Mevcut Sermayeyi AĢan Tutarda Sermaye Artırımı ve ĠliĢkil

Kaynaklanan Borçların Kısmen veya Tamamen Ödenmesinde Kullanılacak Olması

Sermaye artırımı, artırıma karar veren organa ve her artırım bakımından anasözleĢme değiĢikliği usulüne uyulup uyulmaması gereğine göre temel bir ayrıma tâbi tutulmaktadır347

. Sermaye artırmını, anonim ortaklık tüzel kiĢiliğinin iradesinin iç iliĢkideki yansıması olarak değerlendirerek çalıĢmamızın birinci bölümünde sermaye artırımı konusu kavramsal olarak ele alınmıĢ ve türleri üzerinde durulmuĢtur. Mevcut sermayeyi aĢan tutarda sermaye artırımı ve iliĢkili taraflara olan ve ortaklığa nakit dıĢındaki varlık devirlerinden kaynaklanan borçların kısmen veya tamamen ödenmesinde kullanılacak olması hususunun, iliĢkili taraf hakkında yapılan açıklamalardan sonra, ikinci bölüm kapsamında detaylandırılması uygun görülmüĢtür.

Sermaye Piyasası Kanunu m. 23‟ün SPK‟ya verdiği yetkinin kullanıldığının bir görünümü de II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, g hükmünde ortaya çıkmaktadır. Bu düzenlemeye göre, yapmayı planladıkları bedelli sermaye artırımlarında, sermaye artırımından elde edilecek fonun ortaklığın mevcut sermayesini aĢması ve SPK‟nın

346 _{Manavgat, 2016 a.g.e, s. 144, 145; Gökçen Turan, “6362 sayılı Kanun‟da Halka Açık}

Anonim Ortaklık Pay Sahiplerine Tanınan Ayrılma Hakkı”, Legal Hukuk Dergisi, Cilt 12, Sayı 139, 2014, s. 90-91.

347

ilgili düzenlemelerinde tamamlanan iliĢkili taraflara olan ve ortaklığa nakit dıĢındaki varlık devirlerinden borçların kısmen veya tamamen ödenmesinde kullanılacak olmasıdır.

Sermaye Piyasası Kanunu‟nun önemli nitelikteki iĢlemlerini sıralayan 23. maddede sayılmayan, II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, g hükmünde, halka açık anonim ortaklıkların yapmayı planladıkları bedelli sermaye artırımlarında, sermaye artırımından elde edilecek fonun ortaklığın mevcut sermeyesini aĢması ve SPK‟nın ilgili düzenlemelerinde tanımlanan iliĢkili taraflara olan ve ortaklığa nakit dıĢındaki varlık devirlerinden kaynaklanan borçların kısmen veya tamamen ödenmesinde kullanılacak olması Ģeklinde ifade edilmektedir. ĠĢlemin önemli nitelikteki iĢlem statüsünde kabul edilmesi için söz konusu maddede öngörülen üç koĢulun birarada bulunması gerekmektedir:

Ortaklığın bedelli sermaye artırımı yapmayı planlaması,

Sermaye artırımından elde edilecek fonun ortaklığın mevcut sermayesini aĢması.

Sermaye artırımından elde edilecek fonun iliĢkili taraflara olan ve ortaklığa nakit dıĢındaki aktif devirlerinden kaynaklanan borçların kısmen veya tamamen ödenmesinde kullanılacak olması,

II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, g‟de aranan öngörülen ilk Ģart bedelli sermaye artırımıdır348

ve ortaklığın iç kaynaklarının kullanılması suretiyle sermaye artırımına gidilmesi hâlinde ayrılma hakkı doğurmaz. Ġç kaynaklardan bedelsiz sermaye artırımı349

durumunda pay sahiplerinin yeni pay alma hakları doğacağından herhangi bir ekonomik yük altına girmemeleri sebebiyle korunma gereği duymadıkları için yerinde bir düzenlemedir350

.

348 _{Bedelli sermaye artırımı, anonim ortaklıkların değiĢen ekonomik Ģartlara uyumlu hâle}

gelmesi, sermaye temin etmesi, baĢka ortaklıklarla birleĢmesi, çıkarılacak yeni paylarla halka açılması gibi sebeplerle dıĢ kaynaklardan sermaye artırımı yapmasıdır. Bkz. Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 14-21; Bahtiyar, 1996, a.g.e, s. 15-16.

349 _{Bedelsiz sermaye artırımı, anonim ortaklıkların kâr oranını ve pay senetleri kurunu}

düĢürmek, net malvarlığını esas sermayeye eklemek gibi amaçlarla yapılan sermaye artırımıdır. Bkz. Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 14-21; Bahtiyar, 1996, a.g.e, s. 15-16.

350

Önemli nitelikte iĢlem statüsünde kabul edilmesi için aranan ikinci Ģart, sermaye artırımından elde edilecek fonun mevcut sermaye tutarını aĢması bir baĢka deyiĢle, mevcut sermayeden daha fazla tutarda sermayenin artırılmasıdır. Sermaye artırım oranının yüzde yüzün üzerinde olması Ģart değildir. Primli artırımda, çıkarılan payların itibarî değeri ve primler toplamının, sermaye artırımından önceki esas veya çıkarılmıĢ sermaye tutarını aĢması yeterlidir351

. Mevcut sermaye miktarının tespitinde, sabit sermaye sistemini benimseyen ortaklıklar için esas sermaye; kayıtlı sermaye sistemini benimseyen ortaklıklar için ise tavan miktar, çıkarılmıĢ sermaye dikkate alınabilir.

II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, g hükmünün önemli nitelikte iĢlem sayılma için aradığı üçüncü Ģart, sermaye artırımından elde edilecek fonun iliĢkili taraflara olan ve ortaklığa nakit dıĢındaki aktif devirlerinden kaynaklanan borçların kısmen veya tamamen ödenmesinde kullanılacak olmasıdır. Bu bakımdan iliĢkili taraf nakit dıĢı ödeme yoluyla sermaye artırımından sonra ortaklıktaki payı artıĢ gösterecek ancak nakit ödeme imkânı olmayan diğer pay sahiplerinin ortaklıktaki pay oranları öncekine nazaran azalmıĢ olacaktır. Çünkü artırılan sermaye kısmında pay sahibi olamayacaklardır.

ĠliĢkili taraflara olan veya ortaklığa nakit dıĢı varlık devirlerinden kaynaklanan borçların kısmen veya tamamen ödenmesi amacıyla kullanılması durumunda yapılacak sermaye artırımı önemli nitelikte iĢlem kabul edilmektedir. “Kısmen” kelimesiyle ifade edilen oranın mevcut sermayenin ne kadarına tekâbül edeceği belirsizdir. Dolayısıyla iliĢkili tarafa olan nakit dıĢı varlık devrinden kaynaklı borcun ödenmesi için kullanıcak değer mevcut sermeyenin üzerinde olabileceği gibi altında da kalabilir. Kaldı ki, sermaye artırımı gerçekleĢmeden önce elde edilen fonun ne kadarının iliĢkili tarafa aktarılacağı belirsizdir. Bu belirsizliği ortadan kaldırmanın yolu, sermaye artırımının görüĢüleceği genel kurul gündemine eklenmesi olabilir. Böylece pay sahiplerinin iradelerini ortaya koyarken sermaye artırımının neticesi hakkında öngörülü olabilirler.

II-23.1 sayılı Tebliğ‟de yer verilen bu önemli nitelikteki iĢlem, VII-128.1 sayılı Pay Tebliği‟nde m. 12/6‟da “Halka açık ortaklıklar tarafından yapılacak bedelli

351

sermaye artırımlarında, sermaye artırımından elde edilecek fonun ortaklığın mevcut sermayesini aĢması ve Kurulun ilgili düzenlemelerinde tanımlanan iliĢkili taraflara olan ve ortaklığa nakit dıĢındaki varlık devirlerinden kaynaklanan borçların kısmen veya tamamen ödenmesinde kullanılacak olması durumunda gerçekleĢtirilecek sermaye artırımı, Kanunun 23 üncü maddesi çerçevesinde önemli nitelikteki iĢlemler arasında sayılır. Bu durumda söz konusu sermaye artırımına iliĢkin Kurulca onaylı izahnamenin ihraççıya verilmesinden önce, Kanunun 24 üncü maddesi çerçevesinde ortaklara ayrılma hakkı verilmesi ve buna iliĢkin iĢlemlerin tamamlanması gerekir”

ifadesiyle yer almaktadır.

Halka açık anonim ortaklıkların yapacakları bedelli sermaye artırımlarında gündeme gelen sermaye koyma borcunun nakden ifa edilmesi esastır (SerPK m. 12/1, VII-128.1 sayılı Pay Tebliği m. 12/4). Dolayısıyla pay sahibinin sermaye koyma borcunun varlık devrinden doğan alacaklarla takas edilmesi yasaktır. Söz konusu yasağın uygulama dıĢı bırakılmasını önlemek için II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, g ve VII-128.1 sayılı Pay Tebliği m. 12/6 hükümlerinde düzenlenen önemli nitelikteki iĢlem devreye girecektir. Sermaye artırımı ile halka açık anonim ortaklığın mevcut sermaye miktarından yüksek tutardaki fonu, iliĢkili taraflara olan ve nakit dıĢındaki varlık devirlerinden kaynaklanan borcun ödenmesinde kullanılması önemli nitelikteki iĢlem olmasından dolayı mevzuattaki Ģartlar sağlanarak karara bağlanabilir352

.

II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, e hükmündeki gibi bu önemli nitelikteki iĢlemi belirlerken iliĢkili taraflar göz önünde bulundurulur; fakat söz konusu hükümden farklı olarak, sermaye artırımı yoluyla elde edilen fonun, iliĢkili taraflarla yapılan nakit dıĢı varlık devrinden kaynaklanan iĢlemde ortaklığın borcunun ifa edilmesi için kullanılacak olması önemli nitelikteki iĢlemin temelini teĢkil eder. Aslında II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, e‟de olduğu gibi ortaklıktan iliĢkili taraflara aktarılan bir fon vardır; ancak aktarılan söz konusu fon sermaye artırımıyla elde edilmekte ve iliĢkili tarafların nakit dıĢı varlık devirlerine iliĢkin borcun ifasında kullanılmaktadır353

.

352 _{Tarhan, 2018 a.g.e, s. 157, 158.} 353