MO-04’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

MO-04’de Yapılan Görüşme:

MO-04’ün sahibi ile yüz yüze yapılan görüşmelerden aşağıdaki veriler elde edilmiştir:

Mimarlık alanında eksik bulunan uzmanlaşma nedeniyle mimarlık ofisleri tasarım süreci boyunca tasarımı etkileyen her noktayı kendileri çözmek zorunda kalmaktadır. Ofis içinde hiyerarşik bir kurgu oluşturulması ve kimi çalışanların kimi konularda uzmanlaşmasının sağlanması yöntemi de çok başarılı sonuçlar doğurmamaktadır. Türkiye’de böyle bir düzeni devam ettirecek istikrarda proje almak, dolayısıyla da ofis düzenini devam ettirmek de mümkün olmamaktadır. MO-04’ün sahibi projenin ana konsepti neyse detay çalışmalarını da o değerde görmektedir. MO-04’de uzun süredir çalışan mimarlar bulunmasına rağmen konseptten aldığı bir bilgiyi detaylandırabilecek elemanlar bulunmamaktadır, dolayısıyla da MO-04’ün sahibi konseptten detay tasarımına kadar her şeyi kendisi düşünmek zorunda kalmaktadır. Tüm sürecin kontrol edilip A’dan Z’ye her şeyi bir kişinin tasarlaması çoğunlukla güzel bir şey olsa da, kimi son derece konvansiyonel projeler için bu durum çok zor ve sıkıcı bir hal alabilmektedir. Yurtdışındaki profesyonel mimarlık ofislerinde çok özgün bir tasarım ya da detay olmadıktan sonra detaylandırma ofis içinde çalışan mimarlara havale edilmekte ve o mimarlar standartlaşmış detayları kullanarak o tasarımı tamamlamaktadırlar. Kişisel olarak endüstriyel tasarıma da meraklı olan MO-04’ün sahibi, kendisi tarafından düşünülmeden bırakılan en ufak noktadan rahatsızlık duymaktadır ancak bu durum da hem iş yüklerini çok artırmakta hem de detayların “shop drawing”lerini çizebilecek yetişmiş elemanlar bulunmamaktadır. MO-04’de yukarıda anlatılan anlamda bir uzmanlaşma gerçekleştirilememesinin bir diğer nedeni de tipolojik olarak konut ağırlıklı işler yapmalarına ve konutun görece bilinen bir tasarım elemanı olmasına rağmen yaptıkları konutların sıradan konutlar olmaması ve yeni şeyler arayan bir üslupta olmasıdır. Bu nedenle de her zaman için tüm detaylandırma sürecini baştan sona yapmaları gerekmektedir.

Ofisin tasarım yapma süreci ve tasarım sürecinin aşamaları incelenecek olursa konsept aşamasından itibaren bilgisayar’ı etkin bir biçimde kullanmakta ve özellikle üç boyutlu çizim programlarıyla çalışmaktadırlar. Özellikle “Autocad” gibi rapido’nun yerini almış bir programı kullanmanın yanında “Archicad” programı gibi üç boyutlu çalışmaya daha elverişli bir programı da kullanmaktadırlar. Bilgisayarı tasarlanan ürünün sunumu için değil de, ürünün kendisini tasarlamak için kullanmaktadırlar. Bunun yanında ofiste çalışan tüm elemanlar uzun sürelerden beri ofiste bulunmaktadırlar ve belirli bir olgunluğa ulaşmışlardır bu nedenle de özellikle ön tasarım işlerini oldukça hızlı ve oldukça detaylı bir şekilde yapabilmektedirler. Ancak son zamanlarda canlanan mimarlık ortamı nedeniyle oldukça fazla miktarda işle aynı anda ilgilenme zorunluluğu sonucunda ofis baştan sona kadar tüm tasarımı detaylandırma esasına dayanan sisteminde bir değişikliğe gitmiş ve ofis dışından çeşitli şirket ve uzmanları sürece daha çok dâhil eden bir sistem benimsemiştir. Eskiden ofis tüm yapı elemanlarını bitmiş bir şekilde, malzeme üreticilerinden alınan çizimlerle bütünlenmiş bir şekilde detaylandırmasına rağmen artık ilkesel olarak tarif edilen yapı elemanlarının ofis dışında detaylandırılması ve bunların ofiste kontrol ve revize edilmesinden sonra bütünlenmesi esasına dayanan bir yöntem kullanmaya başlamışlardır. Bu yöntem değişikliğinin önemli nedenlerinden biri inşaat sürecinin yapısı ve süreci oluşturan elemanların hızlı gelişim ve değişimleri sonucunda kimi zaman çizilen detayların uygulanamamasıdır. Bunun yanında inşa etme aşaması devam ederken detaylarda yapılan değişikliğin yanı sıra, binaların inşa edildikten sonra, kullanıcılar tarafından da değiştiriliyor olması da yöntem değişikliğinin nedenlerindendir. Yöntem değişikliğindeki son neden ise mimarlık ofislerinin proje başına aldıkları işlerin bedellerinin, özellikle MO-04 gibi büyük ölçekteki konut yerleşmeleri konusunda çalışan bir ofis için pek yeterli olmaması, en azından çok derinlemesine tasarlama için yeterli olmamasıdır. Sözü edilen ölçekteki projelerin çok derinlemesine tasarlanabilmesi için en azından otuz kişilik bir ofise ihtiyaç duyulmaktadır ve yurtdışında örneğin “Foster” mimarlık ofisi beş yüz kişiden oluşmakta, ancak MO-04 on kişiden oluşmaktadır.

Türkiye’de statik konusunda uzmanlaşmış bir çok insan olmasına rağmen, mimari projelere bir şeyler katabilecek, mimari objenin taşınmasından öte, olaya strüktür olarak bakabilecek sınırlı sayıda uzman bulunmaktadır. Bu uzmanlar binayı taşıtmak adına estetik ve mimari kaygılara dikkat etmeksizin olmadık yerlere kolon ve kirişler

koyabilmektedirler bu nedenle de MO-04’de örneğin kalıp planlarına kadar her türlü çizimler ofis içinde yapılmakta ve statik uzmanına sadece hesap işleri kalmaktadır. Mekanik uzmanlarında da durumun benzerdir, çağdaş anlamda mimari tasarımla mekanik tasarım arasında bir ilişki kurabilen az sayıdaki mekanik uzmanıyla çalışmaktadırlar. Mimarlık ofislerinin gereksiz yere üstlendikleri görevler nedeniyle iş yükleri artmaktadır. Bu durum MO-04 ve MO-04 gibi çalışan mimarlık ofisleri için benzerdir ve bu çalışmalar mimari tasarıma ayrılması gereken zamandan çalan çalışmalardır.

MO-04 yapı elemanları ölçeğinde, örneğin dış duvar tasarımını yaparken duvar gövdesine, katmanlara dair ilkesel kararları projeye göre şekillendirdikten sonra katmanların olası kalınlıklarını tespit edip ilgili uzmanlara gönderip hesaplamalarını yaptırarak son haline getirmektedir.

2006 senesinden itibaren olağanüstü çok miktarda insan işveren olmak istemektedir. Ancak bunların birçoğu yüklenicilikle ilgisi olamayan para sahibi insanlardır ve bunların bir kısmıyla da çalışmak mümkün değildir çünkü bu insanlar mimarın yaptığı tasarımı bile anlayamamaktadırlar. Bunun yanında ister bilgili, ne yaptığını ve mimarın ne yapacağını bilen işveren ister mimarlıktan anlamayan bir işveren olsun bir işin mimarın istediği bir biçimde tamamlanabilmesi için mimarın büyük bir çaba harcaması ve özellikle uygulama sırasında kontrolörlük hizmeti vermesi gerekmektedir.

Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen Veriler

I. İş, İş Alma Yöntemleri ve İşveren Biçimleri: MO-04 genellikle lüks toplu konut projeleri yapmakta ve işverenleri de yükleniciler olmaktadır. EK K’da MO-04’ün iki katlı müstakil binalardan oluşan lüks bir toplu konut işinin uygulama projelerinden alınan parçasal çizimler bulunmaktadır.

II. Konsept Oluşturma: MO-04’de ana tasarım kararları MO-04’ün sahibi tarafından verilmektedir. Tasarıma ilişkin kararlarla detaylara ilişkin kararlar aynı önemde görülmekte ve bunlara eşit özen gösterilmektedir.

III. Uygulamaya Yönelik Ayrıntıda Tasarım: MO-04 yapı elemanlarının bir bölü bir ölçeğe kadar ofis içinde düşünülmesi esasına dayanan yöntemini değiştirmiş ve yapı elemanlarının daha ilkesel olarak düşünülüp ilgili şirketler tarafından detaylandırılması yöntemini benimsemiştir. Ancak yine de bu şirketlerden alınan

detaylar uygulama projesi ile bütünlenmektedir. EK K, Şekil K.01. K.02.’de planları görülen dış duvarlar bir bölü bir ölçekte düşünülmüş ve Şekil K.03., K.04., K.05. ve K.06.’da görülen kesitlerle desteklenmiştir. Çizimlerde elemanlar bir bölü bir ölçekte olduğu gibi çizilmelerinin yanında elemanları birleştiren alt elemanlar da bu nitelikte çizilmiştir. Şekil K.07.’de planı ve K.08.’de kesiti görülen merdiven de aynı nitelikte düşünülmüş ve önemli bölümler nokta detaylar halinde çalışılmıştır.

IV. Diğer Disiplinler: MO-04’de mimarlığı destekleyen statik, mekanik ve elektrik gibi alanlarda belirli bir bilgi birikimi bulunmakta ve ilgili mühendislerin tasarımı geliştirmek yerine kötü yönde etkilediği düşünüldüğü için bu sistemler büyük ölçüde ofiste tamamlanmaktadır. EK K’da görülen çizimlerde taşıyıcı sistemin ana ve yardımcı elemanlarının detaylı bir şekilde işlendikleri görülmektedir. Şekil K.14.’de planı görülen ve Şekil K.15., K.16., K.17. ve K.18.’de kesitleri görülen ıslak hacimde bulunan sağlık donatılarının işlendiği ve markaların bile verildiği görülmekte ancak mekanik sisteme ilişkin bilgiler derinlemesine görülememektedir. V. Genel Çizim Değerlendirmesi: Alınan projelerin genel olarak değerlendirilmesi sonucunda ölçülendirmelerin yeterli olarak yapıldığı, nokta detaylarının uygulamacının aklında şüphe bırakmayacak nitelikte ve sayıda hazırlandığı ve yazılı bilgi miktarının oldukça fazla olduğu görülmektedir.

7.5. MO-05’de Yapılan Görüşme ve Uygulama Projesi Örneğinden Elde Edilen