Yönetici ve Lider

Bilindiği üzere yönetim ve liderlik birbirinden farklı kavramlardır. Yönetim, insan- ları etkilemede biçimsel (şekli) gücüne güvenirken, liderlik sosyal etkileme sürecin- den kaynaklanır (Keçecioğlu, 2003: 11). Yazar, “Lider ve Liderlik” adlı kitabında Bennis’e gönderme yaparak liderlikteki temel unsurları, vizyonlara yol göstericilik yapmak, his, hırs ve tutkunun bileşimi, kendini tanıma, samimiyet ve dürüstlük, olgunluğu içeren doğruluk, meraklı ve cesaretli olmak şeklinde sıralamaktadır. Bennis’ten yapılan alıntıda Yönetici ve

Lider özellikleri aşağıdaki unsurlarla açıklanır:

Yönetici Lider

-idarecidir -yenilikçidir -tekrarcıdır -orjinaldır -devam ettiricidir -geliştiricidir

-sistem ve yapılar üzerinde odaklanır -insanlar üzerinde odaklanır -denetime güvenir -dürüsttür, doğruluğa güvenir

Bu ve benzeri sınıflandırma ölçütlerini, ilgili konu üzerinde çalışanlar, farklı organi- zasyon yapılarına göre geliştirerek açıklamaktadırlar. Örneğin, Türkiye Metal Sana- yicileri Sendikası MESS’in, Harvard Business Review’den derlemeler dizisinden

Liderlik adlı kitapta, Abraham Zaleznik, “Yönetici ve Lider- Birbirinden Farklı mıdır?” başlıklı çalışmasında yönetici ve lideri şöyle tanımlamaktadır: “Yönetici,

enerjisi hedeflere, kaynaklara, örgüt yapılarına ya da insanlara yönelmiş olsa da, bir problem çözücüdür. Yönetici şunu sorar: Hangi problemler çözülmeli ve insanların bu örgüte katkıda bulunmayı sürdürmesi için gereken sonuçlara ulaşmanın en iyi yolları nelerdir? Bu açıdan bakıldığında liderlik sadece pratik bir iş yönetme çabası- dır; yönetici de görevini yerine getirmek için statü ve sorumluluğunun farklı kade- melerinde bulunan birçok insanın etkin bir şekilde çalışmasına gerek duyar. Yönetici olmak için ne deha, ne de kahramanlık gerekir; bunun yerine sebat, kararlılık, çok çalışma, zekâ, analitik yetenek ve belki de en önemlisi hoşgörü ve iyi niyet yeterli- dir” (Zaleznik, 1999, 69). Liderlik, iktidarın diğer insanların düşünce ve eylemlerini etkilemek üzere kullanılmasını gerektirir. Yönetici liderlik ise, rekabet potansiyeli bulunan gruplar arasında yetkinlik, kontrol ve güç dengesini sağlamaktadır. Diğer bir anlatımla;

---yöneticinin amaçları arzulardan daha çok gereklerden doğarken, ---lider, amaçlara yönelik bireysel ve etkin tavırlar benimser.

Örgütler, tutuculuk ve atalete dayanarak bireysel liderler değil, yöneticiler geliştir- mek yoluyla iktidarın devamını sağlar ve riskten kaçınır. Buna karşın örgütler, ayakta kalmak ve başarılı olmak için hem yöneticilere hem de liderlere gereksinim duyar. Ancak içsel tutuculuk büyük örgütlerin kültürüne egemen olabilir. Zaleznik bunu daha iyi açıklayabilmek için John D. Rockefeller III’ün İkinci Amerikan

Devrimi adlı kitabındaki örgüt tanımına gönderme yapmaktadır. Buna göre “bir

örgüt, kendine ait bir mantığı olan ve gelenek ile ataletin bütün ağırlığını taşıyan bir sistemdir. Kartlar, denenmiş ve kanıtlanmış iş yapma yolları lehine, risk üstlenme ile yeni yönler arama aleyhine olacak şekilde destelenmiştir.” Sonuç olarak lider, istik- rarlı bir çalışma ortamı yerine, yoğun duygusal tepe ve vadilerle dolu, kaotik bir

derinliklerinde sahip oldukları kaos ve düzen kavramlarındadır. Liderler, ka-

osa ve yapı eksikliğine hoşgörü gösterir ve böylece, yanıtları beklemede tutarak önemli konularda zamansız sonuçlandırmalardan kaçınmış olurlar. Yöneticiler dü- zen ve kontrol arar. Problemleri, potansiyel önlemlerini bile anlamadan halletmek gibi neredeyse vazgeçilmez bir bağımlılık içerisindedirler. Örgütlere asıl sorun ya- ratan şey, potansiyel kaosa zorla düzen getirmeye çalışan içgüdüsel bir yönelimdir (Zaleznik, 1999, 90).

Bütün bu açıklamalar örgüt ikliminden de söz edilmesini gerekli kılmaktadır. Örgütü oluşturan bireylerin çalışma çevresini algılamaları örgüt iklimini ifade etmektedir (Keçecioğlu, 2006,3). Örgütteki bireylerin veya çalışanların işyerini sevip, sevmeme ile ilişkili bu kavram yönetim biliminde de önemli bir uğraş alanıdır. Yönetici, be- lirli bir organizasyon içinde çalışır ve amaçlarını gerçekleştirmeye çalışır. Bu ne- denle yönetici yönettiği veya yöneteceği organizasyon için,

---bir yönetim modeli, ---bir yönetim felsefesi,

---bir yönetim biçimi ve sonuçta —bir yönetim sistemi oluşturmalıdır.

Bu organizasyon özel, kamu veya sivil toplum kuruluşu şeklinde olabilir. Önemli olan organizasyonun varlığıdır. Aslında örgütte çalışanın güçlendirilmesi modelinde yönetişime gönderme yapılabilir. Süreçlerden rahatsız oluyorsan şikâyetçi olma, çünkü onları herkes biliyor ve tanıyor. Formül basit. Süreçlere dâhil ol.

5. Sonuç

Klasik ve neo-klasik politikaların temelleri üzerinde şekillendirilen new-neo klasik politikalar hükümetlerin ekonomi politikaları tercihlerini önemli ölçüde değiştirir- ken, bu süreç devletin temel fonksiyonları ile kamu sektörünün yeniden şekillendi- rilmesinde de belirleyici roller üstlenmiştir. Ancak, özel bir işletmenin kar maksimi- zasyonu ya da maliyet minimizasyonu amaçlı işletme-müşteri veya üretici-tüketici ilişkilerini yönetişim kavramı kapsamı altında devlet-vatandaş ilişkilerine birebir yansıtmak herhalde doğru bir çözümleme olmayacaktır. Çünkü burada birey, kamu- sal hizmet arzeden devletten kamusal mal talep etmektedir. Bu nedenle kamu ve kamusal hizmet ilişkisi, işletme-mal ve hizmet satımı-kar ilişkisine dönüştürülme- melidir. Elbette kamu yönetimi açısından da etkinlik söz konusu olacaktır. Fakat etkinlik, devlet ya da kamu kuruluşları açısından kar odaklı veya müşteri odaklı bir anlayışla değil, kamusal mal ve hizmet sunumu açısından değerlendirilmelidir. Bu nedenle “Yönetim öncüsü olmak için büyük veya saygıdeğer olmanız gerekmez;

Kaynakça

Demir, C. Konu ile ilgili sözlü görüşmeler-tartışmalar, 2008–2009, EÜ-İİBF- Bor-

nova-İzmir.

Drucker, P. F., (1999), 21. Yüzyıl İçin Yönetim Tartışmaları, Epsilon Yayıncılık,

İstanbul.

Hamel, G., Bill B. (2007), Yönetimin Geleceği, Türkiye Metal Sanayicileri ve İşve-

renleri Sendikası MESS, İstanbul.

Keçecioğlu, T. (2003), Lider ve Liderlik, Okumuş Adam Yayını, 2003, İstanbul. Keçecioğlu, T. (2006), Yönetim Stillerinizi Anlama ve Değiştirme Üzerine Notlar,

Nobel Yayın Dağıtım, 2006, Ankara.

Keçecioğlu, T. Konu ile ilgili sözlü görüşmeler-tartışmalar, 2008–2009, EÜ-İİBF-

Bornova-İzmir.

Koçel, T. (2003), İşletme Yöneticiliği, Beta Basın Yayın Dağıtım, 9. Baskı, İstan-

bul.

Mucuk, İ. (2005), Modern İşletmecilik, Türkmen Kitapevi, 15. Basım, İstanbul. Taylor, F. W. (2005), Bilimsel Yönetimin İlkeleri, Adres Yayınları, Ankara. Tekeli, İ. (1999), Modernite Aşılırken Siyaset, İmge Kitapevi, Ankara.

Tortop, N., (1988), Mahalli İdareler, Gözden Geçirilmiş Üçüncü Baskı, İlksan Mat-

baası, Ankara

Zaleznick, A., (1999), “Yönetici ve Lider birbirinden farklı mıdır?”, içinde, Lider-

lik, Türkiye Metal Sanayicileri ve İşverenleri Sendikası MESS-Harvard Business Review, İstanbul.

ULUSLARARASI PARA FONU: BRETTON WOODS’TAN