Esas Sermaye Sistemine Göre DıĢ Kaynaklardan Sermaye

Halka açık olan ve olmayan anonim ortaklıkların yeni paylar çıkararak halka açık esas sermaye artırımları, mevcut pay sahiplerinin yeni pay alma haklarının TTK m. 461‟e göre kısmen veya tamamen kaldırılması ve bu payların halka satılmasıyla

234

Tekinalp, 2015 a.g.e, 9-06a.

235 _{Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 39; Bahtiyar, 1996 a.g.e, s. 97, 98. Aksi yönde görüĢ için bkz.}

Tolga Ayoğlu, Sermaye Piyasası Hukukunda Halka Arz Kavramı ve Halka Aracılık SözleĢmeleri, Ġstanbul, Vedat Kitapçılık, 2008, s. 94, dn. 293; Çağlar Manavgat (Ġsmail Kırca, Feyzan Hayal ġehirali Çelik), Anonim ġirketler Hukuku C. 1: Temel Kavram ve Ġlkeler – KuruluĢ – Yönetim

Kurulu, Ankara, Banka ve Ticaret Hukuku AraĢtırma Enstitüsü,2013, s. 324.

236

Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 39. ġarta bağlı sermaye artırımı hakkında detaylı bilgi için bkz. Levent Biçer, Anonim ġirketlerde ġartlı Sermaye, Ġstanbul, Beta Yayınevi, 2010, s. 75 vd. Halka açık anonim ortaklıklarda Ģartlı sermaye artırımı hakkında detaylı biligi için Biçer, ag.e, s. 109 vd.

yapılır. Halka açık olmayan anonim ortaklıklar da bu yolla halka açık hale gelir. Halka açık olmayan anonim ortaklıklar, VII-128.1 sayılı Pay Tebliği237

m. 2/1, a ve m. 5 hükümlerine göre, ortakların mevcut paylarının veya bu ortaklıklar tarafından sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak payların halka arzı yoluyla halka açık anonim ortaklık statüsüne geçer238

.

Türk Ticaret Kanunu m. 552‟ye göre “Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri

saklı kalmak kaydıyla, bir Ģirket kurmak veya Ģirketin sermayesini artırmak amacıyla yahut vaadiyle halka her türlü yoldan çağrıda bulunularak para toplanması yasaktır”. Anonim ortaklık ister halka açık olsun ister halka kapalı olsun dıĢ

kaynaklardan yapılacak sermaye artırımı, esas itibariyle SerPK ve bu kanuna dayanarak yürürlüğe konulan ikincil mevzuattaki düzenlemelere uygun olarak yapılır. Bu konu bakımından SPK‟nın ikincil mevzuatının baĢında VII-128.1 sayılı Tebliği gelir239

.

Türk Ticaret Kanunu m. 456/1 uyarınca, “Ġç kaynaklardan yapılan artırım

hariç, payların nakdî bedelleri tamamen ödenmediği sürece sermaye artırılamaz. Sermayeye oranla önemli sayılmayan tutarların ödenmemiĢ olması sermaye artırımını engellemez”. Bu hükme paralel olarak eski iĢtirak taahhütlerinin tamamen

ödenmiĢ240

olması ön koĢulu halka açık olan ve olmayan anonim ortaklıkların halka açık esas sermaye artırımları bakımından da geçerlidir. VII-128.1 sayılı Pay Tebliği m. 5/1 "Payları ilk defa halka arz edilecek ortaklıkların mevcut ödenmiĢ ya da

çıkarılmıĢ sermayelerinin tamamının ödenmiĢ olması zorunludur. Bu ortaklıkların ödenmiĢ ya da çıkarılmıĢ sermayesinde baĢvuru tarihinden önceki iki yıl içinde, mevzuatın izin verdiği fonlar hariç olmak üzere, varlıkların gerçeğe uygun değere taĢınması suretiyle oluĢan değer artıĢ fonları ve benzeri fonlar bulunamaz”. II-18.1

sayılı Pay Tebliği m. 12/1, b “Esas sermaye sisteminde yönetim kurulunca, esas

sözleĢmenin sermaye maddesinin değiĢikliğini içeren madde tadil tasarısı hazırlanır. Madde tadil tasarısı, konuya iliĢkin yönetim kurulu kararı ve ortaklığın mevcut

237

22.6.2013 tarih ve 28865 sayılı RG.

238 _{Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 116; Manavgat, 2016 a.g.e, s. 41.} 239 _{Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 117; Tekinalp, 2015 a.g.e, 9-57.}

240 _{Mevcut sermayenin tamamen ödenmiĢ olması Ģartı, ortaklığa getirilemsi taahhüt edilen tüm}

nakdî, aynî ve diğer hakları ifade etmektedir. Bkz. PulaĢlı, 2018 a.g.Ģ, s. 2227. Aksi yönde görüĢ için bkz. Halil Arslanlı, Anonim ġirketler I-II, Anonim ġirketlerin Organizasyonu ve Tahviller, Ġstanbul, Fakülteler Matbaası,1960, s. 104, dn. 17.

sermayesinin ödendiğine iliĢkin mali müĢavir raporu ile birlikte, Kurulun uygun görüĢünü almak üzere Kurula gönderilir. Madde değiĢikliğine iliĢkin Kurulun uygun görüĢünü takiben azami altı ay içinde yapılacak genel kurul toplantısında sermaye artırımı kararı alınır. Altı ay içerisinde genel kuruldan geçirilerek onaylanmayan tadil tasarısı geçerliliğini yitirir”.

Bir anonim ortaklık sermaye artırımı yoluyla halka açılacaksa, VII-128.1 sayılı Pay Tebliği m. 7/2, a uyarınca yönetim kurulu ortaklık anasözleĢmesini SerPK ve SPK düzenlemelerine uygun hâle getirmek için kanunun amacı ve ilkelerine uyumlu olarak gerekli değiĢiklikler ile esas sermaye maddesi değiĢikliğini içeren öneriyi hazırlar SPK‟ya gönderir241_{. SPK‟nın uygun görüĢ}242

kararı tarihinden itibaren en çok altı ay içinde yapılacak genel kurul toplantısında karara bağlanır.

Sermaye artırımına iliĢkin anasözleĢme değiĢikliği ve ilk defa halka açılan anonim ortaklıklarda anasözleĢmenin SerPK ile SPK düzenlemelerine uygun hâle getirilmesi amacıyla yapılan değiĢiklikler için gerekiyorsa, GTB‟ndan izin alınır (TTK m. 453, 456/2, 333)243. Bakanlıktan izin alınmadan sermaye artırımı yapılması hüküm ifade etmez. Kayıtlı sermaye sistemini kabul eden SerPK‟ya tâbi halka açık anonim ortaklıkların kayıtlı sermaye tavanı içinde sermaye artırımı yapılması için Bakanlık izni aranmaz (Anonim ve Limited ġirketlerin Sermayelerini Yeni Asgari Tutarlara Yükseltmelerine ve KuruluĢu ve Esas SözleĢme DeğiĢikliği Ġzne Tâbi Anonim ġirketlerin Belirlenmesine ĠliĢkin Tebliğ -Ġzne Tâbi Aġ‟ler Tebliği- m. 5)244. Bakanlık izni anasözleĢme değiĢikliklerinde ve dolayısıyla sermaye artırımlarında genel kurul tarihinden önce alınmalıdır. Bakanlık izni alınmadan anasözleĢme

241 _{Sermaye Piyasası Kurulu‟na yapılacak baĢvuruda aranacak belgeler, VII-128.1 sayılı Pay}

Tebliği‟nin 1 No‟lu ekinde belirtilmiĢtir:

242 _{Sermaye Piyasası Kurulu‟nun uygun görüĢünü almak amacıyla anasözleĢme ve izahname}

için yönetim kurulu SPK‟ya baĢvurur (SerPK m. 33/2, 6/2; VII-128.1 sayılı Tebliği m. 16/4a) (VII- 128.1 sayılı Tebliği 3 No‟lu ekinde SPK‟ya yapılacak baĢvuruda kullanılacak belgeler sayılmaktadır.). SerPK, izahname ve gerekli bilgi ve belgelerin sunulmasından itibaren on iĢ günü içinde karar verir ve durumu ilgililere bildirir. Bu süre ilk defa halka arz yapılacaksa yirmi iĢ günüdür. Ġzahnamede yer alan bilgilerin tutarlı, anlaĢılabilir ve belirlediği izahname standartlarına göre eksiksiz olduğunu tespit ederse izahnameyi onaylar. Ġzahnamenin onaylanması sürecinde yapılacak incelemeye iliĢkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir. Ġzahnamenin ayrı belgelerden oluĢması hâlinde, her bir belge ayrıca onaylanır. Ġzahnamenin onaylanması, izahnamede yer alan bilgilerin doğru olduğunun Kurulca tekeffülü anlamına gelmeyeceği gibi, söz konusu sermaye piyasası araçlarına iliĢkin bir tavsiye olarak da kabul edilemez (SerPK m. 6/1, 3). Ġzahnamenin onaylanmasında sunulan bilgi ve belgelerde eksiklik varsa baĢvuru tarihinden itibaren on iĢ günü içinde SPK‟nın belirleyeceği süre içinde giderilmesi bildirilir (SerPK m. 4).

243

Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 54; ġener, 2017 a.g.e, s. 569.

değiĢikliği ve sermaye artırımı iĢlemleri ticaret siciline tescil edilemez (Tebliğ m. 6/3). Katıldığımız görüĢe göre, genel kurul kararının her nasılsa Bakanlığın izninden önce alınması, sonradan Bakanlık izni verilmiĢ olması koĢuluyla sermaye artırımı kararını geçersizlik yaptırımına tâbi kılmamalıdır245

. Bakanlığın incelemesi TTK‟nın emredici kurallarına uygunluğu açısındandır. Hukukî konumu, niteliği, iĢletme konusu ne olursa olsun, anonim ortaklıkların anasözleĢme değiĢiklikleri ve dolayısıyla sermaye artırımları herhangi bir makamın iznine bağlanamaz (TTK m. 333)246.

Ġzahname onaylandıktan sonra Kurulca belirlenecek esaslar çerçevesinde yayımlanır ancak ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi‟nde ilân edilmez (SerPK m. 7/1).

Halka yeni açılacak olan bir anonim ortaklığın sermaye artırımında genel kurul TTK hükümlerine göre karar alırken; halka açık anonim ortaklıkta öncelikle SerPK m. 29 ve m. 30 hükümlerine göre genel kurul toplanıp karar alır247.

Halka açık ortaklıklar genel kurullarını, toplantıya, esas sözleĢmede gösterilen Ģekilde, ortaklığın internet sitesi ve Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) ile SPK‟nın belirlediği diğer yerlerde yayımlanan ilanla çağırmak zorundadırlar. Bu çağrı, ilan ve toplantı günleri hariç olmak üzere, toplantı tarihinden en az üç hafta önce yapılır (SerPK m. 29/1). SerPK m. 29/3‟e göre, halka açık ortaklıkların genel kurul toplantılarında, ortaklık merkezinin yurt dıĢına taĢınması ile bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyan kararlar hariç

245

Moroğlu, 2018 a.g.e, s. 58. TTK veya GTB Tebliğinde herhangi bir açıklık bulunmamakla beraber, Ģüphesiz izin talebinin reddine iliĢkin karara karĢı idari yargıda iptal davası açılabilir. Bkz. Ferna Ġpekel, “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Kayıtlı Sermaye Düzenlemesi ve Bu Düzenlemenin Sermaye Piyasası Hukuku IĢığında Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Aydın Zevkliler‟e Armağan, 2013, C. II, YaĢar Üniversitesi Dergisi, C. 8, (Özel Sayı), s. 1423, dn. 49.

246

TTK m. 333‟teki “ ... Bunun dıĢında hukukî konumu, niteliği ve iĢletme konusu ne olursa olsun anonim Ģirketin kuruluĢu ve esas sözleĢme değiĢiklikleri herhangi bir makamın iznine bağlanamaz”. Maddenin gerekçesinde ise, “Bu kesin kural SPK ve BDDK baĢta olmak üzere diğer özerk kurulları da kapsar…” ifadesi, hem TTK m. 330 hükmü ile hem de Bankacılık Kanunu m. 6 ve SerPK m. 33/2 özel hükümleriyle uyumlu değildir. Kayıtlı sermaye sistemine geçiĢ için “izin alınmasını” öngören TTK m. 332/3 ve SerPK m. 18/1 hükümleriyle çeliĢkilidir. Ayrıca, “herhangi bir makamın iznine bağlanamaz” ifadesi üslup bakımından bir Anayasa hükmüne benzediğinden gereksizdir. 1. ve 2. cümlelerde “sınırlı izin” ilkesi yeterince belirtildiğinden son cümlenin çıkartılması gereği ile Moroğlu tarafından eleĢtirilmiĢtir. Moroğlu, 2016 a.g.e, s. 142.

olmak üzere, bu kanunda veya anasözleĢmelerinde açıkça oran belirtilmek suretiyle daha ağır nisaplar öngörülmediği takdirde, TTK m. 418 uyarınca genel kurul sermayenin en az dörtte birini karĢılayan payların sahipleriyle veya temsilcileriyle toplanır. Toplantı için aranan nisap toplantı devam ettiği sürece korunması Ģarttır. Ġlk toplantıda bu nisaba ulaĢılamazsa ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz, toplantıda temsil edilen oyların çoğunluğu ile karar alınır. Halka açık anonim ortaklıklarda yeni pay alma haklarının sınırlandırılması kararı için genel toplantı nisabı aranmaksızın genel kurula katılan oy hakkını haiz payların üçte ikisinin olumlu oyu gerekir (SerPK m. 29/6). Toplantıda sermayeyi temsil eden oy hakkını haiz payların en az yarısı hazır bulunuyorsa, anasözleĢmede ağırlaĢtırılmıĢ nisap öngörülmedikçe, toplantıya katılan oy hakkını haiz payların çoğunluğu ile karar alınır. Sermaye artırımı dıĢında kalan diğer konularda yapılacak genel kurul toplantıları halka kapalı anonim ortaklıkların genel kurullarındaki gibidir248

.

Ġmtiyazlı paylar ve pay senetleri varsa, genel kurulun sermaye artırımı kararının yanı sıra imtiyazlı pay/pay senetleri sahiplerinin sermaye artırım kararını ayrıca onaylamaları zorunludur. Onay verilinceye kadar sermaye artırım kararı askıda hükümsüzdür (TTK m. 454).

1.7.2.2. Esas Sermaye Sistemine Göre Ġç Kaynaklardan Sermaye