H. Ritsch bu yönteme “rekabet sistemi” adını vermekte ve bunun sonsuz
II. 3.3.10.2 Ulusal ve Uluslararası Birliklere Katılma
10. maddenin ikinci paragrafı ise yerel yönetimlerin gerek ulusal gerekse de uluslararası birliklere katılma hakkının devletler tarafından tanınmasını istemektedir. Paragraf konuyu şu cümlelerle ifade etmektedir:
“Her devlet, yerel makamların ortak çıkarlarının korunması geliĢtirilmesi için birliklere üye olma ve uluslararası yerel makamlar birliklerine katılma
650
Cebe M S. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Kapsamında Belediye Yasası ve Büyükşehir Belediye Yasası. Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin, 2006, s. 187 Erişim: www.yok.gov.tr
651
GüneĢ Y. Yeni Yasaya Göre Yerel Yönetim Birlikleri. Türk İdare Dergisi, Haziran 2005, S. 447, s. 157-178
652
KeleĢ R. (2000), a.g.e., s. 383
653
Beyhan E. Kentlerin Çözümde Ortaklığı ve Birlikler. Yerel Siyaset Dergisi, Ağustos 2008, S. 32, s. 28-32 Erişim: http://www.yerelsiyaset.com/pdf/agustos2008/8.pdf
hakkını tanıyacaktır.”654
Özerklik Şartı’nın oldukça açık düzenlenmiş paragraflarından biri olan 10. maddenin 2. paragrafı, yerel yönetim makamlarına, devletler tarafından ulusal ve uluslararası birliklere üye olma ve katılma hakkının verilmesini kesin bir dille ifade etmektedir. Şart bu konuda herhangi bir sınırlamaya gitmemiş, tek kıstas olarak yerel yönetimlerin ortak çıkarlarını öne sürmüştür.
Bu ortak çıkar kavramı; zannımca, uluslararası birlikler söz konusu olduğunda, yerel yönetimler tarafından devletlerin uluslararasındaki egemenliklerine halel getirmelerinin önüne geçmek için, ulusal birlikler söz konusu olduğunda ise, ülke içinde siyasi yakınlaşma ve birlik oluşturma ve bunun sonunda idari özerklikten, siyasi özerkliğe doğru bir yönelmenin önüne geçmek amacıyla konulmuştur.
Dayanışma ve işbirliği; ülkeler arasında, ekonomik bütünleşme ve entegrasyon gibi oluşumlar şeklinde, yerel yönetimler arasında ise, antlaşma ve birlik kurma gibi ortak çalışma ve karşılıklı bilgi alışverişinde bulunma şeklinde gündeme gelmektedir. İhtiyaçlara oranla, kaynakların sınırlı olması, yönetimler arasında işbirliği olgusunu gündeme getirmiş ve çeşitli türlerde işbirliği şekillerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.655
Küreselleşme süreci ile birlikte; ulusal sınırların önemini yitirdiği, bilginin en önemli sermaye olduğu dikkate alındığında, yerel yönetimlerin ve bunların oluşturduğu birliklerin sadece kendi üyeleri arasında kalan bir yardımlaşma ve işbirliğinin, kendisinden beklenen etkiyi tam olarak göstermesi mümkün değildir. Birlikler, üyelerinin küresel sürece entegrasyonunu sağlayıcı görev yüklenmeli ve aynı zamanda, küresel süreçte kent yönetimlerinin sağlıklı gelişimi için rehberlik yapmalıdır. Bunun yolu da, yerel yönetim birlikleri arasında işbirliği ve yardımlaşmanın arttırılması ile mümkün olmaktadır.656
Yerel yönetimler veya yerel yönetim birlikleri arasında yapılacak olan bir işbirliğinde; yerel yönetimlerin gelişimi için çeşitli araştırma çalışmaları, bilgi ve tecrübe paylaşımı sağlamak amacıyla çeşitli yayın faaliyetlerinde bulunma ve uluslar arası düzeyde konferans, seminer gibi etkinlikler düzenleme, ortak proje çalışmaları
654
Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik ġartı. Avrupa Konseyi Antlaşmaları Serisi. Erişim: http://www.avrupakonseyi.org.tr/antlasma/aas_122.htm
655
Cebe M S. (2006), a.g.t., s. 184
656
Kaya E. Uluslararası Yerel Yönetim Birlikleri İşbirliği. Yerel Siyaset Dergisi, Ağustos 2008, S. 32, s.16-17 Erişim: http://www.yerelsiyaset.com/pdf/agustos2008/4.pdf
yapma, yerel yönetimler ile ilgili küresel veya bölgesel ölçekte oluşumların yaptıkları düzenleme çalışmalarına katılma ve toplumlararası dayanışmayı sağlama gibi roller üstlenebileceklerdir.657
Birlikler genellikle şehir, bölge ve ülke ölçeğinde kurulmakta, hem ulusal hem de uluslar arası alanda üyelerini temsil edebilmektedirler.658
Avrupa Belediyeler ve Bölgeler Konseyi (CEMR), Avrupa Birliği düzeyinde yerel yönetimler lehine resmi kulis yürüten ve yerel ve bölgesel temsil amacı güden bir örgüt olarak Avrupa çapında 42 ulusal birliği bünyesinde bulundurmaktadır.659
CEMR, Avrupa çapındaki başlıca yerel yönetim ve bölge birliklerinin gereksinimlerini, bir talepler dizisi biçiminde uyumlaştırma başarısını gösteren, 100.000’in üzerinde kamu kurumu ile AB’de yerel yönetimlerin ve bölgelerin çıkarlarını temsil eden en büyük birliktir.660
CEMR Avrupa düzeyinde halen, kendisine bağlı çalışan ulusal birliklerin kendi ülkelerindeki yasal ve anayasal güvencelerini almaya çalışmaktadır. CEMR’in yanı sıra Avrupa Birliği bünyesinde faaliyet gösteren diğer ulus üstü (supranational) nitelikteki yerel yönetim örgütleri ise şunlardır:661
Yerel Kalkınmada Avrupa Bilgi Birliği (AEIDL) Avrupa Sınır Bölgeleri Birliği (AEBR)
Avrupa Kalkınma Ajansları Birliği (EURADA) Avrupa Çevre Deniz Bölgeleri Konferansı (CPMR) Avrupa Bölgeler Asamblesi (AER)
Avrupa Kentler Birliği (EUROCİTİES)
Bunların yanında, AB bünyesi dışında da örgütlenen birlikler mevcuttur. Mimari, tarihi, kültürel ve doğal mirası koruma ve bu çerçevede işbirliğini amaçlayan
Avrupa Tarihi Kentler Birliği, yaşanabilir ve sağlıklı kentler için sağlık ve sağlığı
ilgilendiren tüm kentsel ve çevresel konularda eşitsizlikleri azaltmak ve kent yoksulluğu
657
Kaya E. (Ağustos 2008), a.g.m., s.16-17
658
Palabıyık H, Kara M. (2008), a.g.e., s. 223
659
Parlak B. Avrupa Birliği Düzenlemelerinde ve Seçilmiş Üye Ülkelerde Yerel Yönetimler. Özgür H,
Parlak B, Avrupa Perspektifinde Yerel Yönetimler.1. Baskı, İstanbul, Alfa Aktüel Yayınları, Nisan 2006: s. 213
660
Hoffschulte H. (Çev. Duru B.) Avrupa Birliği (taslak) Anayasa’sında Yerel Özerklik. Erişim: http://www.acikarsiv.ankara.edu.tr/fulltext/3447.pdf
661
Parlak B. Avrupa Birliği Düzenlemelerinde ve Seçilmiş Üye Ülkelerde Yerel Yönetimler. Özgür H,
Parlak B, Avrupa Perspektifinde Yerel Yönetimler.1. Baskı, İstanbul, Alfa Aktüel Yayınları, Nisan 2006: s. 213
ile mücadele etmeyi amaçlayan Sağlıklı Kentler Birliği,662
gibi birçok birlik de
uluslararası birliklere örnek olarak verilebilir.
Ancak uluslararası birlikler arasında en önemli ve kapsamlısı olarak bilinen
Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği Dünya TeĢkilatı (IULA, International Union
of Local Authorities) dünya üzerinde etkinlik gösteren ve çok yaygın bir üye ağına sahip olan tek birliktir.
Ulusalararası düzeyde faaliyet gösteren üç büyük birlik olan, IULA (1913), Dünya Birleşmiş Kentler Federasyonu (FMCU-UTO, 1957) ve Dünya Büyükşehirler Birliği (METROPOLIS, 1984)’nin uzun bir süreç sonunda birleşmeleriyle Ocak 2004 yılında Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler Dünya Teşkilatı fiilen faaliyete geçmiştir. Genel merkezi İspanya’nın Barselona kentinde olan teşkilatın temel amacı, “demokratik yerel yönetimin birleşik sesi ve dünya ölçeğinde savunucusu olmak ve yerel yönetimler ve uluslar arası topluluk ile işbirliği içinde değerlerini, amaçlarını ve çıkarlarını korumak”tır.663
IULA Dünya Teşkilatı’nın kuruluş kongresi kararları ve sonuç bildirgesinde belirtilen amaçlar ışığında, belirtilen hedeflere ulaşabilmek için; KüreselleĢen
Dünyada Sürdürülebilir Kalkınma, Desantralizasyon ve Yerel Demokrasi, ĠĢbirliği ve Diplomasi temel başlıkları altında toplanan sorunları çözüme kavuşturmayı
önermektedir. Bu başlıklar kapsamında; yoksulluk, gecekondulaşma, su ve hijyen, sürdürülebilir çevre, çok kültürlü kentler yaratılması, çeşitliliğe saygı, eşit ve çağdaş eğitim, yerel yönetimlere yeterli kaynak sağlanması, stratejik ortaklıkların yapılması, kadın katılımı ve cinsiyet eşitliğinin sağlanması, yerel demokrasinin derinleştirilmesi, azınlıkların entegrasyonu, barış ve diyalog gibi bir çok konu ele alınmak istenmektedir.664
Yerel yönetimlerin uluslararası birliklere katılması aslında yerel sorunların birleşmesinden oluşan birçok küresel sorunun çözümünde etkinlik sağlayacaktır. Yerel düzeydeki toplumları ve sorunları en iyi tanıyan ve halkın direkt olarak eğilimini yansıtan yerel yönetimlerin, sorunlara yaklaşımı ve çözüm önerileri de daha rasyonel ve
662
Beyhan E. (Ağustos 2008), a.g.m., s. 28-32
663BirleĢmiĢ Kentler ve Yerel Yönetimler Dünya TeĢkilatı Ana Tüzüğü. Erişim: http://www.uclg-
mewa.org/docs/ANATUZUK.pdf Erişim Tarihi: 25.04.2009, Beyhan E. (Ağustos 2008), a.g.m., s. 28-32
664
“Kentler, Yerel Yönetimler ve Kalkınmanın Geleceği” IULA Kuruluş Kongresi Kararları ve Sonuç Bildirgesi, Paris, 5 Mayıs 2004 Erişim: http://www.uclg-mewa.org/uclg-misyon.htm Erişim Tarihi: 25.04.2009
demokratik olacaktır.