ED‹LECEK MENKUL SERMAYE

‹RATLARI HANG‹LER‹D‹R?

Gelir Vergisi Kanununda baz› menkul sermaye iratlar›n›n enflasyondan ar›nd›r›ld›ktan sonra kalan tutarlar›n›n vergilendirilmesi öngörülmüfltür. Enf-lasyondan ar›nd›rmaya iliflkin indirim oran› 2004 y›l› için %43,8 olarak belir-lenmifltir.

2004 takvim y›l›nda elde edilen men-kul sermaye iratlar›ndan;

- Gelir Vergisi Kanunu’nun 75 inci maddesinin ikinci f›kras›n›n 5 numa-ral› bendinde say›lan her nevi tahvil ve hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut

‹daresi ve Özellefltirme ‹daresince ç›kar›lan menkul k›ymetlerden sa¤la-nan gelirler,

- Her nevi alacak faizleri,

- Menkul k›ymetler yat›r›m ortakl›k lar›ndan sa¤lanan kar paylar› indirim oran› uygulanmak suretiyle beyan edi-lecektir.

Dövize, alt›na veya baflka bir de¤ere endeksli menkul k›ymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul k›ymet-lerden elde edilen menkul sermaye iratlar›n›n beyan›nda indirim oran›

uygulanmayacakt›r.

Ticari iflletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oran› uygulan-mas› söz konusu de¤ildir.

2004 takvim y›l›nda elde edilen men-kul sermaye iratlar›n›n vergilendi-rilmesinde dikkate al›nacak indirim oran›n›n tespiti ve indirim oran›

uygulanarak beyan edilecek menkul sermaye iratlar›na iliflkin aç›klama-lar Maliye Bakanl›¤›’nca yay›mla-nan 27 no.lu Gelir Vergisi Sirküleri ile aç›klanm›fl bulunmaktad›r

‹ndirim oran›; Vergi Usul Kanununa göre o y›l için tespit edilmifl olan yeni-den de¤erleme oran›n›n, ayn› dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihale-lerinde oluflan bileflik ortalama faiz oran›na bölünmesi suretiyle tespit edil-mektedir.

Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre 2004 y›l› için tespit edilmifl olan yeni-den de¤erleme oran› % 11,2’dir. Bu dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluflan bileflik ortalama faiz oran› ise % 25,6’dur.

Buna göre, 2004 y›l› gelirlerine uygu-lanacak indirim oran› (% 11,2 / % 25,6 =)

% 43,8 olmaktad›r.

Beyanname verme s›n›r› olan 14 mil-yar liran›n (14 bin YTL) hesab›nda, indirim oran› uygulanabilecek menkul sermaye iratlar›n›n tutar›, indirim oran›

uyguland›ktan sonra kalan k›s›mlar iti-bariyle dikkate al›nacakt›r. Bu durum-da, baflkaca beyan› gereken gelirlerin bulunmamas› halinde, indirim oran›

uygulamas›ndan yararlanabilecek menkul sermaye iratlar›ndan, gayri safi tutarlar› toplam› 24.911.032.028 TL.’n› (24.911,03 YTL) aflmayan tutarlar için y›ll›k beyanname verilme-yecektir.

Ticari iflletmelere dahil kazanç ve irat-lar için indirim oran› uygulanmas› söz konusu de¤ildir.

Dövize, alt›na veya baflka bir de¤ere

endeksli menkul k›ymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul k›ymetlerden elde edilen gelirler için indirim oran› uygulanmaz.

VII. DEVLET TAHV‹L‹ VE HAZ‹NE BONOLARINDAN ELDE ED‹LEN GEL‹RLERDE ‹ST‹SNA UYGULAMASI NASIL OLACAKTIR?

G.V.K.’nun Geçici 59’ncu maddesi hükmü ile 26/07/2001-31/12/2004 tarihleri aras›nda ihraç edilen Devlet tahvilleri ve Hazine bonolar›n›n faiz gelirleri ile elden ç›kar›lmas›ndan sa¤-lanan di¤er kazançlar toplam›n›n 2001 y›l›nda 50 milyar TL’s› (50.000 YTL), 2002 ve izleyen y›llarda ise bu tutar›n veya art›r›lm›fl tutar›n her y›l için belir-lenen yeniden de¤erleme oran› ile art›r›lmas› sonucunda bulunacak tutar gelir vergisinden istisna edilmifltir.

Ayn› flekilde 2004 y›l› için gelir vergi-sinden istisna olan tutar 156 milyar 505 milyon 290 bin liras› (156.505,29 YTL) olmaktad›r. ‹stisna kapsam›na giren söz konusu kazançlar için y›ll›k beyanname verilmeyece¤i gibi, di¤er gelirler dolay›s›yla verilecek y›ll›k beyannameye de bu kazançlar dahil edilmeyecektir.

Yine 2004 y›l›nda elde edilen ve gayri-safi tutar› (26.07.2001 tarihinden itiba-ren TL cinsinden ihraç edilenler) 303.390.195.729 TL.’n› (303.390,20 YTL) aflmayan Devlet tahvili ve Hazi-ne bonosu faiz gelirleri de beyan edil-meyecektir.

‹stisna, faiz gelirleri ile elden ç›karma dolay›s›yla elde edilen di¤er kazançlar

toplam›na uygulanacakt›r. Bir gerçek kiflinin, hem faiz hem de elden ç›karma dolay›s›yla elde etti¤i kazanc›n›n bulunmas› ve gelir toplam›n›n istisna s›n›r›n› aflmas› halinde, istisnan›n hangi kazanca uygulanaca¤› serbestçe belirlenebilecektir.

‹stisna; faiz gelirleri aç›s›ndan indirim oran›, elden ç›karma dolay›s›yla elde edilen di¤er kazançlar aç›s›ndan ise maliyet bedeli endekslenmesi uygu-land›ktan sonra bulunan tutara uygula-nacakt›r.

‹stisna, sadece gerçek kiflilerce elde edilen kazançlar yönünden geçerli olup, ticari iflletmelere ait olan bu tür gelirlere uygulanmayacakt›r.

VIII. KAR PAYLARININ VERG‹LEND‹R‹LMES‹ VE BEYANI NASIL OLACAKTIR?

Gerçek kiflilerce, tam mükellef kurum-lardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu uygulamas› bak›m›ndan kar pay› say›lan gelirler afla¤›daki gibidir:

- Her nev’i hisse senetlerinin kar pay-lar›,

- ‹fltirak hisselerinden do¤an kazançlar, - Kurumlar›n idare meclisi baflkan ve üyelerine verilen kar paylar›,.

Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukar›da say›lan kar paylar›n›n yar›s› gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate al›nacakt›r. Beyana tabi baflka gelirlerin bulunmamas› halinde, gelir 14 milyar liray› (14 bin YTL) afl›yor ise beyan edilecektir.

Beyan edilen tutar üzerinden hesapla-nan gelir vergisinden, kurum bünye-sinde kar›n da¤›t›m› aflamas›nda yap›lan vergi kesintisinin tamam› mah-sup edilecektir. Söz konusu kesinti oran›, halka aç›k olan ve olmayan tüm flirketler için %10 olarak uygulanmak-ta olup, mahsup sonras› kalan tuuygulanmak-tar genel hükümler çerçevesinde ret ve iade edilecektir.

Kurumlar›n 31/12/1998 ve daha önce-ki tarihlerde sona eren hesap dönemle-rinde elde ettikleri kazançlar›n›

da¤›tmalar› halinde, gerçek kiflilerce elde edilen bu kar paylar›, tutar› ne olursa olsun y›ll›k beyanname ile beyan edilmeyecektir.

01/01/1999-31/12/2002 tarihleri aras›nda sona eren hesap dönemlerine iliflkin olup, kurumlar vergisinden istisna edilmifl kazançlar ile Gelir

Ver-gisi Kanunu’nun Geçici 61 inci mad-desi kapsam›nda vergi kesintine tabi tutulmufl olan yat›r›m indirimi istis-nas›ndan yararlanan kazançlar›n da¤›t›lmas› halinde, gerçek kiflilerce elde edilen kar paylar›n›n net tutar›na elde edilen kar pay›n›n 1/9’u eklendik-ten sonra bulunan tutar›n yar›s› vergiye tabi gelir olarak dikkate al›nacakt›r.

Beyan edilen tutar›n 1/5’lik k›sm›

hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir.

IX. K‹MLER BEYANNAME VERECEK?

2004 y›l›nda beyan edilmesi gereken menkul sermaye irad› elde edenler y›ll›k beyanname verecektir. Y›ll›k beyanname ile beyan edilmesi gereken menkul sermaye iratlar›ndan baz›lar›na iliflkin bilgiler afla¤›da tablo halinde gösterilmifltir.

26/07/2001 tarihinden önce Türk Liras›

cinsinden ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri

(G.V.K. Geç. Mad. 59)

26/07/2001 tarihinden itibaren Türk Liras› cinsinden ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri (G.V.K. Geç. Mad. 59)

26/07/2001 tarihinden önce ihraç edilen dövize, alt›na veya baflka bir de¤ere endeksli menkul k›ymetler ile döviz cinsinden Devlet tahvili ve Hazine bono-su faizleri

G.V.K. Geç. Mad. 59)

‹ndirim oran› (%43,8) uyguland›ktan sonra kalan tutar 14 milyar (14 bin YTL) liray›

afl›yorsa beyanname verilecektir.

‹ndirim oran› (%43,8) ve 156 milyar 505 milyon 290 bin liral›k (156.505,29 YTL) istisna uyguland›ktan sonra kalan tutar 14 milyar liray› (14 bin YTL) afl›yorsa beyan-name verilecektir.

‹ndirim oran› uygulanmayacak olup 156 milyar 505 milyon 290 bin liral›k (156.505,29 YTL) istisna uyguland›ktan sonra kalan tutar 14 milyar liray› (14 bin YTL) afl›yorsa beyanname verilecektir.

Her nev’i alacak faizleri (G.V.K. Mad. 75/6)

K›y› bankac›l›¤›ndan (off-shore bankac›l›k) elde edilen faiz gelirleri (G.V.K. Mad. 75/7 )

Türkiye’de elde edilen kar paylar›

(G.V.K. Mad. 75/1)

1999-2002 tarihleri aras›nda sona eren hesap dönemlerinde elde edilen, kurum-lar vergisinden istisna kazançkurum-lar ile yat›r›m indirimi istisnas›ndan yarar-lanan kazanç lar›n da¤›t›m› halinde gerçek kiflilerce elde edilen kar paylar›

(G.V.K. Geç. Mad. 62)

Yukar›da belirtilenlerin bir arada elde edilmesi

‹ndirim oran› (%43,8) uygulamas› sonucu kalan tutar›n 750 milyon liray› (750 YTL) aflmas› halinde beyan edilecektir.

750 milyon liral›k (750 YTL) tutar›

aflmas› halinde tamam› için beyanname verilecektir. ( TL cinsinden aç›lm›fl hesaplardan elde edilen faiz gelirlerinde indirim oran› uygulamas› sonucu kalan tutar dikkate al›nacakt›r.)

Elde edilen kar pay›n›n brüt tutar›n›n yar›s›

gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 14 milyar liray› (14 bin YTL) afl›yorsa beyanname verilecektir.

Elde edilen kar pay›n›n net tutar›na bu tutar›n 1/9’u eklenerek bulunacak tutar›n yar›s› gelir vergisinden istisna olup, kalan tutar 14 milyar liray› (14 bin YTL) afl›yorsa beyanname verilecektir.

Vergi kesintisine tabi olmayan menkul ser-maye iratlar› tutar› 750 milyon liray› (750 YTL) afl›yorsa tamam› beyan edilecektir.

Vergi kesintisine tabi menkul sermaye irad› ile kesintiye tabi olmayan irad›n toplam› 14 milyar liray› (14 bin YTL) afl›yorsa tamam› için beyanname verile-cektir.

X.YURTDIfiINDA YAfiAYAN VATANDAfiLARIMIZ HANG‹

DURUMDA BEYANNAME