Ayrılma Hakkı Kullanım Fiyatının Belirlenmesi

Ayrılma hakkının kullanılmasından önce yapılan değerleme çözümünün varlığının her zaman yatırımların değerini artıracağı anlamına gelmemektedir. Payın değerlenmesinde ise maliyet yüksektir. Çünkü muhalefet oyu kullanan pay sahipleri, paylarının ortaklık tarafından satın alınmasını talep etme hakkına ve ortaklıktan sermaye çekme hakkına sahiptirler, bu durum ortaklığı ekonomik bakımdan zor duruma sokarak organizasyona özgü malları satmaya zorlayabilir veya sermaye artırımı için masraflara yol açabilir539

.

II-23.1 sayılı Tebliğ m. 10‟a göre ayrılma hakkını kullanan pay sahipleri ortaklıktan ayrılma sonucunda halka açık anonim ortaklıktan paylarının bedelini talep eder. Ayrılma hakkı karĢılığında talep edilen bu bedel “ayrılma akçesi” olarak

538 _{https://www.kap.org.tr/tr/Bildirim/568809 (EriĢim tarihi: 17.04.2018)} 539

adlandırılır. Pay sahipleri bakımından ayrılma hakkının kullanılması malvarlığına dayalı bir menfaatin canlanması, mevcut bir menfaatin nakdîleĢtirilmesidir540

.

Ayrılma hakkını kullanan pay sahipleri, paylarını, ortaklık adına alım iĢlemlerini gerçekleĢtiren aracı kuruma teslim ederek paylarının satıĢını gerçekleĢtirebilir. Kural olarak ayrılma hakkının kullanılması aracı kurum üzerinden yapılmak zorundadır. Ancak II-23.1 sayılı Tebliğ m. 9/7‟ye göre, payları borsada iĢlem görmeyen ortaklıkların aracı kurum kullanma zorunluluğuna, talep üzerine SPK tarafından muafiyet tanınabilir; pay sahiplerinin en geç aracı kuruma baĢvurmasını takip eden iĢgünü pay bedelleri ödenir. II-23.1 sayılı Tebliğ m. 9/8 hükmü uyarınca, ayrılma hakkını kullanan pay sahipbi kâr payı, yeni pay alma hakkı, bilgi alma ve inceleme hakkı, oy hakkı gibi pay sahipliğinden doğan diğer hakları kullanabilir. Halka açık anonim ortaklıklar, bu türden bir önemli nitelikteki iĢlemin kamuya açıklandığı tarihten önceki otuz gün içinde borsada oluĢan ağırlıklı ortalama fiyatların ortalaması üzerinden bir bedelle satın almak zorundadır (SerPK m. 24). II- 23.1 sayılı Tebliğ m. 10/1 uyarınca, ayrılma hakkının kullanım fiyatı, önemli nitelikteki iĢlemin ilk defa kamuya açıklandığı tarihten önceki, açıklanan tarih hariç olmak üzere, otuz gün içinde borsada oluĢan düzeltilmiĢ ağırlıklı ortalama fiyatların aritmetik ortalamasıdır. SerPK m. 24‟te düzenlenen ayrılma hakkı kullanım bedeli hükmü ile II-23.1 sayılı Tebliğ m. 10/1‟de daha detaylı hükme bağlanmıĢtır. Ayrılma hakkı aracı kurum vasıtasıyla kullanılacağından bu yöntem ile hesaplama yaparak payların değeri tespit edilirken âdil değer açısından da uygunluk gösterir541

.

Ayrılma hakkı kullanım fiyatı, borsada iĢlem görmeyen halka açık anonim ortaklıklar için SPK tarafından hazırlanacak yeniden değerleme raporuyla belirlenir ve bu fiyatın âdil ve makûl olduğu tespiti yapılır (II-23.1 sayılı Tebliğ m. 10/2), çünkü SerPK m. 24/4‟te satım fiyatının belirlenmesinin esasları SPK‟ya bırakılmıĢtır542

.

Âdil fiyat üzerinden ortaklık pay sahiplerine ödenecek bedelin belirlenmesi ile zorunlu pay alım teklifi ile hedeflenen amaçlara ulaĢmak mümkün olabilir. Bir baĢka ifade ile, zorunlu pay alım teklifi yapılacak olan fiyatın âdil olmayan yöntemle

540 Siegel, 1995 a.g.m, s. 79. 541 Adıgüzel, a.g.m, s. 41. 542 _{Adıgüzel, a.g.e, s. 87.}

belirlenmesi hâlinde, zorunlu pay alım teklifi prosedürü amacına ulaĢamaz543

. Teklif fiyatının belirlenmesindeki adâlet kavramının her ne kadar hedef ortaklıktaki azınlık pay sahiplerinin korunması öncelikli olsa dahi, iki yönlü olduğu benimsenmelidir. Bu prensibe göre, bir yandan hedef ortaklık azınlık pay sahiplerinin düĢük bir fiyat üzerinden teklife maruz kalarak zarar etmelerinin önüne geçilmesi gerekir. Ayrıca hedef ortaklık pay sahiplerinin, isteğe bağlı pay alım teklifinin baĢarılı olması hâlinde gündeme gelecek olan zorunlu pay alım teklifinde, kendilerine âdil bir fiyat teklif edileceği bilinciyle hareket etmeleri ve bu Ģekilde baskı altında kalmadan isteğe bağlı pay alım teklifinde paylarını satıp satmama konusunda karar vermeleri sağlanmalıdır. Diğer yandan, isteğe bağlı pay alım teklifinde bulunan kiĢilerin de, teklif sonucunda hedef ortaklığın yönetim kontrolünü ele geçirilmeleri hâlinde, nasıl bir yük altına gireceklerini öngörebilmeleri gerekmektedir. Bu aĢamada âdil fiyat, zorunlu pay alım teklifinin gündeme gelmesi hâlinde teklifte bulunanın öngöremeyeceği bir fiyat üzerinden pay alım teklifine zorlanmasının da önüne geçilmesini temin etmektedir. Ayrıca, zorunlu pay alım teklifi fiyatının, teklifte bulunanı haksız yere zarara uğratacak Ģekilde yüksek bir fiyat olarak belirlenmesi de âdil fiyat ilkesini zedeleyecektir544

. Bundan dolayı âdil fiyat ilkesindeki adâlet kavramının, teklif fiyatının teklifte bulunanı haksız bir uygulamaya maruz bırakmayacak Ģekilde, objektif bir yöntemle belirlenmesini de içerdiği kabul edilmeli, asgâri pay alım teklif fiyatının belirlenmesinde azınlık pay sahipleri ile teklifte bulunanın menfaatleri arasında denge sağlanmalıdır545

.

Yeniden değerleme raporu SPK‟nın ilgili yönetmeliği çerçevesinde hazırlanır. Payları borsada iĢlem görmeyen halka açık anonim ortaklıklarda pay değerinin borsa fiyatı değil değerleme raporu ile belirlenecek olması, değerleme raporu sonrası ortaya çıkan fiyattan tatmin olmayan pay sahiplerine pay bedeli tespiti davası açma hakkının tanınmasını Ģart kılmaktadır. Pay bedelini tatminkâr bulmayan pay sahipleri için ABD hukukundaki gibi pay sahiplerinin halka açık anonim ortaklığa yapacakları

543 _{Salih Önder YeĢiltepe, AB ve Türk Hukukunda Çağrı Yoluyla Ortaklık Paylarının}

Toplanması, Ġstanbul, On Ġki Levha Yayıncılık, 2011, s. 167.

544 _{Marco Ventoruzzo, “Europe‟s Thirteenth Directive and U.S. Takeover Regulation:}

Regulatory Means and Political and Economic Ends”, Texas International Law Journal, Vol. 41, (2006) s. 198.

545

baĢvuru ile ek ödeme talep etmeleri ve bu taleplerinin reddedilmesi hâlinde dava açma haklarını kullanmaları sağlanabilir546

.

Ayrılma hakkını kullanan pay sahiplerinin payları II-23.1 sayılı Tebliğ kıstaslarına göre belirlenen kullanım fiyatı üzerinden halka açık anonim ortaklık tarafından satın alınır. Pay sahiplerinin payını alan halka açık anonim ortaklık, payları aldığı tarihten itibaren pay sahibinin ortaklık bağı ve ortaklıktan doğan hakları sona erer. Halka açık anonim ortaklığın payı satın alması, ortaklığın kendi payını satın almasıdır. Bu bakımdan ortaklığın kendi payını iktisap yasağı konusunda SerPK m. 22 ve II-22.1 sayılı Geri Alınan Paylar Tebliği547 hükümleri uygulanır548.

Ayrılma hakkı, payın satımına iliĢkin olarak anonim ortaklığa yöneltilen talebe göre, ortaklık bakımından, payları satın alma yükümlülüğü olup, bu durum anonim ortaklıktaki yapısal değiĢikliklerden kaynaklanır. Çünkü, bağlı iĢletmelerde ayrılma hakkı, bağlı ortaklık pay sahibinin payını hâkim ortaklığa satma hakkını ifade etmektedir. BaĢka bir deyiĢle, bu durumda anonim ortaklık/hâkim ortaklık kendi paylarını iktisap etmemektedir549_{. Ayrılma hakkının düzenlenebilmesi, bağlı}

iĢletmelere özgü hâllerin dıĢında, kural olarak anonim ortaklıkta kendi payını iktisap yasağının olmaması veya buna bir istisna getirilmesi durumunda söz konusu olabilir. AktG §71/1, 3 hükmü ile bu husus, ayrılma hakkının kullanılması ortaklığın kendi payını iktisaba izin veren istisnaları düzenlemektedir. Ġsviçre hukukunda ise Alman hukukunda olduğunun aksine, ayrılma hakkının kendine özgü bir tarzda düzenlenmiĢ olması sebebiyle, payın ortaklığın kendi payını iktisap etmesi sonucunu doğurmasından bahsedilmemektedir550_{. Ġsviçre sisteminde ayrılma hakkı, payın}

ortaklık tarafından iktisap edilerek değil, devralınan ortaklık pay sahiplerine birleĢmede almaları gereken devralan ortaklık payının gerçek değeri tutarında nakit veya baĢka bir değer verilmek suretiyle gerçekleĢtirilir551_{. Bu sistemde ayrılma}

hakkının birleĢme dıĢında bir iĢleme tanınması veya birleĢmede devralınan ortaklık pay sahiplerine de sunulması mümkün değildir. Ayrılma hakkının birleĢme dıĢındaki iĢlemlere tanınabilmesi; bu hakkın, sermaye azaltımı veya payın itfası, payların

546 _{Adıgüzel, a.g.e, s. 87.}

547 _{3/1/2014 tarih ve 28871 sayılı RG.}

548 _{Adıgüzel, a.g.e, s. 87; Karacan, 2017 a.g.e, s. 330.} 549 _{Sönmez, a.g.e, s. 207.}

550 _{Sönmez, a.g.e, s. 207.} 551

üçüncü kiĢiler veya diğer pay sahipleri tarafından satın alınması ile payın ortaklık tarafından iktisabı yöntemlerinden biri uygulanarak kullanılmasına bağlanmıĢtır. Bu yöntemler içinde en uygun olanı, payın ortaklık tarafından ikitisap edilmesidir552

.

3.6. AYRILMA HAKKINDAN VAZGEÇĠLMESĠ