MO-18’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

MO-18’de Yapılan Görüşme:

MO-18’in sahibi ile yüz yüze yapılan görüşmelerden aşağıdaki veriler elde edilmiştir:

MO-18 daha önceden yaptıkları işler nedeniyle kazandıkları tanınmışlık ile yeni işler almaktadır. Bu durum ofis için çok avantajlı bir durumdur çünkü işveren ofisin ne tür işler yaptığını bilerek gelmekte ve ofise daha çok teslim olmaktadır. Ancak özgürlüğünü kaybetmemek adına MO-18 işverenlerle öncelikle bir “centilmen” anlaşma yapmaktadır ve bu anlaşmanın devamında ofis konsept üzerine çalışmaktadır, bu çalışmanın sonunda en öncelikli nokta o çalışmayı ofisin beğenmesidir. Yaptıkları konsept çalışmasını kendileri beğenirlerse ancak o zaman işverene sunmaktadırlar ve işverenin de beğenmesi halinde bu işi bir mukaveleye dökmektedirler. MO-18 bu yöntemle tasarım sürecinin başında özgürlüğünü kaybetmemektedir. Türkiye’de bir işveren bir iş için az veya çok para verdiği zaman içgüdüsel olarak komutayı eline almak istemektedir ve bu durum ofisin özgürlüğünü azalmaktadır. MO-18 bu nedenle mimari proje yarışmalarına da katılmamaktadır. Mimarların işverenin ihtiyaç ve taleplerini karşılayacak binalar yapması gerekmektedir, ancak mimari genel konsept ise mimarın tek elinde olmalıdır.

Gerek yasal olarak gerekse gayri resmi olarak ofislerin yaptığı işlerde mimari genel konsept ofisin sahibine aittir. MO-18’in sahibi mimari konsepti önce hayal etmekte sonra da gerçeğe dönüştürmektedir, bireyci olarak başlayan tasarım sürecini kolektif olarak sürdürüp tamamlamaktadırlar. Beste yapar gibi başlayan proje sürecinin, orkestra ile çalınabilecek duruma getirilmesi aşamalarında kolektif bir çalışma yapmaktadırlar. Günümüzde bir çok alanda uzmanlaşma gerekmektedir çünkü teknoloji, ihtiyaç ve beklentiler yükselmiştir bu nedenle de mimari tasarım süreci tek başına mimarlık ofisinde tamamlanamamaktadır ve ofis dışından uzmanlardan yardımlar alınabilmektedir. Örneğin eskiden mimarlar yaptıkları tasarımları mutfağının bankosuna kadar çözmek ve çizmek durumundaydı oysa günümüzde bir mimarın veya ofisin bir proje de bu detaya kadar uğraşması mümkün değildir.

Günümüzde mimarlık ofisleri yaptıkları mimari tasarımların mutfaklarına ilişkin bir genel konsept belirlemekte bu genel konsept üzerinden mutfak üzerine uzmanlaşmış bir şirket altı, yedi farklı öneri çıkarabilmektedir.

MO-18 konsept projesi kendine ait olan bazı tasarımların uygulama projelerini başka ofislere ihale etmiştir ancak bu deneyimlerin sonucunda mimari projenin ofis dışında gelişmesinin mümkün olamayacağı sonucuna ulaşmıştır. Kimi çok karmaşık projelerde uygulamaya ilişkin çizimlerin ofis dışından birileri tarafından yapılmasının verimli olabileceği ihtimaline rağmen MO-18 bu nitelikte bir iş o güne kadar almamıştır. Ancak yukarıda anlatılan durum her iş için ofisin oldukça çok zaman ayırması gerekliliğini çıkarmaktadır. Bu durumda da ancak yeterli maddi kaynağın ofise gelmesi ve bunun ofis içindeki bireylere adilane bir şekilde dağıtılabilmesi halinde ofisler başarılı olabilecektir. İyi bir mimari konsept çıkardıktan sonra bu mimari konsepti geliştirecek ekibi ofiste tutmak da oldukça zordur.

Mimari tasarım sürecinin “çizimleri bitirdik” veya “çizimleri teslim ettik” gibi bir sonu yoktur ve mimari tasarım süreci bitirilecek bir süreç değildir. Bu durum okuldan kalma bir alışkanlıktır. Çizim mimarın tasarladığı bir şeyi uygulayacak insanlara aktarabilmesi için bir araçtır. Türkiye’de mimarlar mesleki düşünce bazında kendilerini geliştirmeden mimarlık ofisi açmakta ve mimari tasarımlar yapmaktadırlar ve bu durum olması gerekenden uzaktır. Bu mimarlar başkalarının yaptığı işleri çizen veya niteliksiz mimari tasarımlar ortaya çıkarmaktan öteye gidemeyen ama “neyimiz eksik” diye soran mimarlardır ve bu mimarlarda eksik olan şey mimari vizyon ve birikimdir. Mimarın dört dörtlüğü, mükemmeli yakalama çabası içinde kendisini sorgulaması ve bir iş programı çerçevesinde maliyet, kalite, konseptin korunması gibi parametrelerle optimumu yakalaması gerekmektedir, bu iş oldukça yorucu bir iştir ve mimar, uygulama projesi çizimcisi ya da uygulamacı olsun bu yorgunluğa katlanabilecek insanlar az sayıdadır. Öte yandan Türkiye’de de bünyelerinde belirli bir hiyerarşik düzen bulunduran gerek yurtiçi gerek yurtdışı bir çok mimarlık ofisiyle ortak iş yapabilen bürolar bulunmaktadır ancak MO-18 böyle bir şeyi yapmamıştır ve hiçbir zaman altı çalışandan fazla çalışanı bulunmamıştır. Ofisteki her iş MO-18’in sahibinin kontrolünden geçmektedir. Burada önemli nokta yukarıda anlatılan sistemde çalışan ofislerin konsepti ne şekilde koruduklarıdır. Son zamanlarda MO-18’in en önemli işverenleri yüklenicilerdir ve yüklenici şirketlerin

proje müdürleri konsepti baltalayan, daha gelişmeden körelten anlayıştaki insanlar olabilmektedir. Oysa işveren, yüklenici ve mimar bir saç ayağıdır ve ancak üçü de iyi bir seviyedeyse iyi sonuçlar ortaya çıkabilmektedir.

MO-18 yeni bir iş aldığı zaman ilk olarak MO-18’in sahibi iş üstüne düşünmeye başlamakta, bir anda aklına bir fikir gelmekte ve bu fikir parçalayıp bütünlemek ya da bütünleyip parçalamak yöntemiyle konseptin fikirsel temeli oluşmaktadır. Bunun devamında uygulama projesi çizilirken de ofiste herhangi bir hiyerarşik kurgu veya belirli işlerde uzmanlaşan çalışanlar bulunmamaktadır zaten altı kişilik bir ofiste böyle bir şeyden söz etmek de anlamsıdır. MO-18’in sahibi ofisin her daim başındadır ve tecrübeli ve kıdemli mimarla da, az tecrübeli mimarla da çalışırken o mimarı MO-18’in sahibi yönlendirmektedir. Yani ofisin büro şefi de, detay tasarımcısı da kendisidir.

Mimarların uzun süre iş yapıp, mimarlıkla uğraşması sonucunda statik, mekanik ve elektrik gibi uzmanlık alanlarında belirli bir birikime ulaşmaktadırlar. Deneyimli mimarların konsept aşamasında belirlediği bir noktanın bile gerçekte bir strüktürel ya da başka bir uzmanlığa ilişkin karşılığı bulunabilmektedir. Ancak yine de mimarın her şeyi bilmesi de mümkün değildir. Mimar bilmediği şeyleri de ilgili uzmanlara danışmalıdır. Örneğin mekanik alan düşünülecek olursa mimarın kaç metreküp temiz hava ihtiyacı olacağını hesaplaması beklenemez ancak önemli olanın mimarın temiz hava nereden üflenir, nereden kirli hava emilir gibi kavramsal temelleri bilmesi ve bunları konsept aşamasında projelerine dahil etmesidir.

Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

I. İş, İş Alma Yöntemleri ve İşveren Biçimleri: MO-18 daha önceden yaptığı işlerin getirdiği bir tanınmışlık sonucunda iş almaktadır. EK Y’de MO-18’in yaptığı bir şirketin operasyon merkezi binası işinin uygulama projelerinden alınan parçasal çizimler bulunmaktadır.

II. Konsept Oluşturma: MO-18’de yeni bir iş alındığı zaman MO-18’in sahibi o iş üstüne düşünmeye başlamakta, bir süre sonra aklına bir fikir gelmekte ve bu fikir konsept olarak şekillenmektedir.

III. Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarım: MO-18 uzun bir süredir mimarlık yapan deneyimli bir ofis olduğu için Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarıma ilişkin konularda belirli bir bilgi birikimi bulunmaktadır. Ancak bilgi birikimi bulunmayan

alanlardan bir iş ya da “Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarıma” ait bir eleman karşısına geldiği zaman o işle ilgili bir uzmandan yardım almaktadır. EK Y, Şekil Y.03.’de planı görülen dış duvar çiziminde dış duvarı oluşturan elemanlar ilkesel düzeyde tarif edilmiştir. Şekil Y.05.’de görülen sistem kesitinde, kaplamalar, yükseltilmiş döşeme ve doğramalar ilkesel olarak görülmektedir. Şekil Y.06.’da görülen merdiven planında basamak, korkuluk ve küpeşte okunmakta, döşemelerdeki katmanlaşmalar verilmektedir.

IV. Diğer Disiplinler: Mimarlardan her ne kadar mühendislik ile ilgili konuların hesaplamalarını yapmaları beklenmese de bu alanlarda belirli bir bilgi birikimleri olması ve sistem olarak ele alınan mühendislik konularına hakim olması gerekmektedir. Şekil Y.08.’de görülen ıslak hacim planında kaplama ve sağlık donatılarına ilişkin bilgiler verilmiştir.

V. Genel Çizim Değerlendirmesi: Alınan projelerin genel olarak değerlendirilmesi sonucunda ölçülendirme ve kotların miktarının yeterli olduğu, yazılı bilgi miktarının yeterli olduğu görülmüştür.

7.19. MO-19’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen