DÜZENLERKEN D‹KKATE ALMASI GEREKEN HUSUSLAR ve 2004-2005
Düzenleme 01.01.2006 ila 31.12.2015 tarihleri aras›nda elde edilecek
menkul k›ymet ve di¤er sermaye piyasas› araçlar›n›n gelirleri ile al›m-sat›m kazançlar› için geçer-lidir.
Geçici 67 nci maddenin 16 nc›
f›kras›na göre, 1.1.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulan-mak üzere 1.1.2006 tarihinde yürür-lü¤e girecek düzenleme, 31.12.2015 tarihine kadar uygulanacakt›r.
Maliyet Bedeli Endekslemesi, Endeksleme Yap›lacak Dönemde Tefe Art›fl Oran›n›n % 10 Veya Üzerinde Olmas› Halinde Yap›la bilecektir.
5281 say›l› Kanunla Gelir Vergisi Kanunu’nun safi de¤er art›fl›n›
tan›mlayan mükerrer 81 inci maddesi 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere de¤ifltirilmektedir:
Mal ve haklar›n elden ç›kar›lmas›nda iktisap bedeli, elden ç›kar›lan mal ve haklar›n, elden ç›kar›ld›¤› ay hariç olmak üzere Devlet ‹statistik Enstitüsü’nce belirlenen toptan eflya fiyat endeksindeki art›fl oran›nda art›r›larak tespit edilmektedir.
01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 01.01.2006 tarihinde yürürlü¤e girecek bu de¤iflikli¤e göre, menkul k›ymet-lerin (ivazs›z olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki y›ldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç) veya di¤er ser-maye piyasas› araçlar›n›n elden
ç›kar›lmas›ndan sa¤lanan kazançlar;
gayrimenkullerin iktisap tarihinden bafllayarak dört y›l içinde elden ç›kar›lmas›ndan do¤an kazançlar ile di¤er de¤er art›fl kazançlar›nda safi de¤er art›fl›n›n tespiti için maliyet bedeli, ancak de¤erleme yap›lacak süreçte art›fl oran›n›n % 10 veya üzerinde olmas› halinde endek-slenebilecektir.
Dolay›s›yla safi de¤er art›fl›n›n yani matrah›n tespiti s›ras›nda, elden ç›kar›lan mal ve haklar›n iktisap bedelinin elden ç›kar›ld›¤› ay hariç olmak üzere TEFE art›fl oran›nda art›r›labilmesi için ayn› dönemdeki art›fl oran›n›n % 10 veya üzerinde olmas› gerekecektir. Aksi halde maliyet bedeli endekslemesi yap›l-mayacakt›r.
‹ndirim Oran› Uygulamas›na Son Verilmektedir.
5281 say›l› Kanunla Gelir Vergisi Kanununun irat say›lmayan hallerin belirlendi¤i 76 nc› maddesinin ikinci f›kras›nda yer alan indirim oran› uygu-lamas›, enflasyon oran›ndaki düflüfl ve menkul sermaye iratlar›n›n vergilen dirilmesinde yeni sisteme geçilmesi dolay›s›yla 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulan-mak üzere 01.01.2006 tarihinden itibaren yürürlükten kald›r›lmaktad›r.
2005 y›l›nda elde edilecek gelirler, 2004 y›l›nda geçerli olan esaslara göre vergilendirilecek, sadece had de¤ifliklikleri söz konusu olacakt›r.
Mevduat Faizi, Repo Geliri Ve Menkul K›ymet Yat›r›m Fonlar›
Kar Paylar› 2005 Y›l›nda da Beyan D›fl›nda Kalacak.
Bilindi¤i üzere, G.V.K.’nun Geçici 55 nci maddesi,
01.01.1999 ilâ 31.12.2004 tarihleri aras›nda elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmifl bulunan;
G.V.K.’nun 75 inci maddesinin 7’nci bendi mevduat faizleri,
12’ci bendi faizsiz olarak kredi veren-lere ödenen kâr paylar› ile kâr ve zarar ortakl›¤› belgesi karfl›l›¤› ödenen kâr paylar› ve özel finans kurumlar›nca kâr ve zarara kat›lma hesab› karfl›l›¤›nda ödenen kâr paylar› ve
14’ncü bent repo gelirleri bentlerinde yaz›l› menkul sermaye iratlar› ile 1’nci bentteki menkul k›ymetler yat›r›m fonlar›n›n kat›lma belgelerine ödenen kâr paylar› için ;
y›ll›k beyanname verilmemesini, di¤er gelirler nedeniyle beyanname verilme-si halinde de bu gelirlerin beyanname-ye dahil edilmemesini öngörmektedir.
5281 say›l› Kanun’un 43/8-e maddesi ile GVK nun geçici 55 inci mad-desinde yer alan “01.01.1999 31.12.2004” ibaresi “01.01.1999 – 31.12.2005” olarak de¤ifltirilmek suretiyle, 2005 y›l›nda elde edilecek söz konusu gelirlerin de y›ll›k beyan-nameye konu edilmemesi sa¤lanm›flt›r.
Makalemizin yukar›daki bölümlerinde de aç›kland›¤› üzere 2004 y›l›nda elde edilecek mevduat faizleri, islamî bankac›l›k faiz gelirleri ve repo gelirleri ile menkul k›ymet yat›r›m fonlar› kâr paylar› için y›ll›k
beyan-name verilmeyece¤i gibi, di¤er gelir-ler dolay›s›yla beyanname verilmesi durumunda da bu gelirler beyan-namelere dahil edilmeyeceklerdir.
Böylece 5281 say›l› Kanunun 30 uncu maddesi ile G.V.K.’na eklenen geçici 67 inci madde uyar›nca 01.01.2006 tar-ihinden itibaren farkl› bir vergilendirme esas›nda vergilendirile-cek olan söz konusu kazançlara iliflkin düzenlemenin 2005 y›l› sonuna kadar mevcut hali ile devam etmesi sa¤lanm›flt›r.
Söz konusu 43/8-e maddesi ile ayr›ca geçici 55 inci maddede yer alan
"menkul sermaye iratlar› ile menkul k›ymetler yat›r›m fonlar› kat›lma bel-gelerine ödenen kâr paylar› için" ibare-si, "menkul sermaye iratlar›, menkul k›ymetler yat›r›m fonlar›
kat›lma belgelerine ödenen kâr pay-lar› veya bu fonpay-lar›n kat›lma bel-gelerinin ‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›nda al›m sat›m›ndan elde edilen kazançlar ile Türkiye’de kurulu vadeli ifllem ve opsiyon borsalar›nda yap›lan ifllem-ler sonucunda elde edilen kazançlar için", fleklinde de¤ifltirilmek suretiyle menkul k›ymet yat›r›m fonlar›n›n
‹.M.K.B.’de al›m-sat›m›ndan elde edilen kazançlar ile Türkiye’de kurulu vadeli ifllem ve opsiyon borsalar›nda yap›lan ifllemler sonucunda elde edilen kazançlar›n da ticari iflletmelere dahil olmamak flart›yla beyan d›fl› kalmas›
sa¤lanm›flt›r.
Devlet Tahvili Ve Hazine Bonosu Faiz Gelirleri ‹le Al›m-Sat›m
Kazançlar›nda ‹stisna Uygulama s›na ‹liflkin De¤ifliklikler :
G.V.K.’nun Geçici 59’ ncu maddesine göre, 31.12.2006 tarihine kadar 26.7.2001 ilâ 31.12.2004 tarihleri aras›nda ihraç edilen Devlet tahvil-leri ve Hazine bonolar›n›n faiz gelir-leri ve elden ç›kar›lmas›ndan sa¤lanan di¤er kazançlar toplam›n›n belli bir k›sm› gelir vergisinden müstesnad›r.
5281 say›l› Kanun’un 43/8-f maddesi ile bu geçici 59 uncu maddede yer alan “31.12.2006 tarihine kadar”
ibaresi “31.12.2007 tarihine kadar”
fleklinde de¤ifltirilmek suretiyle istis-nan›n süresi 1 y›l uzat›lm›fl yani kap-sama giren menkul k›ymetler dolay›s›yla 2007 y›l›nda elde edilecek gelirler de istisna kapsam›na al›nm›flt›r. Ayn› madde ile ayr›ca geçi-ci 59 uncu maddede yer alan
“26.07.2001 - 31.12.2004” ibaresi
“26.07.2001 - 31.12.2005” olarak de¤ifltirilmek suretiyle, 2005 y›l›nda ihraç edilecek Hazine bonosu ve Devlet tahvilleri de istisna kapsam›na al›nm›flt›r.
Buna göre 2005 y›l›nda, 26.07.2001 ilâ 31.12.2005 tarihleri aras›nda ihraç
edilen veya edilecek Devlet tahvilleri ve Hazine bonolar›ndan elde edilen faiz gelirleri ile bunlar›n al›m sat›m›ndan sa¤lanan de¤er art›fl kazançlar›n›n 174.033 YTL.’si (2004 y›l› için bu istisna tutar›
156.505.290.000 TL.’d›r), gelir ver-gisinden müstesnad›r. Bu istisna uygu-lanmadan önce, faiz gelirlerinde enflasyon indiriminin yap›lmas›, al›m sat›mdan do¤an de¤er art›fl kazançlar›nda ise iktisap bedelinin TEFE ile endekslenmesi gerekir.
Gelir Vergisi Tarifesi De¤ifltirilmifltir :
5281 say›l› Kanunun 29 uncu maddesi ile GVK nun 103 üncü maddesinin 1 inci f›kras›nda yer alan gelir vergisi tarifesi afla¤›daki gibi de¤ifltirilmifltir.
01.01.2005 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlü¤e giren bu de¤ifliklikle, gelir dilimleri art›r›lm›fl ve YTL cinsinden yeniden belirlenmifltir.
Ayr›ca tarifedeki en yüksek oran % 40 olarak düzenlenmifltir. Baflka bir deyiflle en üst gelir dilimi ve en yüksek oran (% 45 ) kald›r›lm›flt›r.
2005 Y›l›na ‹liflkin Beyan S›n›r›
(15.000 YTL.) :
GVK nun 86/1-c maddesine göre Ücret D›fl› Gelirler ‹çin ;
6.600 Yeni Türk Liras›na kadar………... % 20 15.000 Yeni Türk Liras›n›n 6.600 liras› için 1.320 lira, fazlas› ... % 25 30.000 Yeni Türk Liras›n›n 15.000 liras› için 3.420 lira, fazlas› ... % 30 78.000 Yeni Türk Liras›n›n 30.000 liras› için 7.920 lira, fazlas› ... % 35 78.000 Yeni Türk Liras›ndan fazlas›n›n 78.000 liras› için 24.720 lira, fazlas› ... % 40
vergiye tabi gelir toplam›n›n, gelir ver-gisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutar› aflmamas› halinde, Türkiye’de stopaja tabi tutulmufl olan birden fazla iflverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratlar› ve gayrimenkul sermaye iratlar› için beyanname verilmemekte, di¤er gelir-ler için beyanname verilmesi duru-munda da bu gelirler beyannameye dahil edilmemektedir.
2004 y›l› için beyan s›n›r› 2004 y›l›na iliflkin vergi tarifesinin ikinci gelir dili-minde yer alan 14 milyar TL. den oluflmaktayd›. 5281 say›l› Kanunla 2005 y›l› gelir vergisi tarifesi yukar›daki flekilde belirlendi¤i için, 2005 y›l›na iliflkin beyan s›n›r›
kendili¤inden 15.000 YTL (15 milyar TL) olarak teflekkül etmifl bulunmak-tad›r.
Buna göre 2005 y›l›nda elde edilen ve vergiye tabi bulunan gelirlerin toplam›
15.000 YTL nin alt›nda kald›¤›
takdirde, bu gelirlerden stopaja tabi tutulmufl olanlar beyan edilmeyecektir.
Beyan s›n›r›n›n hesab›nda gelirlerin enflasyon indirimi, istisna, TEFE ile maliyet art›r›m› uygulanm›fl ve gider indirimi yap›lm›fl safi tutarlar› dikkate al›n›r.
2004/8295 Say›l› Bakanlar Kurulu Karar› ‹le Belirlenen Hadler : 5281 say›l› Kanunla yap›lan de¤iflikliklerden olmamakla birlikte, 2004/8295 say›l› Bakanlar Kurulu Karar› ile belirlenen baz› tutarlar 2005 y›l›nda elde edilecek gelirlerin beyan›n› ilgilendirmektedir. Bunlardan menkul sermaye iratlar› ile ilgili olan-lar› afla¤›daki gibidir.
De¤er Art›fl Kazançlar›na ‹liflkin
‹stisna Tutar›:
G.V.K.’ nun mükerrer 80 inci madde-sine göre, bir takvim y›l›nda elde edilen de¤er art›fl› kazanc›n›n belli bir k›sm› her y›l gelir vergisinden müstes-na tutulmaktad›r. 2004 y›l›nda 12 mil-yar TL olarak uygulanan de¤er art›fl kazançlar›na iliflkin bu istisna tutar›, 2005 y›l› için 13.000 YTL. olarak belirlenmifltir.
Ar›zi Kazançlara ‹liflkin ‹stisna Tutar›:
G.V.K.’ nun 82 nci maddesinin 1,2,3 ve 4 numaral› bentlerinde yaz›l› olan ar›zi kazançlar toplam›n›n belli bir k›sm› her y›l gelir vergisinden istisna edilmektedir. 2004 y›l›nda 12 milyar TL olarak uygulanan ar›zi kazançlara iliflkin bu istisna tutar›, 2005 y›l› için 13.000 YTL. olarak belirlenmifltir.
Ücret Gelirleri ‹çin ;
6.600 Yeni Türk Liras›na kadar………... % 15 15.000 Yeni Türk Liras›n›n 6.600 liras› için 990 lira, fazlas› ... % 20 30.000 Yeni Türk Liras›n›n Liras›n›n 15.000 liras› için 2.670 lira, fazlas› ... % 25 78.000 Yeni Türk Liras›n›n 30.000 liras› için 6.420 lira, fazlas› ... % 30 78.000 Yeni Türk Liras›ndan fazlas›n›n 78.000 liras› için 20.820 lira, fazlas› % 35
Tevkifat ve ‹stisna Uygulamas›na Konu Olmayan Menkul ve Gayrimenkul Sermaye ‹ratlar›na
‹liflkin Beyanname Verme S›n›r›:
G.V.K.’ nun 86/1-d maddesine göre, tevkifata ve istisna uygulamas›na konu olmayan menkul ve gayrimenkul
ser-maye iratlar›n›n bir y›l içinde elde edilen tutar› belli bir haddi aflmad›¤›nda bu gelirler beyan d›fl›
b›rak›lmaktad›r. 2004 y›l›nda 750 milyon TL olarak uygulanan bu had 2005 y›l› için 800 YTL. olarak uygu-lanacakt›r.