Borsa Kotundan Çıkma

Borsa kotundan çıkma (delisting, going private; Börsenaustritt), borsa kotasyonunun sona ermesi veya borsa kaydından silinme olarak tanımlanabilir203

. Borsa kotundan çıkmanın daha detaylı tanımı yapılacak olursa; ihraççının yazılı talebi üzerine veya diğer herhangi bir yolla, borsa otoritesinin kararıyla borsa kotasyonunun sona erdirilmesidir. Bazı ülkelerin borsayla ilgili düzenlemelerinde, ihraççının talebiyle borsa kotundan çıkma düzenlenmiĢtir204

. Bunlardan Alman Borsa Kanunu‟nda (Börsengesetz/BörsG) sadece ihraççının talebiyle kottan çıkma düzenlenmiĢtir ve buna “gerçek kottan çıkma” (echtes Delisting) denir205_{. Yapısal}

değiĢlikler yoluyla borsadan çıkma ise, gerçek olmayan kottan çıkma olarak doktrinde kabul görmektedir206

.

Borsa kotundan çıkmak, pay sahiplerinin paylarını paraya çevirebilme özelliğini sona erdireceği için, pay sahiplerinin hakları halka açık anonim ortaklıkların borsa kotundan çıkması neticesinde zarara uğrar. Zira borsa kotundan

202

19/10/2014 tarihli 29150 sayılı RG.

203 _{Wolfgang Gross, “Rechtsprobleme des Delisting”, Zeitschrift für das gesamte Handels- und}

Wirtschaftsrecht, Band 165, Heft 2-3, (2001), s. 145;EberhardSchwarck/Frank Geiser, “Delisting”, Zeitschrift für das gesamte Handels- und Wirtschaftsrecht, Band 161, Heft 6, (1997), s.739 vd.

204

Schwarck ve Geiser, a.g.m, s. 748, 751.

205

Uwe Hüffer, Aktiengetsetz, Kurzkommenar, München, Beck, 2002, s. 571.

çıkma, payların devredilebilirliğini sınırlandırarak borsa ortaklarının kamuyu aydınlatma yükümlülüklerinin ve borsa otoritesinin denetiminin ortadan kalkmasına yol açmaktadır 207

.

Sermaye Piyasası Kanunu m. 23/1, d ile II-23.1 sayılı Tebliğ m. 5/1, d hükümlerinde, bir ortaklık tarafından borsa kotundan çıkma kararı alınması önemli nitelikteki iĢlemlerden sayılmıĢtır. Bir ortaklığın borsa kotundan çıkması, azınlık ortaklar açısından paylarının ikincil piyasasının ve likititesinin yitirilmesi anlamını taĢımaktadır208

. Halka açık anonim ortaklıkların paylarının borsada iĢlem görmesi esastır. Payların borsada iĢlem görmesi ya da borsa kotuna kabul edilmesi ortaklığın talebiyle, kanunun emredici hükmüyle ya da idari otoritelerin kararı/talimatıyla olabilir209.

Borsa kotundan çıkma ortaklığın kendi talebine ya da baĢka bir ortaklıkla birleĢme sebebiyle söz konusu olabilir. Borsa yönetimlerinin kararı ile de, belirli nitelikleri taĢımayan ve koĢulları sağlayamayan ortaklıkların borsa kotundan geçici veya kalıcı olarak çıkarılmaları mümkündür. Belirli durumlarda idarî otoriteler ortaklığın borsa kotundan çıkarılmasına karar verebilir210

.

ÇalıĢmanın temel dayanağı olan II-23.1 sayılı Tebliğ, borsa kotundan çıkmak için genel kurulun toplantı ve karar nisabı hakkında bir düzenleme getirmemektedir. II-23.1 sayılı Tebliğ borsa kotundan çıkmanın ön koĢulunu 8. maddesinde düzenlemiĢtir. Buna göre, hâkim ortağın tek baĢına ya da onunla birlikte hareket edenlerle beraber doğrudan veya dolaylı olarak oy haklarının yüzde doksan beĢine veya daha fazlasına sahip olması gerekir. Borsa kotundan çıkmaya iliĢkin genel kurul kararından sonra hâkim ortağa pay alım teklifi zorunluluğu getirilmiĢtir. KARACAN, zorunlu pay alım teklifinin getirilmesinin isabetli olduğunu savunur211_{. Böylece}

207 _{Hans Jürgen Hellwig, Michale Bormann, “Abfindung beim Going Private- der Gesetzber}

ist gefordert”, Zeitschrift für Unternehmens- und Gesellschaftsrecht, GR Bd. 31, Heft 3, (2002), s. 488; Manavgat, 2016 a.g.e, s. 306; Esra EriĢir Karacan, Ali Ġhsan Karacan, Pay Alım Teklifi, Finans Hukuku Açısından Bir Ġnceleme, Ġstanbul, Legal Yayınevi, 2018, s. 255, 256.

208

Karacan, 2015 a.g.e, s. 170.

209 _{Karacan, 2015 a.g.e, s. 152.} 210 _{Karacan, 2015 a.g.e, s. 152.}

211 _{Pay alım teklifinde bulunma yükümlülüğünü düzenleyen madde kapsamının ortaklıkların}

kendi istekleri ile borsa kotundan çıkma sürecine iliĢkindir. Önemli nitelikte iĢlem olarak zorunlu pay alım teklifinde bulunma yükümü ile pay alım teklifi ortaklığın kendi isteğiyle borsa kotundan çıkmak için karar alması durumunda uygulanacak bir kurum/iĢlemdir. Ġkincil düzenleme, öncelikle pay

borsa kotundan çıkan bir ortaklığın küçük ortakları için hem paylarının ikincil piyasası ortadan kalkar hem de bu ortaklıklar koruyucu birçok hükmün kapsamından çıkar212

.

Borsa kotundan çıkmak, hâkimiyet oranı ile iliĢkili olduğundan azınlıkta kalan pay sahiplerinin payını paraya çevirme imkânını kullanmasının mâliyeti hâkim ortağa yüklenmiĢtir. Zira, borsa kotundan çıkmak talebiyle toplanan genel kurulda bu yönde karar alındıktan sonra, genel kurul karar tarihinden itibaren en geç beĢ iĢ günü içerisinde kottan çıkmak amacıyla ortaklık tarafından borsaya ve II-23.1 sayılı Tebliğ‟in 11. maddesi çerçevesinde zorunlu pay alım teklifi yükümlülüğünün yerine getirilmesi amacıyla hâkim ortak tarafından Kurula baĢvurulur (II-23.1 sayılı Tebliğ m. 8/2). BaĢvurudan sonra borsa değerlendirmesini yaparak payların borsa kotundan çıkarılmasına veya iĢlem görmekten sürekli olarak men edilmesine karar verilirse, söz konusu karar Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)‟nda duyurulur ve duyurulmasını izleyen beĢinci iĢ günü yürürlüğe girer. II-16.1 sayılı Tebliğ m. 13/8 uyarınca, SerPK m. 16/2‟ye göre borsaya baĢvurarak borsada bu amaçla oluĢturulmuĢ platformda iĢlem gören ortaklıkların paylarını platformdan sürekli olarak çıkarmaya Kurul da yetkilidir213

.

Payları borsa kotunda kayıtlı olan ortaklıklarda, ortaklıktan çıkarma iĢlemlerinden MKK sürecinin tamamlanmasını takiben, daha önce yapılan baĢvuru değerlendirilerek ortaklık paylarının borsa kotundan çıkarılmasına ve iĢlem görmekten men edilmesine karar verilir. Men edilme kararının Borsa tarafından (KAP) duyurulmasını izleyen ilk iĢ günü yürürlüğe girer (II-27.2 sayılı Tebliğ m. 5/12). MKK sürecinin tamamlanması, paylara bedellerinin, MKK tarafından hâkim ortaktan baĢka hak sahipleri hesaplarına aktarılmak üzere ilgili yatırım kuruluĢları hesaplarına transfer edilmesi ile gerçekleĢir (II-27.2 sayılı Tebliğ m. 5/10).

Payları borsa kotunda kayıtlı olan ortaklıklarda, ortaklıktan çıkarma iĢlemlerinden MKK sürecinin tamamlanmasını takiben, daha önce yapılan baĢvuru değerlendirilerek ortaklık paylarının borsa kotundan çıkarılmasına ve iĢlem

yoğunlaĢması ve genel kurulun karar vermesi koĢullarını aramaktadır. Bzk. E. E. Karacan ve A. Ġ. Karacan, a.g.e, s. 257 vd.

212

Karacan, 2015 a.g.e, s. 153, 154, 289; Manavgat, 2016 a.g.e, s. 306.

görmekten men edilmesine karar verilir. Men edilme kararının Borsa tarafından (KAP) duyurulmasını izleyen ilk iĢ günü yürürlüğe girer (II-27.2 sayılı Tebliğ m. 5/12). MKK sürecinin tamamlanması, paylara bedellerinin, MKK tarafından hâkim ortaktan baĢka hak sahipleri hesaplarına aktarılmak üzere ilgili yatırım kuruluĢları hesaplarına transfer edilmesi ile gerçekleĢir214

.

Türk Ticaret Kanunu m. 151/5 hükmü uyarınca, bu birleĢme sözleĢmesinin, devrolunan ortaklık genel kurulunda mevcut oy hakkının yüzde doksanının olumlu yönde olması Ģartıyla onaylanması gerekmektedir. Böylece devrolunan ortaklığın pay sahiplerinden, oy haklarının yüzde onuna kadar kısmına sahip olan pay sahiplerinin, olumsuz oy kullanmaları hâlinde dahi, pay sahipliği sona erdirilebilecektir. Devrolunan ortaklığın bir halka açık anonim ortaklık, devralan ortaklığın bir halka kapalı anonim ortaklık olması hâlinde, bu tür birleĢme iĢlemleri, devrolunan ortaklığın halka açıklık statüsünün sona erdirilmesine ve borsa kotundan çıkarılmasına sebep olacaktır. Borsa endeksinin ve dolayısıyla ayrılma akçesi mâliyetinin göreceli olarak düĢük olduğu dönemlerde, zorunlu ayrılma akçesine dayalı birleĢme, halka açık anonim ortaklıkların borsa kotundan çıkarılması için bir araç olarak kullanılabilecektir. Borsa kotundan çıkma sonucunu doğuran yeniden yapılanma iĢlemlerinde de, çıkarma hakkının kullanılmasında aranan Ģartların gerçekleĢmesi aranmalıdır. Aksi takdirde bu Ģekilde yapılan birleĢme iĢlemleri, azınlık ortaklıklarının aleyhine sonuç doğurması amacıyla kullanılır215

.

Türk Ticaret Kanunu m. 151/5 “BirleĢme sözleĢmesi bir ayrılma akçesini

öngörüyorsa bunun, devreden Ģirket Ģahıs Ģirketiyse oy hakkını haiz ortaklarının, sermaye Ģirketiyse Ģirkette mevcut oy haklarının yüzde doksanının olumlu oylarıyla onaylanması Ģarttır” hükmü ile birleĢme sözleĢmesinin değil, ayrılma akçesine

iliĢkin hükmünün onaylanması gerektiği anlaĢılmaktadır. Maddenin gerekçesinde bununla ilgili bir açıklama yapılmamıĢtır. Ancak 141. maddenin gerekçesinde söz konusu maddenin m.151 ile birlikte değerlendirilmesi gerektiği, birleĢme sözleĢmesinde yalnızca ayrılma akçesi öngörülüyorsa hükmün değil, sözleĢmenin devreden ortaklığın oy hakkını haiz ortaklarının yüzde doksanı tarafından

214

Karacan, 2015 a.g.e, s. 203.

onaylanması gerektiği belirtilmiĢtir. Kanun, metnindeki yoruma açık ifade ile doktrinde görüĢ ayrılığı yaratmıĢtır.

Türk Ticaret Kanunu m. 151/5 lafzî olarak yorumlandığında, ayrılma akçesinin uygulanabilmesi sözleĢmenin değil, ayrılma akçesine iliĢkin hükmün onaylanmasına bağlı olduğu ileri sürülmektedir216_{. Ayrılma akçesi öngörülen birleĢme sözleĢmesinin}

onaylanması zorunludur (TTK m. 151/5).

Doktrinde daha kapsamlı bir yorumla birleĢme sözleĢmesinin kabul edilmesi için aranan olumlu oy oranının ayrılma akçesine iliĢkin hüküm için de aranması gerektiği savı da ortaya atılmıĢtır217

.

Türk Ticaret Kanunu m. 151/5‟te öngörülen yüzde doksan olumlu oy oranının birleĢme sözleĢmesi için arandığını kabul etmek daha makul olacaktır. Çünkü m. 151/1‟de birleĢme sözleĢmesinin genel kurulda hangi yetersayılarla onaylanması gerektiği belirtildikten sonra özel olarak düzenlenmesinin gerektiği düĢünülen durumlara, devamındaki fıkralarda yer verilmiĢ ve 5. fıkra ile ayrılma akçesinin yer aldığı birleĢme sözleĢmesinin anonim ortaklığın mevcut oy haklarının yüzde doksanlık orandaki olumlu oy ile onaylanması Ģart koĢulmuĢtur. Bu düzenlemeyi yalnızca ayrılma akçesinin düzenlendiği birleĢme sözleĢmelerine özgü kılmak gerekmektedir218.