Entelektüel Sermayeyi Yönetme

‹lkeleri

Steward, insan sermayesi, yap›sal ser-maye ve müflteri serser-mayesinin özellik-leri gözönünde tutuldu¤unda entelek-tüel sermayenin yönetimine iliflkin baz› temel ilkeler gelifltirilebilece¤ini ifade, etmifltir. Bu ilkeler afla¤›daki flekilde s›ralanabilir: ⁸²

1. ‹flletmeler insan ve müflteri sermaye-sinin sahibi de¤ildir. Bu varl›klar›n mülkiyetini insan sermayesinde çal›flanlar›yla, müflteri sermayesinde müflterileri ve tedarikçileri ile paylafl›r.

Bu varl›klar› yönetebilmek ve kâr

ede-bilmek için müflterek mülkiyetin kabul edilmesi gerekir.

2. Bir iflletmenin kullanabilece¤i insan sermayesini yaratabilmesi için ekip çal›flmas›n› ve ö¤renmenin sosyal biçimlerini destekleyip gelifltirmesi gerekir. ‹flletmeler disiplinleraras›

ekipler sayesinde yetenekleri yaka-lay›p formüle eder ve sermayeye kata-bilirler. Çünkü bilginin paylafl›lmas›

bireye daha az ba¤l› bir nitelik kazan-mas›n› sa¤lar.

3. Tüm zeki ve yetenekli personel varl›k niteli¤i tafl›maz. Kurumsal zen-ginlik yaratan personel baflka hiç kimse taraf›ndan daha iyi yap›lamama anlam›nda tescilli ve yap›lan iflin müfl-teriler taraf›ndan ödenen de¤eri ortaya ç›karma anlam›nda stratejik becerilere sahip kiflilerdir. Bu özelliklere sahip insanlara yat›r›m yap›lmal›d›r.

4. Yap›sal sermaye iflletmelerin do¤ru-dan sahip oldu¤u bir yetenektir ve kolayca kontrol edilebilir. Ancak pek çok müflteri buna çok az de¤er verir.

Bu nedenle, müflterilerin iflletmenin elemanlar› ile kolay iflbirli¤i yapmas›n›

sa¤layacak flekilde yönetilmesi gere-kir.

5. Enformasyon ve bilgi pahal› olan fiziksel ve finansal varl›klar›n yerini tutmal›d›r. Bilgi müflteriye göre özel-lefltirilmelidir. Bu nedenle seri üretim çözümleri yüksek kârlar getirmez. Her

80 Koçel, a.g.e., s.20.

81 Koçel, a.g.e., s.20.

82 Steward, a.g.e., s.182-183.

iflletme hangi enformasyonun en büyük önemi tafl›d›¤›n› görmek için içinde yer ald›¤› sektörün de¤er zinci-rini hammaddeden son kullan›c›ya kadar yeniden analiz etmelidir.

6. Yöneticiler dikkatini mal ak›fl› yeri-ne enformasyon ak›fl› üzerinde topla-mal›d›r. Çünkü günümüzde enformas-yon iflin kendisini oluflturmaktad›r.

7. ‹nsanlara, müflterilere ve sistemlere ayr› ayr› yat›r›m yapmak anlaml› de¤il-dir. Çünkü insan sermayesi, yap›sal sermaye ve müflteri sermayesi birlikte çal›fl›r. Bu üç sermaye çeflidi birbirleri-ni olumlu etkileyebilecekleri gibi olumsuz da etkileyebilirler. Bu neden-le, etkileflimin yönü ve büyüklü¤ü iyi tan›mlanmal›d›r.

Entelektüel sermaye günümüz bilgi yo¤un iflletmeler için son derece önem-li bir de¤erdir ve bunun geönem-lifltirilmesi iflletme için rekabet avantaj› yaratacak flekilde yönetilmesi hem iflletmelerin hem de faaliyet gösterilen piyasalar›n zenginleflmesini sa¤layacakt›r.

4. SONUÇ

‹flletmeler küreselleflen dünyada reka-bet güçlerini art›rmak ve yeni strateji-ler gelifltirmek için farkl› kaynaklara yönelmeye zorunlu kalm›fllard›r. ‹fllet-melerin elindeki en önemli zenginlik kayna¤› olan insan gücünün bu anlam-da kullan›lmak istenmesi de entelektü-el sermaye kavram›n› do¤urmufltur.

‹flletmeler daha üstün duruma gelmek ve daha etkin stratejiler gelifltirmek için insan sermayesi, yap›sal sermaye ve müflteri sermayesinin

de¤erlendiril-mesi yani entelektüel sermayenin orta-ya ç›kar›lmas› ve yönetilmesi günümüz iflletmeleri için son y›llarda önem tafl›yan bir konu olmufltur.

Entelektüel sermaye, maddi unsurlar›n yan›nda maddi olmayan unsurlar› da içerdi¤inden, ortaya ç›kar›lmas› ve yönetilmesi zor olan bir sermayedir.

Elbette ki, uluslararas› alanda yerini almak isteyen ve ekonomi olarak gelifl-mesini tamamlamak isteyen ve bir yan-dan da Avrupa Birli¤i uyum sürecini yaflayan ülkemiz aç›s›ndan da, entelek-tüel sermaye kavram›na önem verilme-si ve bu konuda çal›flmalar yap›lmas›na destek sa¤lanmas› önemi yads›nama-yacak bir konudur.

Entelektüel sermayenin ortaya ç›kar›l-mas› ve etkin bir flekilde yönetilmesi, iflletmedeki her türlü sorunun çözümü olmamakla birlikte, günümüzde baflar›y› do¤rudan etkileyen en önemli faktörlerden biridir.

Güçlü bir rekabet stratejisine sahip ola-bilmek için sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiflin yafland›¤› günü-müzde, bilgi flirketi olmak, etkin yöne-timin sa¤lanmas› için çaba harcamak, yönetilenlerin de yönetime kat›l›m-lar›n› sa¤lamak için çal›flmak ve bir iflletme kültürü oluflturmak büyük önem tafl›d›¤› gibi, böyle bir dönüflü-mün iflletmelerde oluflturulmas› da gerekmektedir. Bunu baflaran iflletme-ler gelecekte söz sahibi olacak olan iflletmelerdir.

‹flletme bünyesinde ortaya ç›kar›lan ve etkin flekilde yönetilen entelektüel

ser-maye ve bu ›fl›k alt›nda ilerleyecek yeni yönetim modellerinin sinyalleri bugünden verilmektedir. Gelece¤in bilgi temelli yönetim modelleri ile flekillenece¤inden hiçbir flüphe duyul-mamal›d›r.

YARARLANILAN YAYINLAR

Acuner, Taner ve fiahin Kader Tan,“Entelektü-el Sermayenin Ölçülebilirli¤i Üzerine Heuristic (sezgisel) Bir Araflt›rma”, 10.Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi Bildiri Kitab›, 23-25 May›s 2002.

Akp›nar, Ali Talip,“Entellektüel Sermaye Kav-ram›”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Say›:1, Kocaeli, 2000.

Ar›kbo¤a, fiebnem Entellektüel Sermaye, Derin Yay›nlar›, Yay›n No:30, ‹stanbul, 2003.

Ayano¤lu, Fatma fiiflman ve fiiflman, Bülent,

“Entelektüel Sermayenin Unsurlar›, Ölçülmesi ve Muhasebelefltirilmesi”, Yaklafl›m Dergisi, Say›:136, Nisan 2004.

Belyolava, Maye, Entelektüel Sermayenin Firma De¤erine Etkisinin Ölçülmesi ve De¤erlendirmesi, Yay›mlanmam›fl Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Finansman Bilim Dal›, Ankara, 2003.

Bontis, Nick, “There’s A Price On Your Head:

Managing Intellectual Capital Strategically”, Business Quarterly, Summer, 1996.

Bontis, Nick, ”Intellectual Capital”, Journal Management Rewiew,Vol.3, 1998.

Bontis, Nick, “Intellectual Capital: an Explora-tory Study That Develops Measures and Models”, Management Decision, 36/2, 1998.

Bradley, Keith,“Intellectual Capital, and The New Wealth of Nations”, Royal Society of Arts, 21. October, Stockholm, 1996.

Brooking, Annie, Intellectual Capital, Interna-tional Thomson Business Pres.

Bukowitz, Wendi,“Benchmarking Intellectual Capital Measurement Practices”, Measuring &

Valuing Intellectual Capital Conference 16-17 June 1998, London.

Büyüközkan, Gülçin,“Entellektüel Sermaye Yönetimi”, KalDer Forum, Nisan-May›s-Haziran 2002.

Çavuflgil, Tamer, “Entelektüel Sermaye ve Entelektüel Örgüt”, Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Dergisi, C.2, Say›:2, 1992.

Çelik, Arzum Eken ve Perçin, Selçuk, “Ente-lektüel Sermayenin ‹flletme Baz›nda Ölçülmesi ve De¤erlendirilmesi”, Muhasebe ve Denetime Bak›fl, Say›:2, Ekim 2000.

Ç›kr›kç›, Mustafa ve Dafltan, Abdülkerim,

“Entelektüel Sermayenin Temel Finansal Tab-lolar Arac›l›¤›yla Sunulmas›”, Bankac›lar Der-gisi, Say›:43, 2002.

Denning, Stephen “Understanding The Emer-ging Knowledge Economy”, Measuring and Valuing

Drucker, Peter F.,F›rt›nal› Dönemlerde Yöne-tim, Çev: Bülent Toksöz, ‹nk›lap Kitabevi, Yönetim Dizisi, ‹stanbul, 1998.

Drucker, Peter F., Kapitalist Ötesi Toplum, Çev: Belk›s Çorakç›, ‹nk›lap Kitabevi, Yönetim Dizisi, ‹stanbul, 1994.

Drucker, Peter F., “Yeni Örgütün Ortaya Ç›k›fl›”, Bilgi Yönetimi, Çev: Gündüz Bulut, Mess Yay›nlar›, ‹stanbul, 1999.

Drucker, Peter F., Gelecek ‹çin Yönetim, Çev: Fikret Üçcan, Türkiye ‹fl Bankas› Kültür Yay›nlar›, 1994.

Ercan, Metin Kamil, Öztürk, M.Baflaran ve Demirgünefl, Kartal,De¤ere Dayal› Yönetim

ve Entellektüel Sermaye, Gazi Kitabevi, Ankara, 2003.

Ertu¤rul, Murat, “Bilgi Ça¤›nda ‹flletmelerin Yeni Kayna¤›: Entelektüel Sermaye”, Active Yönetim, Ekim-Kas›m 2000.

Grafström, Gottfried, Edvinsson, Leif, A c c o -unting for Minds, Larsherberts Offset, Sweden.

Guthrie, James, “The Management, Measure-ment and The Reporting of Intellectual Capi-tal”, Journal of Intellectual Capital, Cilt.2, Say›:1, 2001.

Kandiller, R›za, “‹ktisadi Faaliyetlerde Bilginin De¤eri ve Önemi”, http://www.fore-igntrade.gov.tr

/ead/DTDERGI/nisan2000/ktsad.htm 13.12.2002.

Klein, David A., Prusak, Laurence, Characteri-zing Intellectual Capital, March 1994.

Koçel, Tamer, ‹flletme Yöneticili¤i, Beta Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi., ‹stanbul, 1998.

Matheson, David, Matheson, Jim, Ak›ll›

Örgüt, Çev: Meral Tüzel, Boyner Holding Yay›nlar›, ‹stanbul, 1999.

McElroy, Mark, ”Social Innovation Capi-tal”, Journal of Intellectual Capital Vol.3, 2002.

Mouritsen, Jan, “Economical Value Added Versus Intellectual Capital”, Management Accounting Research, Vol.9, 2002.

Mucuk, ‹smet, Pazarlama ‹lkeleri, Türkmen Kitabevi, ‹stanbul, 2001.

Napahiet, Janine, Social and Intellectual Capital, Academy of Management Procee-dings, 2002.

Nerdrum, Lars, “Intellectual Capital”, Journal of Intellectual Capital, Vol.2,2001.

Nonaka, Ikujiro, “Bilgi Yaratan fiirket”, Bilgi Yönetimi, Çev: Gündüz Bulut, Mess Yay›nlar›, Yay›n No:293, ‹stanbul, 1999.

Öge, Serdar, “Entelektüel Sermaye, ‹flletmeler

‹çin Yeni Bir De¤er”, Atatürk Üniversitesi

‹‹BF Yay›n›, C.16, Say›:5-6, 2002.

Önce, Saime,Muhasebe Bak›fl Aç›s› ‹le Entel-lektüel Sermaye, T.C. Anadolu Üniversitesi Yay›nlar› No:1100, Eskiflehir, 1999.

Pena, Inahi,“Intellectual Capital and Business Start-up Success” Journal of Intellectual Capital, Vol.3 No.2, 2002.

Peters, Thomas J., Waterman, Jr. Robert H.,Yönetme ve Yükselme Sanat›, Mükemme-li Aray›fl, Çev: Selami Sargut, Alt›n Kitaplar Yay›nevi, ‹stanbul, 1987.

Reichheld, Frederick F., Sasser, Jr. W. Earl,

“Zero Defections: Quality Comes to Services”, Harvard Business Review, September-Octo-ber, 1990.

Saint-Onge, Hubert,“Human, Structural and Customer Capital”, Measuring & Valuing Intellectual Capital Conference 16-17 June 1998, London.

Seyido¤lu, Halil, Ekonomik Terimler Ansik-lopedik Sözlük, Güzem Yay›nlar›, No:4, Anka-ra, 1992.

Sipahi, Bar›fl,“Entelektüel Sermayenin Finansal Tablolarda Raporlanmas›na ‹liflkin Yaklafl›mlar”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Say›:24, ‹stan-bul, Ekim 2004.

Sönmez, Ferifltah, “Entelektüel Sermaye Yöne-timi”, E-Yaklafl›m Dergisi, Say›:10, May›s 2004.

Steward, Thomas A., Entelektüel Sermaye, Çev: Nurettin Elhüseyni, Mess Yay›nlar›, ‹stan-bul, 1997.

Sullivan, Patrick, Value-Driven Intellectual Capital, JohnWiley&Sons Press, 2002.

Tamer, Meral“Karl Marx Nas›l Hakl› Ç›kt›?”, Milliyet Gazetesi, 25 Eylül 1997.

Tetik, Nevzat,“Entelektüel Sermaye:Kapsam›, Ölçülmesi ve Raporlanmas›”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog, Say›:184, A¤ustos 2003.

Toffler, Alvin,Üçüncü Dalga, Çev: Ali Seden, 3. Bask›, Alt›n Kitaplar Yay›nevi, ‹stanbul, 1999.

---,“Human Capital in Transformation”, Intellectual Capital Prototype Report, Scandia, 1998.

KOfiULLU BORÇ ZARAR KARfiILIKLARININ