ifadeler bütünüdür.
Misyon Bildirgesi: Misyonun kâğıda dö-külmüş halidir.
Tablo 2.2 OPET
Faaliyette bulunduğumuz sektörlerde; bireye ve topluma saygılı, hukuka, ekonomik ve ahlaki ilkelere bağlı, sağlık, emniyet ve çevreye duyarlı olarak OPET müşterileri, çalışanları ve hissedarların beklentilerini en üst seviyede karşılamak.
Sütaş Süt Ürünleri A. Ş.
Sütün iyiliğini ve bereketini yayma tutkusuyla, çiftlikten sofralara süt değer zincirini ve bize emanet edilen kaynakları en verimli şekilde yönetip geliştirerek, bireylerin yaşam kalitelerini artıran, sağlık ve mutluluk veren, doğal ve lezzetli süt ürünleri sunmak.
SARAR
Müşterilerinin talep ve ihtiyaçlarını en iyi şekilde anlayarak üretim ve yönetim süreçlerine yön veren, etik değerlerine ve rakiplerine saygılı, sosyal sorumluluğunun bilincinde ve lider ruha sahip bir anlayışla çıktığımız bu yolda rekabetçi ve sürdürülebilir büyüme potansiyelimizi maksimum düzeyde tutarak, öncelikle müşterilerimiz ve çalışanlarımız; ardından tüm menfaat sahipleri için değer yaratmak ve dünyanın önde gelen giyim markalarından biri olarak modaya yön vermek.
AKBANK
Yenilikçi finansal çözümlerimiz ve güvenilirliğimiz ile tüm paydaşlarımız için kalıcı ve yüksek değer yaratmak.
Misyonun Özellikleri
Örgütsel misyon içerisinde aşağıdaki özellikler belirtilebilmektedir:
• “Faaliyet alanımız nedir?” veya “ne olmalı-dır?” sorularının yanıtını içerir.
• Yapılan iş tanımı, örgütün değerleri ve inançları yer alır
• Örgütün ilişkide bulunduğu kitleler, pazar-lar, ürettiği ürünler hakkında bilgi verilebilir.
• Örgüt çalışanları, tüm paydaşlar ya da top-lumun geneli ile olan ilişkisi yansıtılabilir.
• Yapıcı, pozitif ve motive edici olması yön verici bir pusula işlevine sahip olmasına katkıda bulunur.
• Örgütün kendine özgü olması gerekir.
•
Kısa dönemden ziyade uzun dönemi kapsa-Yukarıda belirtilen özelliklerden yola çıkarsak bir misyon içerisinde: “işletmenin durumunun açıklanması”, “paydaşları”, “değer ve inançları”
unsurlarının ön plana çıktığı açıkça görülmekte-dir. Bir işletmenin “faaliyet alanının belirli olma-sı”, onun aynı zamanda ancak uygun alternatif-lerle ialternatif-lerleyebileceğinin bir göstergesidir. Kısacası faaliyet alanının sınırlarının da bir nevi belirgin olabilmesi önemlidir. İşlevsel olmayan bir misyon ifadesi işletmenin yanlış stratejilere eğilmesine ne-den teşkil edebilir. Özetle misyon ifadesi işlevsellik olgusunu barındırmalıdır; örneklendirsek, Sütaş Süt Ürünleri A.Ş.’nin, kıyafet üretimi gibi bir alana girmesine olanak tanımamalıdır.
İşletmenin paydaşları; çalışanlar, yöneticiler, hissedarlar, yönetim kurulu üyeleri, müşteriler, tedarikçiler, birlikler, rakipler, devlet, toplum, iş-letmenin stratejilerinde önemli yer tutan, bu stra-tejileri dolaylı yoldan etkileyen ve aynı zamanda etkilenen gruplardan oluşmaktadır. Her paydaş grubunun işletmeden beklentisi veya ilgi duydu-ğu konu farklılık arz etmektedir. Toplum; sosyal sorumluluğa ilgi gösterirken hissedarların kârlılık peşinde koşmaları buna örnek teşkil etmektedir.
Dolayısı ile iyi bir misyon ifadesi, çeşitli paydaşla-rın taleplerini aynı şekilde dikkate alarak taleplere İşletmenin paydaşları; çalışanlar, yöneticiler,
hissedarlar, yönetim kurulu üyeleri, müşteriler, tedarikçiler, birlikler, rakipler, devlet, toplum gibi işletmeyi etkileyen ve işletmeden etkilenen gruplardan oluşmaktadır.
dikkat
Misyon Bildirgesini Oluşturan Bileşenler
Misyon bildirgesi bileşenleri çeşitli yazarlar ve araştırmacılar tarafından farklı sayıda tanımlan-mıştır. Bu bileşenlerin ifade edilmesi ile misyon ifadesi farklı uzunlukta, farklı içerikte dolayısı ile de farklı özellikte olabilmektedir. Misyon ifadesi, şirketin tüm paydaşlarının ilgileri doğrultusun-da bilgi edinebilecekleri, şirket stratejisi hakkındoğrultusun-da uzun dönemli fikir sahibi olabilmeleri için somut bir ifade olduğundan, içerisindeki bileşenlerinin sayısının fazla olması daha etkin ve açıklayıcı bir misyon olmasını sağlayacaktır (David, 2011:51).
Tüm bu bileşenleri aşağıdaki gibi dokuz maddede sınıflandırmak mümkündür:
• Müşteriler: “İşletmenin müşterileri kimler-dir?” sorusunun muhataplarından meydana gelmektedir.
• İşletmenin sunduğu mallar ve hizmet-ler: İşletmenin sunduğu mallar hizmetlerin açıklanmasıdır. Günümüz işletmelerinde bu mal ve hizmetlerin faydaları ön plana çıkmaktadır. Örneğin, Gratis markasının makyaj ürünlerinden ziyade güzellik sağla-dığını vurgulaması.
• Pazar / İşletmenin rekabet alanı: Rekabet edilecek alanın belirlenmesi gereklidir; (Av-rupa ya da dünya geneli vb.)
• Teknolojiyi yakalayabilmek: Örneğin HP: “dünyanın en büyük teknoloji şirketi olan HP; yazdırma, kişisel bilgi işlem, ya-zılım, hizmetler ve bilgi teknolojileri alt-yapısını, bulut sistemiyle bağlanabilirlik sayesinde bir araya getiren bir portföy ile iletişim sorunu yaşanmayan bir dünya için
kesintisiz, güvenli, çalışma ortamına uyum-lu deneyim sunar” açıklaması gibi.
• İşletmenin varlığını sürdürme, büyüme ve kârlılık için teşebbüste bulunması: “…
çalışanlarına, iş ortaklarına ve hissedarlarına uzun ömürlü ve tatmin edici getiriyi sağla-yarak, büyüme ve operasyonel kârlılıkta sektör liderliğini sürdürebilmek”, Migros A.Ş. misyon ifadesi.
• İşletmenin felsefesi: İşletmenin temel inançları, değerleri, arzuları ve etik değerleri hakkında bilgiler verilmesi.
• Benlik kavramını yansıtması: İşletmenin rekabetçi üstünlükleri ve temel yetenekleri-nin avantajı belirtilmelidir.
• Toplumsal imaja önem vermek: İşletme-nin sosyal ve doğal çevreye karşı sorumlu-luklarının ifade edilmesidir.
• Çalışanlara önem vermek: Çalışanların iş-letmenin değerli birer kaynağı olduğunun misyon ifadesine yansıtılmasıdır.
Birçok misyon ifadesi incelendiği zaman (Bkz.
Tablo 2.2), en doğru olanın hangisi olduğu yönün-de kesin bir yargıya varmak doğru olmayabilir. Bu-nun sebebi, misyoBu-nun her firmaya özgü yazılmış olmasıdır. Önemli olan misyon ifadesinin açıkla-yıcı, sürekli oluşu, ilham verici oluşu ve paydaşla-rını faaliyetleri ile motive edici oluşudur. Misyon bileşenlerinin salt “müşteriler”, “ürün” ya da “ça-lışanlar” şeklinde kısıtlanmaması, aksine müşteri-lerin ya da ürünmüşteri-lerin ne olduğunu da belirten bir açıklamanın yer alması gereklidir. Dolayısı ile iyi yazılmış bir misyon ifadesi, işletmenin mevcut mis-yonlarının yeniden güncel olarak değerlendirilmesi ile mümkün olabilir.
İşletmenin “paydaşlarını”
oluşturan unsurlar nelerdir?
Sizce misyon ifadesi oluştu-rurken hangi paydaş unsuru daha ön plana çıkmaktadır?
Kendinizden yola çıkarak bireysel bir misyon ifadesi oluşturunuz.
Sizce “en doğru” bir şekilde oluşturulmuş misyon bil-dirgesinde hangi bileşenlere yer verilmesi gerekir?
Öğrenme Çıktısı
2 Etkili bir misyonun kapsamını tartışabilme