MO-13’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

MO-13’de Yapılan Görüşme:

MO-13’ün sahibi ile yüz yüze yapılan görüşmelerden aşağıdaki veriler elde edilmiştir:

MO-13’ün sahibi 1961 yılında mimar unvanını almış ve o zamandan beri çok yoğun bir şekilde mimarlık alanında çalışmıştır. Her mimarın farklı bir tasarım yapma yöntemi vardır. Mimarlar tasarlama yöntemini mimarlık eğitimi ve eğitim sonrasındaki mimarlık yaşantısında kazanmaktadırlar. Bu nedenle yabancı ülkelerde

eğitim sonrası mecburi staj bulunmaktadır, bu stajla birlikte mimarlar tasarlama yöntemleri görüp kendilerine en yakın yöntemi benimsemektedirler. Bunun yanında çalışılan yer, kişiler ve çalışma konusu da mimarların tasarım yöntemlerinin şekillenmesinde etkili olmaktadır. Tasarım süreci modelleri hakkında üçlü bir sınıflandırma yapılabilir kişiye göre değişen tasarım yöntemleri, işe göre değişen tasarım yöntemleri ve mal sahibine göre değişen tasarım yöntemleri olarak tariflendirilebilir. Mal sahibine yani işverene rağmen bir tasarımı tasarımcının istediği gibi yapması olanaklı değildir, mal sahibinin istekleri konuyu şekillendirmekte ve bundan da öte olarak mal sahibinin tasarımcıyla ilişkisi çok önemlidir. İzmir’de MO-13 tarafından hazırlanan bir projede işveren yeni bir tesis işini bir yükleniciye ihale etmiş ve bir takım avan projeler hazırlamıştır ancak MO-13 bu projeleri yetersiz bulmuş ve yetersiz olduklarını da işverene kabul ettirmiş ve yenilerini hazırlamakla görevlendirilmiştir. Ek süre verilmemesine rağmen MO-13 bu koşullar altında projeyi tamamlamıştır. Bu örnekte işveren tasarım yöntemini belirlemiştir. İşte bütün bu anlatılan nedenler mimari tasarım sürecinde farklı yöntemlerin kullanılmasına ve bazen uygulanması gereken yöntemlerin uygulanamamasına neden olmaktadır. Ancak kimi zaman yanlış olan yöntemleri kullanan tüm mimarlar ve yanlış yöntemlerin uygulanmasına sebep olan tüm işverenler bu yöntemlerin doğrusunu bilmekte ancak Türkiye’deki düzen nedeniyle doğru yöntemlere geçememektedirler.

Mimari tasarım sürecinin de çeşitli aşamaları bulunmaktadır. Küçük bir ölçekte çalışılan bir mimari tasarımın daha büyük ölçeklerde ele alınabilmesi için belirli bir süre ve belirli aşamalar geçilmelidir, ancak bu sürenin tasarımcıdan tasarımcıya değişmektedir. Sonuç olarak mimari tasarım yöntemleri çeşitlilik göstermektedir ve bu çeşitlilik de normaldir. Günümüzde değer yargıları değişmiştir ve her konudaki değer yargılarında yaşanan bu değişim mimarlık alanında da etkili olmuştur ve günümüzde genç mimarların MO-13’den ve onun “çağdaş”ı olan mimarlardan farklı, işlevi ikinci plana atan tasarım yaklaşımları benimseyebilmektedirler. Tasarımcının yaş ve tecrübesi ile tasarım yöntemi ve süresi arasında bir bağlantı bulunmaktadır. Tasarımcıların yaş ve tecrübelerinin tasarıma artı ve eksi yönde çeşitli etkileri olabilmektedir, tasarımcıların yaptıkları tasarımların iyi işleyen ve kötü işleyen yönlerini görme hızları ve tasarımların uygulandığı zaman nasıl görüneceklerini görme hızları yaş ve tecrübe ile artan bir yapıdadır. Ancak yaş ile birlikte sözü edilen

hızlanma yine yaş ile birlikte gelen daha derinlemesine, daha detaylı düşünme eğilimi ile eksi yönde hareket etmektedir. Yukarıda sözü edilen tüm bu unsurlar mimarlığın tek kişilik bir iş olarak ele alınması ile doğrudur. İşte bu nedenlerle mimarlık bir ekip işidir. Bir ekip sayesinde tüm bu anılan artılar ve eksiler en uyumlu bir hale gelebilmektedir.

MO-13’ün sahibi mimarlıktan mezun olduktan sonra beş yıl Almanya ve İsviçre’de çalışmış ve tasarım yöntemini burada şekillendirmiş ve oralarda kazandığı çalışma yöntemini de bugüne kadar devam ettirmiştir. Bu yöntemde avan projenin uygulanabilmesi için bir takım değişiklikler geçirmesi gerekmektedir Ancak bu anlayış Türkiye’de yaygın olarak kabul görmemekte ve MO-13’ın genellikle iş yaptığı kamu kuruluşları bu durumu genellikle kabul etmemektedirler. İşte bu nedenle MO-13 Türkiye’de kimi zaman sıkıntı çekmiştir. Küçük ölçekten büyük ölçeğe doğru ilerleyen tasarım sürecinde ölçek büyüdükçe işlemediği görülen noktaların değiştirilip düzeltilmesinin normalden öte yapılması gereken bir çalışmadır. Çok kesin sözleşmelerle bağlanmış birkaç projede avan projenin aynısını uygulamışlardır ve bu işler çok kısa sürelerde tamamlanmış ve ofise en çok kar bırakan işler olmuşlardır. Bir mimari tasarım işinin tamamlanması için bir en uygun süre bulunmaktadır ve mimar bu süre içinde tasarımını tamamlamak zorundadır. Bunun içinde mimar düzgün bir mimari tasarım yöntemini oturtup düzgün bir ekibini kurmalıdır. Bu ekip gerekli yerleri gerektiği kadar işlemelidir. Mimar her yapı elemanını, her yapım sistemini, kısaca mimari tasarımı oluşturan her noktayı gerektiği ölçekte gerektiği biçimde düşünmelidir. Çünkü düşünmediği durumda ileride tasarım uygulanma aşamasına geldiğinde geri dönülemeyecek yanlışların yapıldığı anlaşılabilir. Sadece mimari tasarım ile veya yapı elemanları ile ilgili aşamalarda değil mimari ürünün düşünüldüğü tüm aşamalarda statik, mekanik, malzeme, yapım sistemi, maliyet, yapılabilirlik gibi kalemler düşünülmelidir, çünkü aksi halde istenmeyen sonuçların doğacağı kesindir. Mimarlık eğitimini alıp mimarlık ile ilgili çalışmaya başlayan mimarlar ikinci bir eğitime başlamaktadırlar, bu; mimarlara diğer uzmanlık alanları tarafından verilen bir eğitimdir. Statik, mekanik, elektrik gibi alanların uzmanları kendi konularıyla ilgili noktalarda mimarları eğitmektedirler ve eğer bu uzmanlar mesleklerini “doğru düzgün” yapan uzmanlarsa zaten mimarı da bu alanlarda “doğru düzgün” bir bilgi ve beceriye sahip hale getirmektedirler. Sonuçta anılan niteliklere sahip bir mimar genellikle bu

kalemleri kendi başına yapmaktadır. Mimar en azından bu uzmanlarla telefonla tartışmak suretiyle bir kurgu kurabilmekte yani aynı dili konuşabilmektedir. Ancak deneyimi olmayan, kendini bu yönlerde geliştirmemiş mimarların hiçbir şey yapamayacakları gibi bir anlam çıkarılmamalıdır. Anılan nitelikteki mimarların tecrübeli kendini yetiştirmiş mimarlardan farkı bu mimarların daha “zor” ve daha uzun sürede bu sistemleri kurmalarıdır.

Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

I. İş, İş Alma Yöntemleri ve İşveren Biçimleri: MO-13 en büyük işlerini yarışma projelerinde almış ve bu projelerin işverenleri de genlikle kamu şirketleri olmuştur. Ancak uzun süreden beri var olan ve piyasada belirli bir yeri olan ofis günümüzde her tipte iş alabilmektedir. EK T’de MO-13’ün yaptığı bir otel binası işinin uygulama projelerinden alınan parçasal çizimler bulunmaktadır.

II. Konsept Oluşturma: MO-13’ün belirli bir tasarım yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemde küçük ölçeklerde ele alınan konseptlerin ölçeği büyüdükçe nitelikleri olumlu yönde değiştirilmekte ve geliştirilmektedir.

III. Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarım: MO-13 uzun yıllardır mimarlık yapan bir mimarlık ofisidir ve bu nedenle belirli bir bilgi birikimine sahiptir. Bu nedenle konsept aşamasından uygulama projesi aşamasına doğru ilerleyen mimari tasarım sürecinde tasarımı uygulanabilir bir hale getirmek için çalışmaktadırlar. EK T, Şekil T.03.’de görülen dış duvar çiziminde katmanlaşmalar düşünülmüş ve çizilmiştir. Doğramalar ilkesel olarak tarif edilmiştir. Şekil T.04.’de görülen merdiven planında basamaklar ve küpeşte düşünülmüştür.

IV. Diğer Disiplinler: MO.13.’ün uzun yıllardır mimarlık ortamında bulunması nedeniyle mühendislik ile ilgili konularda belirli bir bilgi birikimi bulunmaktadır. Ancak bilgi birikimi ne olursa olsun bu disiplinler ile ilgili uzmanlar mimari tasarım sürecinin tümünde sürece dahil olmaktadır. Şekil T.05.’de görülen ıslak hacim planında; aydınlatma ile ilgili elemanların, sağlık donatılarının, ıslak hacim aksesuarlarının ve tesisata ilişkin elemanların düşünüldüğü görülmektedir.

Genel Çizim Değerlendirmesi: Alınan projelerin genel olarak değerlendirilmesi sonucunda özellikle kaplamaların çizilmesi ve tefrişlerin yerleştirilmesi gibi unsurların yeterli olarak yapıldığı, aks sisteminin düzgün kurgulandığı ve yeter miktarda kesit alındığı görülmektedir.

7.14. MO-14’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen