MO-09’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

MO-09’de Yapılan Görüşme:

MO-09’un sahibi ile yüz yüze yapılan görüşmelerden aşağıdaki veriler elde edilmiştir:

MO-09, diğer ofislerin aksine özellikle konsept oluşturma ve öntasarım süreç parçalarına çok önem vermekte ve uzun süre ayırmaktadır, bu parça tüm sürecin yüzde yirmi, yüzde otuz’luk bir zamanına karşılık gelmektedir. Bunun nedeni kolay karar verememeleri ve kolay tatmin olamamalarıdır. Bir tasarıma karar vermekte zorlanmaktadırlar ve çoğu zaman karar verme mekanizmasını zamana bırakmaktadırlar. MO-09’da ön tasarım sürecinde verilen alt kararlar zamana bırakılmakta ve üzerinden bir çok sefer geçilmektedir. MO-09 ön tasarım aşamasını bu şekilde ele aldığı için uygulama projesi aşamasında çok rahat etmektedir. Uygulama projesine geçtikleri zaman çözülmemiş önceden düşünülmemiş hiçbir nokta kalmamaktadır. Uygulama projesine geçildiği zaman disiplinler arası koordinasyon ön plana geçmektedir. Özellikle mekanik disiplinle koordinasyon büyük zaman almaktadır, kanallar nereden geçecek, nasıl görünecek gibi kararlar çok önemli görülmektedir. Bunun yanında en çok önem verilen noktalardan biri statik

projenin mimari projeyle uyumlu olmasıdır. Statik ile ilgili uzmanlar mimari ayrıntılara dikkat etmeden statik projeleri hazırlamakta ve en çok binanın ayakta durmasına dikkat etmektedirler. Bu nedenle MO-09’da statik kurgu da ofis tarafından yapılmakta ve statik ile ilgili uzmanlara sadece hesaplama işi kalmaktadır. MO-09’un sahibinin aldığı mimarlık eğitimi sözü edilen yöntemi uygulamalarının nedenidir, çünkü öğrencilik yıllarında mimari tasarım, sistem kesitleriyle birlikte yürütülmüştür. Ancak bu yöntem bir seçimdir ve MO-09’un kuşağından bazı önemli mimarlar bu yöntemin aksine formun ön planda olduğu, statiğinin nasıl olsa birileri tarafından yapılacağının düşünüldüğü yöntemlerle çalışabilmekte ve bu yaklaşımlar da sanatsal bir yaklaşım olarak ele alınabilmektedir. İşte bu ayrıntılı ve mimari tasarımı oluşturan tüm disiplinlerin göze alındığı ön tasarım yöntemleri sayesinde uygulama projesi bölümü görece daha kolay ilerlemektedir. Bazı yapılarında tesisat, statik ve mimari disiplinleri tam bütünlenmiş bir şekilde ele almaya çalışmışlardır. Örneğin Yalova’da yaptıkları bir elyaf fabrikası tasarımında ön üretimli betonarme kirişleri ‘U’ şeklinde tasarlamışlardır ve bu ‘U’nun içini havalandırma kanalı olarak kullanmışlardır. Mimarlıkta tecrübenin önemi büyüktür. Örneğin, tekstil fabrikalarında, yatay yüzeylerden mümkün olduğunca uzak durulması gerekmektedir çünkü, yatay yüzeylerde birikebilecek tekstil parçaları yangına sebebiyet verebilir bilgisi tecrübe ile elde edilmiştir.. Yalova’daki elyaf fabrikasında yaptıkları sözü edilen bütünleme sayesinde hem havalandırma sistemi için ikincil bir eleman konulmamış hem de metal havalandırma kanalları kullanmadıkları için bunların amortismanından kurtulmuşlardır. Bir lastik fabrikasında bütün binanın dışını saran yarı-şeffaf bir malzemeden üretilmiş havalandırma kanalları kullanan MO-09, bu sayede fabrikanın üretim bölümüne doğal ışık sağlamıştır. Bunun devamında da yönetim bölümünde şeffaf olmayan ancak aynı tipte havalandırma kanalları kullanarak mimari bütünlüğü sağlamışlardır. Ancak fabrika binalarında nispeten daha kolay yapılabilen bu anlamdaki bütünlemeler konut veya büro binaları gibi tasarımlarda bu derece kolay olmamaktadır. Ancak bu durumda da diğer disiplinlerden gelen verilerin mimari tasarımla en üst düzeyde eşleştirilmesi mimarın en önemli görevlerinden biri olmaktadır. Kimi ön tasarımların sonradan çöpe atılmasına rağmen mekanik, aydınlatma ön projeleri gibi ön projeler, her türlü mimari tasarım işlerinde mimari ön projenin yanında yapılmaktadır. Diğer disiplinlere ait ön projelerin kesinleşebilmesi ve kesin proje halini alabilmesi için

disiplin kendi alanının projesini en önemli görmekte ya da daha doğru bir değişle her disiplinin bir an önce kendi projesini tamamlayıp parasını alarak süreçten çekilmek istemektedir. Yağmur suyu iniş, bacaların durumu, aydınlatma gibi konuların hepsine uygulama projesinde büyük önem göstermektedirler.

Günümüzde MO-09 hemen tüm işleri önceki işlerden gelen birikim ve ün sayesinde almaktadır. Ancak MO-09’un sahibi mimari yaşantısına bir arkadaşı ile birlikte başlamıştır. Üniversiteyi bitirdikten hemen sonra askere gitmişler ve döner dönmez de 1953 yılında ilk bürolarını açmışlardır. O büroya hemen hiçbir özel iş gelmemiş ve ilk on yıl devamlı mimari tasarım yarışmalarına katılmışlardır. Toplamda on senede altmış yarışmaya katılan ekip bu işlerden yirmi kadarında birinci olmuştur ve bu birincilikler sayesinde bunların uygulama projeleri işlerini almışlardır. On senenin sonunda mimarlık ortamında belirli bir yere gelmişler ve ilk bağımsız işlerini almışlardır. Bu iş 1960’lı yıllarda Türkiye’de başlayan yabancı yatırımcılı fabrika yatırımları kapsamında bir kamyonet fabrikasıdır.

Yapı elemanları ölçeğinde tasarımlar MO-09’da belirli bir yöntemle yapılmaktadır. Yaptıkları bir alışveriş merkezinin cephesinin nasıl olacağına, yani nasıl görüleceğine karar verdikten sonra nasıl bir etkide olacağının sorgulanmasına başlamışlardır. İlk önce olabilecek bütün sistemleri ve malzemeleri işverenle tartışmışlardır. Böyle bir binanın cephe kaplaması dört şekilde yapılabilecektir, taş, beton, metal ve gene beton cinsinden bir kaplamadır. Artık yüksek katlı binalarda sıva ve boya kullanılamayacağına göre ya brüt beton bir cephe olacak ya da binaya asılan bir sistemde cephe olacaktır. Önceleri binada brüt beton cepheler yapmak istemişlerdir ancak yüklenici şirket istedikleri kadar düzgün brüt beton cepheleri yapamayacaklarını belirtmiştir. Brüt beton cephelerin imalatının kalıp işçiliği anlamında biraz zor olması ancak bittiği zaman tam bitmiş yüzeyler elde edilmesine rağmen bu örnekte bu fikirden vazgeçilmiştir. Bunun üzerine alışveriş merkezi örneğinde önce beton prefabrike cepheler kullanmaya karar vermişler ve bununla ilgili bir şirket bir süre çalışmış hatta uygulama projeleri de oluşturmuştur ancak sonradan işverenle maddi konularda veya şirketin bu büyüklükte bir işi karşılayabilecek kapasitede olmaması nedeniyle bundan işverenin vazgeçmiştir ve sonuçta da fibrobeton kullanmaya karar verilmiştir. İlgili şirket bu cephe kaplaması işi için dört yüze yakın çizim üretmiş ve bu çizimlerin hepsi MO-09 tarafından kontrol edilerek onaylanmıştır.

Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

I. İş, İş Alma Yöntemleri ve İşveren Biçimleri: MO-09’un işverenleri önceki tasarımlardan elde edilen tanınmışlıkla gelen yeni müşteriler ve eskiden beri iş yaptıkları medya şirketleri gibi işverenlerdir. Bu tanınmışlık meslek deneyimlerinin ilk on senesinde kazandıkları mimari proje yarışmalarıyla başlamıştır. EK P’de MO-09’un yaptığı bir alışveriş merkezi, büro ve konut kompleksi işinin uygulama projelerinden alınan parçasal çizimler bulunmaktadır.

II. Konsept Oluşturma: MO-05’de ana tasarım kararları ofis sahibi ve kıdemli mimarlar tarafından verilmektedir. Özellikle konsept ve avan proje aşamalarına büyük zaman ayrılmakta ve avan proje ortalama bir avan projeden çok uygulama projesi ayarında bir proje olmaktadır.

III. Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarım: MO-09 uygulama projesini oldukça detaylı bir şekilde hazırlamaktadır. Yapı elemanları sistemleri, yapı elemanları sistemlerinin düğüm noktaları, ve ıslak hacimler gibi özelleşmiş bölümler nokta detayları ile desteklenerek detaylandırılmaktadır. Kimi projelerde çeşitli nedenlerle çeşitli yapı elemanları ilgili şirketlere ihale edilebilmekte ancak bu şirketlerin hazırladıkları çizimler mimari proje ile bütünlenmektedir. EK P, Şekil P.03.’de planı görülen giriş bölümü dış duvarlarında nokta detayları verilen bölümler görülmekte ve Şekil P.09.’da bir nokta detayının planı görülmektedir. Çeşitli yönlerden alınan kesit çizimlerinde de katmanlaşmaların verildiği görülmektedir. Şekil P.10.’da planı ve P.11.’de görünüşü görülen merdivende korkuluk, küpeşte ve basamaklar düşünülerek çizilmiştir. Korkulukların arasındaki cam yüzeylerin taşıyıcı çubuklara monte edileceği delikler de çizimlerde okunmaktadır. Bunun yanında merdiven ayrıca bir detay paftasında daha derinlemesine detaylandırılmıştır.

IV. Diğer Disiplinler: MO-05 statik, mekanik ve elektrik sistemleri kendi bünyesinde tasarlamakta ve ilgili uzmanlara uygulama projesi aşamasında hesaplama işleri için başvurmaktadır. Bu yöntem sayesinde binanın tasarımının kendi istedikleri ve düşündükleri şekilde tamamlanmasını garanti etmiş olmaktadırlar. Şekil P.12.’de görülen ıslak hacim planında hem statik ile ilgili bilgiler yazılı ve çizili olarak verilmiş, hem de sağlık donatıları gösterilmiştir. Bunun yanında ıslak hacim ayrıca bir detay paftasında derinlemesine düşünülmüştür.

V. Genel Çizim Değerlendirmesi: Alınan projelerin genel olarak değerlendirilmesi sonucunda ölçülendirmelerin yeterli olarak yapıldığı, yazılı bilgi miktarının uygulamacının aklında hiçbir şüpheye yer bırakmayacak miktarda olduğu görülmektedir.

7.10. MO-10’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen