MO-12’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

MO-12’de Yapılan Görüşme:

MO-12’nin sahibi ile yüz yüze yapılan görüşmelerden aşağıdaki veriler elde edilmiştir:

MO-12’nin az sayıda uygulanmış projesi bulunmaktadır. İlk uygulanan projelerini 2003 yılında yapan ofis bu tarihe kadar hep yarışma projeleri yapmıştır ve günümüzde de özellikle yarışma projeleri yapan bir mimarlık ofisidir. Ofisin ilk dönemleri olarak tariflendirilebilecek 2003 yılı öncesindeki zamanlarda da uygulama projeleri çizilmiş projeleri olmasına rağmen çeşitli nedenlerle bu projeler uygulanamamıştır. MO-12 bugüne kadar aldığı işlerin yüzde yetmiş kadarını yarışmalar ya da davetli yarışmalar sonucunda almıştır. Yarışma projelerinde genlikle avan proje, teklif projesi, konsept projesi gibi adlarla nitelendirilen projeler istenmektedir ve bu projelerin teslim ölçekleri bir bölü iki yüz veya bir bölü beş yüzdür ancak MO-12 bu yarışmalarda birinci olduğu zaman tüm projeyi en baştan ele alarak yeniden bu ölçeklerde tasarım üzerinde çalışmaktadır. Bu andan sonra standart bir düzende çalışmalarını sürdüren ofis avan, kesin, uygulama, detay projelerini ve iş ve ihale dosyalarını hazırlamaktadır. Ancak mimarlık ortamının genelinde ve MO-12’de genellikle bir bölü yüz ölçekte çizilen ve kesin proje olarak tariflendirilen projeyi çıkarma eğilimi bulunmaktadır ve bu durum da bir bölü iki yüz ölçekte çizilmiş bir avan projeden bir bölü elli ölçekte çizilecek bir uygulama projesine geçmek gibi sağlıksız bir durum doğurmaktadır. Bu nedenle de yaptıkları işlerde kesin proje çizmeye kendilerini zorlamaktadırlar. Bir binaya karakterini veren elemanın cephesi olması nedeniyle, tasarıma cephelerin sistem kesitleri üzerinden başlayan ofis, cepheye çok önem vermektedir. Merdiven ve ıslak hacim gibi parçalar

mimari tasarım süreci içerisinde eriyerek şekillenebilecek elemanlardır oysa cepheler bütün tasarıma geri dönüşü olmayacak bir şekilde yön vermektedir. Cephelerin sistem kesitleri ile mimari tasarım sürecine başlayarak tasarımın sorun çıkarabilecek noktalarını görmekte ve gerek bu noktalar gerekse diğer noktalar için detaylandırmayı bazen zihinlerinde bazen kağıt üzerinde bazense üretici şirketlerle görüşerek daha bir bölü iki yüz aşamasında yapmaktadırlar. Bir bölü iki yüz proje aşaması tamamlanırken işverenler genellikle parasal açıdan önlerini görebilmek istemektedirler ancak genellikle kesin proje aşaması süreçten atılmak istendiği için bu parasal keşif işleri de bir bölü iki yüz proje üzerinden yapılmakta ve bu durum da sözü edilen projenin kapsamını artırmaktadır.

MO-12’nin o sıralarda yapmakta olduğu bir projede işveren avan proje için on beş gün kadar bir süre vermiştir. Bu kadar süre içinde ihtiyaç programının toparlanıp, konseptin oluşturup, bu konseptin çizilip, diğer uzmanlara yollanıp, onlardan raporların alınması bir de üstüne sistemlerin düşünülmesi imkansızdır bu nedenle de yukarıda anlatılan cephelerin sistem kesitlerine dayanan tasarım modelinden farklı bir yöntem izlemektedirler. Binanın öncelikle nasıl, ne büyüklükte ve nasıl bir planda bir bina olmasına karar verilmiş, sonra da bu plan şemasını yansıtan bir çalışma maketi yapılmıştır. Bu maket üzerinden cephelere karar verilecektir. Ancak zamanın oldukça dar olması nedeniyle sözü edilen projede çalışma maketi yapılırken bir yandan da konsept planların çizilmesine devam edilmektedir. Sözü edilen binanın güney yönüne bakan cephesi oldukça önemlidir, bu cephe kendi kendini taşıyan, binanın kendisiyle yarı bütünleşik bir yapıda bulunan bir cephedir, bu nedenle bu cephenin bir bölü yüz ölçekte maketleri yapılmış ve bu maketlerle bu cephenin sistemi çözülmeye çalışılmıştır. Bunun nedenlerinden biri de işverenlerinin artık bu cephenin maliyetini sorgulaması ve bu maliyeti çıkarabilmek için de ofisin bu cepheyi çözmesi ve çözerken de üreticilerle birlikte veya malzemeleri düşünerek hareket etmesi gerekmektedir. Ancak üretici şirketlerle görüşmeden önce tasarımlarının netleşmesi oldukça önemlidir çünkü tasarım netleşmeden üretici şirketlerden fikir alınması durumunda üreticiler ellerinde olan ürünleri satmaya çalışmaktadırlar ve yeni bir şeyler aramaya yanaşmamaktadırlar. MO-12 bugüne kadar bir çok üretici şirkete yeni detaylar kazandırmasına rağmen bunun farkında olan üreticiler bile bunu yapmaya gönüllü olmamaktadırlar. Bunun yanında kimi zaman üretici şirketler de projeye bir şeyler katabilmektedir. Yeni tamamladıkları bir

projede cephe kaplamasını mekanik olarak taşınan asma sistem taş kaplama olarak tasarlayan ofis bu yöntemin maliyetinin çok yüksek olması nedeniyle yeni bir şeyler aramaya başlamış bu sırada da üretici şirket yarı mekanik olarak tariflendirilen ve kısmen dış duvarlara takılan metal elemanlara asılan kısmen de harçla yapıştırılan bir sistem önermiş bu haliyle maliyetler aşağı inmiştir.

MO-12’nin sahibinin yakın temas halinde olduğu altı mimarlık ofisi ve temas halinde olduğu dört mimarlık ofisi bulunmaktadır ve sözü edilen on ofisin ne işler yaptıklarını ve ne şekilde yaptıklarını iyi bir biçimde bilmektedir. MO-12 gibi bu ofisler de geçimlerini teklif projeleriyle sağlamaktadır. Bunun yanında bugün Türkiye’de ve dünyanın büyük bölümde mimarlık ofislerinin tasarladıkları projelerden yüzde sekseni bir bölü iki yüz ölçekte kalmakta kalan yüzde yirmiden de ancak yüzde onu uygulanacak kadar detaylı bir şekilde çizilmektedir.

Yukarıda sözü edilen teklif projeleri genellikle bir yüklenici şirkete yapılmaktadır. MO-12’nin uzun bir süre önemli bir işvereni olan bir yüklenici firma Astana’da kapalı otopark ve ticaret merkezi, Moskova’da ticaret merkezi, Türkmenistan’da tünel kalıpla yapılacak konut kompleksi gibi işlerle ofise gelmiş, ofis bir bölü iki yüz ölçekte konseptler hazırlamış, bunları bir albüm haline getirmiş ve yüklenici şirkette koltuklarının altına alarak o ülkelere gidip o projeleri pazarlamaya çalışmıştır. Ancak bu şirket başka mimarlık bürolarına da aynı işlerle gitmiştir. Günümüzde ise konut ve ticaret merkezi projeleri konusunda Türkiye’de bir patlama yaşanmaktadır ve ofisler genlikle bu işler için teklifler hazırlamaktadır.

Statik, mekanik ve elektrik uzmanları mimari tasarım sürecinin en başında daha konsept oluşurken sürece katılmaktadır ve örneğin o aşamalarda raporlar, çizimler, fikirlerle konseptin gelişmesine yardım etmektedir. Sistem kesitlerine dayalı bir mimari tasarım yöntemi bulunan MO-12 için konsept oluşturma aşamasında bile ilgili uzmanların verecekleri hassas ölçülerin ve bilgilerin büyük önemi bulunmaktadır.

Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

I. İş, İş Alma Yöntemleri ve İşveren Biçimleri: MO-12 özellikle yarışma projeleri yapan bir mimarlık ofisi olmasına rağmen günümüzde dışardan aldıkları işlerin sayısı da artmaktadır. EK S’de MO-12’nin yaptığı bir kafeterya binası işinin uygulama projelerinden alınan parçasal çizimler bulunmaktadır.

II. Konsept Oluşturma: MO-12’de ana tasarım kararları MO-12’nin iki ortağı tarafından verilmekte ancak mimari konsept danışmanı da katkılarda bulunmaktadır. Tasarım süreci için belirli bir yöntemi olan ofis tasarım sürecini cepheler üzerine kurmakta, merdiven ve ıslak hacimler gibi bölümleri ise süreç içinde eriterek şekillendirmektedir.

III. Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarım: MO-12 cepheler üzerine kurulu tasarım yöntemi nedeniyle özellikle sistem kesitlerine büyük önem vermekte ve konsept oluşturma aşamasında dahi sistem kesitleri çizmektedir. EK S, Şekil S.03’de planı görülen dış duvarın Şekil S.04., S.05. ve S.06. gibi bir çok noktasından sistem kesitleri alınmıştır. Bu sistem kesitleri bir bölü bir derinlikte düşünülmüş ve çizilmiş ve gerek katmanlaşmalar gerekse ölçülendirmeyle çizimler desteklenmiştir. Şekil S.07.’de planı ve S.08 de görünüşü görünen merdiven de bir bölü bir derinlikte düşünülerek, basamak, korkuluk, küpeşte ve kaplamalar işlenmiştir. Ayrıca merdiven bir detay paftasında sistem detayı şeklinde de ele alınmıştır.

IV. Diğer Disiplinler: MO-12’nin cephelerin sistem kesitleri üzerine kurulu tasarım yöntemi nedeniyle statik, mekanik ve elektrik alanlarıyla ilgili uzmanların tasarım sürecinin en başından itibaren sürece dahil olması gerekmekte ve konsept aşamasında dahi oldukça net ölçüler ve bilgiler vermeleri gerekmektedir. Şekil S.08.’de görülen merdiven planında sağlık donatıları işlenmiştir.

V. Genel Çizim Değerlendirmesi: Alınan projelerin genel olarak değerlendirilmesi sonucunda ölçülendirmelerin yeterli olarak yapıldığı yazılı bilgilerin yeterli olarak verildiği görülmektedir.

7.13. MO-13’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen