Katma De¤er Vergisi Kanunu Aç›s›ndan

Katma De¤er Vergisi Kanunu (KDV) aç›s›ndan Türkiye’de; ticari, s›nai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çer-çevesinde yap›lan teslimler bedelsiz dahi olsa katma de¤er vergisinin konu-suna girmektedir. Bedelsiz olarak yap›lan mal teslimi ve hizmet ifalar›nda KDV matrah› bu mal ve hiz-metlerin emsal bedeli olacakt›r²¹. Kanun koyucu KDV aç›s›ndan ana kurala bir tak›m istisnalar getirmifltir.

Ba¤›fl ve yard›m fleklindeki bedelsiz mal teslimi ve hizmet ifalar›n›n KDV’den istisna edilmesine iliflkin düzenleme Katma De¤er Vergisi Kanununda yer almaktad›r ²².

Katma De¤er Vergisi Kanunu’nun 5035 Say›l› Kanun ile de¤iflik 17/2.

maddesine göre, fakirlere yard›m amac›yla g›da bankac›l›¤› faaliyetinde bulanan dernek ve vak›flara Maliye Bakanl›¤›nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ba¤›fllanan g›da maddele-rinin teslimi vergiden müstesnad›r.

Katma De¤er Vergisi mükellefleri, bu kapsamda bir vergilendirme dönemin-de yapt›klar› ba¤›fllar›n toplam tutar›n›

ilgili dönem beyannamesinin 6 ve 7.

sat›rlar›na dahil etmek suretiyle beyan-da bulunacaklard›r.

Katma De¤er Vergisi Kanunu’nun 30/a²³ ve 32.²⁴ maddelerine göre, k›smi istisna niteli¤indeki g›da madde-si ba¤›fllar›n›n bünyemadde-sine giren katma de¤er vergisi tutar›n›n indirim konusu yap›lmas› mümkün bulunmamakta olup, bunlar gider olarak dikkate al›nacakt›r. KDVK'nun 17. maddesi kapsam›na giren ifllemler dolay›s›yla kanunen indirimi mümkün olmayan bu vergiler, gelir ve kurumlar vergisi uygulamalar› çerçevesinde iflin mahi-yetine göre gider veya maliyet unsuru olarak göz önüne al›nabilir.

21 KDVK Md. 27

22 Üniversite ve yüksekokullar ile 8.6.1965 tarihli ve 625 say›l› Kanun hükümlerine tâbi özel okullar taraf›ndan ilgili dönemdeki kapasitelerinin %10'unu geçmemek üzere verilen bedelsiz e¤itim ve ö¤retim hizmetleri, kanunlar›n gösterdi¤i gerek üzerine bedelsiz olarak yap›lan mal teslimi ve hizmet ifalar›, birin ci f›krada say›lan kurum ve kurulufllara bedelsiz olarak yap›lan her türlü mal teslimi ve hizmet ifalar› ile fakirlere yard›m amac›yla g›da bankac›l›¤› faaliyetinde bulunan dernek ve vak›flara Maliye Bakanl›¤›nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ba¤›fllanan g›da maddelerinin teslimi, (KDVK 17 / Md. 2 - b.) 23 Afla¤›daki vergiler mükellefin vergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplanan Katma De¤er Vergisi'nden

indirilemez;

a) Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmifl bulunan mallar›n teslimi ve hizmet ifas› ile ilgili al›fl vesikalar›nda gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan Katma De¤er Vergisi, 24 Bu kanunun 11, 13, 14, 15'inci maddeleri uyar›nca vergiden istisna edilmifl ifllemlerle ilgili fatura ve ben

zeri vesikalarda gösterilen Katma De¤er Vergisi mükellefin vergiye tabi ifllemleri üzerinden hesaplanan Katma De¤er Vergisi'nden indirilir. Vergiye tabi ifllemlerin mevcut olmamas› veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olmas› hallerinde indirilemeyen Katma De¤er Vergisi, Maliye Bakanl›¤›nca tespit edilecek esaslara göre bu ifllemleri yapanlara iade olunur.

Bu nedenle, ba¤›fl›n yap›ld›¤› dönem-de, ba¤›fllanan g›da maddelerinin ikti-sab› dolay›s›yla yüklenilen katma de¤er vergisi tutar›n›n hesaplanmas› ve ayn› döneme ait katma de¤er vergisi beyannamesinin 20. sat›r›na dahil edil-mesi, ayn› tutar›n defter kay›tlar›nda

“‹ndirilecek KDV” hesaplar›ndan ç›kar›larak, gider hesaplar›na aktar›l-mas› gerekmektedir.

IV- SONUÇ

G›da bankac›l›¤›, ba¤›fllanan veya üre-tim fazlas› sa¤l›¤a uygun her türlü g›day› tedarik eden, uygun flartlarda depolayan ve bu ürünleri do¤rudan veya de¤iflik yard›m kurulufllar›

vas›tas›yla fakirlere ve do¤al afetler-den etkilenenlere ulaflt›ran ve kâr amac› gütmeyen dernek ve vak›flar›n oluflturdu¤u bir organizasyondur.

1960’larda ABD’de ortaya ç›kan bu organizasyon günümüzde milyonlarca aç ve bak›ma muhtaç insana yard›m elini uzatmaktad›r. Bu flekilde düflük gelirli olma dolay›s›yla ortaya ç›kacak sosyal sorunlar›n önüne geçilebilmekte ve bu tür organizasyonlara katk› yapan insanlar vicdani sorumluluklar›n› da yerine getirmifl olmaktad›rlar. ABD’de güçlü ekonomi olmas›na karfl›l›k düflük gelirli insan say›s› da milyonlarca ola-rak ifade edilmektedir. Hatta g›da ban-kac›l›¤› organizasyonlar›n›n yapt›¤›

yard›mlar yetersiz kalmaktad›r. ABD vergi kanunlar›nda ba¤›fl yapan kimse-lere belirli bir vergi indirimi tan›nm›flt›r. Ancak bu indirimin

art›r›lmas›na iliflkin olarak Kongre²⁵ nezdinde çal›flmalar da söz konusudur.

Türkiye’de de 5035 ve 5179 Say›l›

Kanunlarla yap›lan düzenleme çerçe-vesinde g›da bankac›l›¤› organizasyo-nu hukuki kimli¤e kavuflmufltur. G›da Bankac›l›¤› ile ilgili olarak yap›lan bu hukuki düzenlemeler sonucunda; bu tür organizasyonlar sosyal adaletin sa¤lanmas› ve israf›n önüne geçilmesi konusunda katk› sa¤layacakt›r. Bu konuda ABD’deki organizasyonlar›n iflletim sistemi örnek al›narak, daha etkin çal›flmalar›n yap›lmas› mümkün olabilir.

Di¤er taraftan ülkemizde düflük gelirli insan say›s› fazla oldu¤undan onlar›n zorunlu ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas›

gereklidir. Ancak 5035 Say›l› Kanunda baz› de¤ifliklikler yap›lmas› düflünüle-bilinir. Örne¤in, yukar›da da ifade edil-di¤i gibi, ticari kazanc›n tespitinde indirilecek bedel maliyet üzerinden de¤il de, maliyetin iki kat›n› aflmamak üzere sat›fl bedeli esas al›nabilir.

Bunun yan›nda g›da bankac›l›¤›n›n konusuna g›da yan›nda giyim, temizlik maddeleri, yakacak, e¤itim ve sa¤l›k gibi konularda dahil edilebilir.

Ayr›ca tüm gelir unsurlar›na indirim hakk›n›n tan›nmas› (ücret gelirleri dahil) g›da bankac›l›¤› uygulamas›n›n baflar›l› bir flekilde devam›n› sa¤layabi-lir.

G›da Bankac›l›¤› uygulamas›nda sos-yal devlet ilkesi ile vergi politikalar›

çat›flmaktad›r. Çünkü yukar›da da

25 www.findarticles.com (28.12.2004)

belirtildi¤i gibi, g›da bankac›l›¤› uygu-lamas›na belirli s›n›rlamalar konulma-mas› önemli oranda vergi kayb›na neden olabilmektedir. Ayr›ca yap›lacak ba¤›fllar›n ülke s›n›rlar›

d›fl›na da yap›labilecek olmas› bu konularda denetim yetersizli¤ine neden olabilecek ve suiistimallere yol açabilecektir. Bu nedenle yap›lan ba¤›fl›n miktar›na, süresine yada yöre-sine göre belirli s›n›rlamalar konulabi-lir. Ancak ola¤anüstü hallerde belirli esneklikler tan›narak ba¤›fllar teflvik edilebilir.

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Akdo¤an, Abdurrahman, Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, 7. Bask›, Ankara, 1999 Aktan, Coflkun Can ve ‹stiklal Yaflar Vural,

“Yoksulluk: Terminoloji, TemelKavramlar ve Ölçüm Yöntemleri” (Coflkun Can Aktan (Ed.),) Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Hak-‹fl Kon-federasyonu Yay›nlar›, Ankara, 2002

Çelik, Binnur, Vergilemede Müdahale ‹lkesi, Gazi Kitabevi, Ankara, 2001

Öncel Mualla ve di¤., Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, 8.Bask›, Ankara, 2000, s.52;

Mümtaz Soysal, 100 Soruda Anayasa, Ger-çek Yay›nevi, ‹stanbul, 1987

www.denizfeneri.org (05.01.2005) ) www.findarticles.com (28.12.2004) www.secondharvest.org( 04.01.2005)