MO-20’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

MO-20’de Yapılan Görüşme:

MO-20’ninn sahibi ile yüz yüze yapılan görüşmelerden aşağıdaki veriler elde edilmiştir:

MO-20 öncelikle çevreye karşı çok duyarlı yaklaşan bir ofistir. Arsanın hem jeolojik durumunu tasarımlarında kullanmak hem de doğal örtüye en az zarar vererek tasarımı tamamlamak anlayışındadırlar. Ancak sadece tasarım aşamasında doğal verilerin özenle kullanılmasını da yeterli görmemekte ve tasarımlarının kullanım ömürleri boyunca yaratacakları atıkları da düşünerek hareket etmektedirler. Örneğin tasarladıkları otomobil servislerinde ortaya çıkan atık suyun arıtılması ve yeniden

kullanılmasına, bunun yanında çatılardan elde edilen suların depolanarak kullanılmasına büyük önem göstermektedirler. Her işveren bu gibi tasarım parametrelerine önem göstermeyebilmektedir ancak ofis bunu önermenin bilinciyle hareket etmektedir.

MO-20 ofise gelen bir işverenden öncelikle proje arsası ile ilgili yasal belgeleri istemektedir, belediye ve diğer yasal merciler mimarı muhatap olarak görmemekte ve bu belgeleri vermemektedir, bu nedenle de işverenin kendisinin bu belgeleri hazırlaması gerekmektedir. Sözü edilen bu belgeler imar durumu ve çap’tır. Bunun yanında özellikle büyük arsalarda topografya ile ilgili bilgilere çok önem gösteren ofis bu nedenle de işverenden arsanın topoğrafik haritasını istemektedir. Hem tasarım sürecinde hem de hafriyat maliyetinin hesaplanmasında topoğrafik haritaların büyük önemi bulunmaktadır, bu nedenle belediyeden alınan haritalar yeterli değildir. Mimari tasarım sürecinde öncelikle yapı ile ilgili tüm fonksiyonların çözülmesi gerekmekte, sonra çözülen fonksiyonların ayakta durabilmesi için taşıtılması yani taşıyıcı sisteminin çözülmesi, yani aks sisteminin oturtulmasının gerekmekte, son olarak da tasarımın oranlar yönünden detaylı gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bunun yanında tasarım sürecinde bilgi birikimi de çok önemlidir, bilgi birikimi sayesinde özellikle taşıyıcı sisteme ilişkin kararları mimar rahatça verebilmektedir. MO-20 hiçbir projesinde taşıyıcı sistem ile ilgili uzmana tasarımının taşıyıcı sitemini nasıl yapması gerektiğini sormamış, taşıyıcı sistemi kendisi tasarlamıştır. Taşıyıcı sistem ile ilgili uzmana gönderilen uygulama projesinin statiği çözülmüştür ve bu uzman sadece örneğin betonarme ile ilgili hesaplamaları yapmaktadır. Mekanik sistem için de durum benzerdir, ısıtma, soğutma ve havalandırma için yapılacak seçimleri avan proje aşamasında işverenle yapan MO-20 daha avan projede bunlarla ilgili şaft boşluklarını belirlemektedir. Fonksiyon matematik ile ilgili bir şeydir, bu nedenle fonksiyonlar çözülebilir bir niteliktedir. Ancak örneğin cepheler tartışılabilir çünkü insanlar farklı türdeki cepheleri beğenebilirler. Mimar bir kullanıcıyı dört defa doksan derece döndürerek odasına sokamaz.

İşverenlerin plan ve görünüş çizimlerinden binanın nasıl bir bina olduğunu anlaması çok zordur, mimarın anlatmasına rağmen pek anlayamayabilir, bu nedenle MO-20 avan projenin işverene takdiminde perspektifler ve üç boyutlu modellemeler yapmaktadır. İşverenler plan, kesit, görünüş gibi çizimlerle pek ilgili değildir, bu nedenle önemli olan binasının uygulandığı zaman nasıl görüneceğini anlatmaktır.

Bunun yanında bir işverenin ofise geldiğinde merak ettiği ilk şeylerden biri ofisin hizmetinin bedelidir. MO-20’de konsept MO-20’nin baba-oğul iki ortağından biri tarafından oluşturulmaktadır. Bu konsepti, el eskizleri ve perspektif çizimleriyle ya da bazı durumlarda maket yaparak çalışanlara aktarmaktadırlar. Perspektif çizimleri mimarlıkta çok önemlidir çünkü onlar mimarın düşündüklerini hem kendine anlatması hem de başkalarına anlatabilmesini sağlamaktadır.

Avan proje aşaması tamamlanıp işveren onay verdikten sonra uygulama projesinin çizilmesine başlanan ofiste, avan proje çok detaylı ve diğer uzmanlıklara ilişkin unsurları çözülmüş olarak hazırlanmaktadır. Ofis avan projeyi diğer uzmanlara göndermekte bunlar kendi alanları ile ilgili noktaları çalışıp ofise dönmekte sonuçta ofiste uygulama projesi çizilirken sözü edilen diğer uzmanlara ilişkin hiçbir iş kalmamaktadır. Bir bölü elli ölçekte uygulama projesine geçmeden önce avan projenin kimi önemli bölümlerini bir bölü yirmi ölçekte çalışan ofis, bu çalışmalardan bir bölü elli ölçek için bilgi ve ölçüler almaktadır. Sözü edilen bir bölü yirmi ölçekte çalışılan bölümler merdivenler, ıslak hacimler, saçaklar gibi bölümlerdir. Bunun yanında ofis projesini şantiyede takip etmekte, aksi takdirde tamamlandığında kendi binalarını tanıyamamaları ihtimali olmaktadır.

MO-20’de hiyerarşik bir kurgu bulunmamaktadır, bunun yerine arkadaşlık ortamı hakimdir. Bunun yanında Türkiye’de ofisler genellikle hiyerarşik bir sistem oturtabilecek kadar büyüyememektedirler. MO-20’de de çalışanlar bir çok noktada tıkanabilmekte ve MO-20’nin ortaklarının bizzat yardımları sonucunda süreç işlemektedir. Bunun yanında yukarıda da anıldığı gibi statik, mekanik, elektrik projeleri avan projeyle birlikte ilerlemekte ve bu uzmanlar da kendi avan projelerini hazırlamaktadırlar. Bu projelerle mimari projenin entegrasyonu da ofisin önem verdiği bir başka önemli noktadır zira uygulama aşamasında yüklenicinin duvarın kolonun hangi yüzünden başlayacağını dahi görebilmesi ofisin rahatı ve başarısı için gereklidir. Günümüzde Türkiye’de uygulama sürecinde olan inşaatlarda elektrikli kırıcılar yoğun bir şekilde kullanılmaktadır ve bunun nedeni projelerin yetersiz olmasıdır. Asıl olan proje mimari projedir, kalıp planlarının ve diğer projelerin mimari proje esas alınarak izlenmesi gerekmektedir. Ancak Türkiye’deki şantiyelerinde çalışanlar bunu bilmemekte ve kalıp planlarıyla binaları tamamlamaktadırlar. Bu nedenle MO-20 yaptığı işlerde yükleniciye mimari projeyi izleme konusunda sık sık uyarmaktadır. MO-20 yapı elemanlarını yukarıda sözü

edilen kritik noktalardan geçen bir bölü yirmi sistem kesitlerinde çözmektedir. Bu sistem kesitlerinde yapı elemanlarının bireysel olarak ne şekilde yapılacağı ve ne şekilde bir araya geldikleri tasarlanmaktadır. Bunun yanında bu sistem kesitlerinde mühendislik konularını ilgilendiren kimi bilgiler bulunmalıdır yani örneğin makine mühendisi ne kalınlıkta bir ısı yalıtım malzemesi kullanılması gerektiğini söylemelidir. Öte yandan tasarımın bazı noktalarının bir bölü yirmilerle dahi anlaşılması ve karar verilmesinin mümkün olamamaktadır. Bu nedenle kimi noktalar bir bölü bir ölçekte çalışılmaktadır. Malzemelere ilişkin kararları ise avan proje aşamasından itibaren MO-20’nin ortakları kafalarında kurgulamaktadır. Yine de işverenin MO-20’nin kafasında olan malzemeyi veya sistemi istememesi ihtimali bulunmaktadır ancak bu durumda o malzeme yerine başka neyi nasıl kullanabileceklerinin cevabı akıllarında hazır bulunmaktadır. MO-20 projelerinin kimi bölümlerini ilgili şirketlere ihale etme yani örneğin doğrama detaylarını doğrama şirketlerine bırakma gibi bir yöntem kullanmamaktadır. Bu nedenle MO-20 projelerinin her bölümünü, her yapı elemanı ofislerinde tasarlamaktadır.

Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

I. İş, İş Alma Yöntemleri ve İşveren Biçimleri: MO-14 iki ana başlıkta işler almaktadır. Birinci tipteki işler göreceli olarak küçük ve özellikle restorasyon projeleri olarak tariflendirilebilecek, ikinci tipteki işler ise göreceli olarak büyük ve sıfırdan tasarlanan işlerdir. EK U’da MO-14’nin yaptığı eski bir binanın otel olarak restore edilmesi işinin uygulama projelerinden alınan parçasal çizimler bulunmaktadır.

II. Konsept Oluşturma: MO-14’de ana tasarım kararları birinci tip işlerde yaşlı ortak ikinci tip işlerde ise görece genç ortağın yönetiminde tüm ofisçe verilmektedir. Tüm çalışan mimarlar konsepte katkıda bulunabilmektedir.

III. Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarım: MO-14’ün yaptığı ikinci tip işlerde detay tasarımı dolayısıyla “Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarım” sınırlı olarak yapılıyor olsa da ilk tip işlerde tasarım bir bölü bir ölçeğe kadar düşünülmektedir. Bu düşünülmüşlük kimi zaman çizim olarak sunulmamakta ve uygulama sırasında alınan verilere göre de geliştirilebilmektedir. EK U, Şekil U.06.’da planı görülen dış duvar sistem çizimlerinde gerek katmanlaşma gerekse doğramalara ilişkin bilgiler bir bölü bir ölçekte hazırlanmış ve kotlar, ölçüler ve yazılı bilgilerle desteklenmiştir. Şekil

U.07.’de planı görülen merdiven de boyutsal, basamak, korkuluk ve küpeştenin durumu açısından düşünülmüştür.

IV. Diğer Disiplinler: Şekil U.11.’de planı görülen ıslak hacimde özellikle kaplamalar, sağlık gereçleri ve mobilyalar açısından düşünülmüş ve yazılı ve ölçüsel bilgilerle desteklenmiştir.

V. Genel Çizim Değerlendirmesi: Alınan projelerin genel olarak değerlendirilmesi sonucunda ölçülendirme ve kotların miktarının yeterli olduğu, yazılı bilgi miktarının da yüklenicinin anlamasına yetecek miktarda yapıldığı görülmektedir.

8. UYGULAMAYA YÖNELİK AYRINTIDA TASARIMIN MİMARİ ÜRÜN