Yönetim Kontrolü Nedeniyle Zorunlu Pay Alım Teklifi

Sermaye Piyasası Kanunu‟na tâbi anonim ortaklıklarda hangi durumlarda yönetim kontrolünün elde edileceği SerPK‟da düzenlenmektedir. SerPK m. 26 uyarınca, pay alım teklifi zorunluluğu kural olarak, yönetim kontrolünün elde edilmesinin bir sonucudur ve teklif yükümlüsü hedef ortaklığın yönetim kontrolünü elde eden hâkim pay sahibidir. Ancak önemli nitelikteki iĢlemler nedeniyle pay alım teklifi zorunluluğunun doğması için yönetim kontrolünün elde edilmiĢ olması aranan bir koĢul değildir. Bu nedenle, SerPK m. 25/1 kapsamındaki önemli nitelikteki iĢlemlerden kaynaklanan pay alım teklifi zorunluluğunun doğması durumu yönetim kontrolünün elde edilmesi koĢulunun bir istinası olarak kabul edilmektedir596

.

Pay sahiplerinin tek baĢına veya birlikte, doğrudan ya da dolaylı biçimde oy haklarının yüzde ellisinden fazlasına ya da yönetim kurulu üye sayısının çoğunluğunu seçme veya bu sayıda üyeliğe aday gösterme imtiyazı içeren paylara sahip olması hâlinde yönetim kontrolünün elde edildiği kabul edilir. Kanun koyucu pay alımı olmaksızın ortakların kendi aralarında yapacakları anlaĢmalar çerçevesinde yönetim kontrolünü ele geçirmelerini de bu kapsamda değerlendirmektedir. Ancak, yönetim kuruluna aday gösterme imtiyazlı payların bulunması nedeniyle, oy haklarının çoğunluğunu elde etmek yönetim kontrolünü ele geçirmek için yeterli olmayabilir. Bu durumda pay iktisabı SerPK m. 26 hükmü kapsamında değerlendirilmez (SerPK m. 26/2). Yönetim kontrolü kavramı II-26.1 sayılı Tebliğ‟in 12. maddesinde; bir halka açık anonim ortaklığın oy haklarının yüzde ellisinden fazlasına tek baĢına veya birlikte hareket ettiği kiĢilerle beraber, doğrudan veya dolaylı olarak sahip olunması veya söz konusu orana bağlı olmaksızın yönetim kurulu üye sayısının salt çoğunluğunu seçme veya genel kurulda söz konusu sayıdaki üyelikler için aday gösterme hakkını veren imtiyazlı paylara sahip olunması kural olarak yönetim kontrolünün elde edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Ancak imtiyazlı payların mevcudiyeti sebebiyle yönetim kontrolünün elde edilemediği hâller bu madde kapsamına girmemektedir. Hükümde öngörülen oyların yüzde ellisinden fazlası Ģeklindeki sınır emredicidir. Halka açık anonim ortaklığın anasözleĢmesine koyacağı hükümle yüzde ellisinden fazla olarak belirlenen sınır yükseltilemez ya da pay alım teklifi yükümlülüğü tamamen ortadan kaldırılamaz..

Yönetim kontrolü sermaye payı ile değil, söz konusu payların temsil ettiği oy hakkı ile sağlanır.

II-23.1 sayılı Tebliğ m. 11‟e göre, “5 inci maddenin birinci fıkrasında sayılan

önemli nitelikteki iĢlemlerden (ç) ve (d) bentlerinde belirtilenler için, bu iĢlemlerden yararlanacak olanlar tarafından, (a) bendinde belirtilenler için ise, devrolunan ve payları borsada iĢlem gören ortaklığın, payları borsada iĢlem görmeyen ve birleĢmeye esas olan finansal tabloları itibariyle aktif toplamı daha büyük olan bir ortaklık ile birleĢmesinde, devralan ortaklıkta birleĢme iĢlemi öncesi hâkim ortak konumunda olanlar ile bunlarla birlikte hareket edenler tarafından pay alım teklifinde bulunulması zorunludur. Bu durumda pay alım teklifi fiyatı 10 uncu maddedeki esaslar çerçevesinde belirlenir”. Bu hükümde tüm önemli nitelikteki

iĢlemler için zorunlu pay teklifi söz konusu olmadığı, sadece üç önemli nitelikte iĢlem için sayılan hallerde pay alım teklifi zorunluluğu doğacağı düzenlenmiĢtir. Önemli nitelikteki iĢlemlerden kaynaklanan zorunlu pay alım teklifinin ortaya çıkıĢ noktası, yönetim kontrolünün el değiĢtirmesine ya da belirli orandaki payının veya oy hakkının iktibas edilmesi değil, doğrudan önemli nitelikteki iĢlem olarak kabul edilen iĢlem türlerinin yapılmasıdır597

.

II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/ç‟ ye göre, ortaklıkların kendi tüzel kiĢilikleri ile ilgili olarak “imtiyaz öngörmesi veya mevcut imtiyazların kapsam veya konusunu değiĢtirmesi”, Tebliğin 6. maddesinde belirlenen kriteri sağlamıĢ olmak koĢuluyla önemli nitelikteki iĢlem sayılır. Bu durumda, II-23.1 sayılı Tebliğ m. 11/1 uyarınca, imtiyaz öngörülmesi veya mevcut imtiyazların kapsam ve konusunun değiĢtirilmesi iĢleminden yararlanacak gerçek veya tüzel kiĢiler pay alım teklifi zorunluluğu altına girerler. Pay alım teklifinde bulunma zorunluluğunu, lehine imtiyaz tesis edilen veya lehine imtiyaz konusu veya kapsamı değiĢtirilen kiĢi taĢır, dolayısıyla zorunlu pay alım teklifi doğası gereğince ortaklık tarafından değil üçüncü kiĢiler ya da hâkim ortaklar tarafından yapılır598_{. Ġmtiyaz öngörülmesi veya mevcut imtiyazların kapsam}

veya konusunun değiĢtirilmesiyle II-23.1 sayılı Tebliğ‟in 11. maddesinin 2. fıkrasına göre, “oy haklarının, tek baĢına veya birlikte hareket ettikleri kiĢilerle beraber,

doğrudan veya dolaylı olarak yüzde yirmi beĢine sahip olan pay sahibi grubunun

597

YeĢiltepe, 2015 a.g.e,, s. 137.

bulunmadığı ortaklıklarda, ortaklık paylarında grup ayrımına gidilmesi yoluyla mevcut payların tümüne aynı imtiyazın tanınması hâlinde Kurul tarafından zorunlu pay alım teklifi yerine ayrılma hakkı kullandırma zorunluluğu getirilebilir”. Bu

hüküm ile SPK‟ya pay alım teklifi zorunluluğu yerine ayrılma hakkının kullandırılması doğrultusunda karar vermede takdir yetkisi tanınır. Zorunlu pay alım teklifinde paylar, teklifte bulunacak olan kiĢi tarafından, ayrılma hakkı kullandırma zorunluluğunda ise paylar, paylarına sahip olunan halka açık anonim ortaklıklar tarafından satın alınır. Ġkisi arasındaki temel fark, payların kimin tarafından satın alınacağı hususunda kendini göstermektedir599

.

II-26.1 sayılı Tebliğ m. 12‟ye göre; bir halka açık anonim ortaklığın oy haklarının yüzde ellisinden fazlasına sahip olma Ģartına bağlı olmaksızın yönetim kurulu üye sayısının salt çoğunluğunu seçme veya genel kurulda belirtilen sayıdaki üyelikler için aday gösterme hakkını veren imtiyazlı paylara sahip olunması, yönetim kontrolünün elde edildiği hallerden biri olarak tanımlanmaktadır.