onlara yardım etmekte, okul dağıldıktan sonra da öğrencilere yardımcı olmaya çalışmakta, öğrencilerin olumsuz davranışlara yönelmelerini engellemeye çalışmaktadır (DiPaola ve Hoy, 2005; Akt. Yılmaz, 2010).
Örgütsel amaçların en üst düzeyde gerçekleştirilmesi için, örgüt çalışanlarının yasal görevlerinin ötesinde bir çaba harcar hale gelmesi önemlidir (Titrek, Bayrakçı ve Zafer, 2009). Folger (1993), Greenberg (1996) ve Hoy ve Tarter (2004)’a göre örgütsel adalet davranışının örgütte tesis edilmesi ve örgütsel vatandaşlık bilincinin kazandırılması gerekmektedir. Organ (1988) ve Konovsky’e (2000) göre de, örgütsel vatandaşlık bilincinin kazandırılması örgütün amaçlarının gerçekleştirilmesi için hayati önem taşımaktadır. Bu nedenle son yıllarda, örgütsel adalet ve örgütsel vatandaşlık davranışı daha da çok önem kazanmış ve sıklıkla araştırılan bir konu haline gelmiştir.
Araştırmada, ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin okullarına ilişkin örgütsel adalet ile örgütsel vatandaşlık davranış algıları arasında pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki bulunmaktadır. Polat (2007); Polat ve Celep (2008); Kılıçlar (2011) ve Baş ve Şentürk (2011) tarafından yapılan araştırmalarında da örgütsel adalet ile örgütsel vatandaşlık davranış düzeyleri arasında orta düzeyde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları alan yazındaki bu araştırmaların sonuçları ile tutarlılık göstermektedir. Örgütsel adaletle ilgili yapılan bir çok araştırmada (Greenberg, 1990a; Tansky, 1993; Mayer ve diğer., 1995; Konoysky ve Pugh 1994; Konovsky ve Cropanzano, 1991; Tyler ve DeGoey, 1996; Greenberg, 1996; Pillai ve diğer., 1999; Folger ve Konoysky, 1989; Alexander ve Ruderman, 1987; Aryee ve diğer., 2002; Cohen-Charash ve Spector, 2001; Colquitt ve diğer., 2001) algılanan örgütsel adaletin, örgütsel güvenin oluşumunda ve düzeyinin belirlenmesinde buna paralel olarak örgütsel vatandaşlık davranışlarının oluşmasında da öncül olduğu ortaya konulmuştur (Akt. Polat ve Celep, 2008). Çalışanların örgütsel adalet algıları örgütsel vatandaşlık davranışı sergilemelerini etkile- mektedir (Organ, 1988,1990; Organ ve Konovsky, 1989; Farh vd., 1990; Moorman, 1991; Niehoff ve Moorman, 1993; Moorman vd., 1993; Akt. İplik, 2009). Örgütsel vatandaşlık davranışının boyutları ve örgütsel adalet arasındaki ilişkinin araştırıldığı çalışmalarda farklı sonuçlar elde edilmiştir. Williams ve arkadaşları (2002) tarafından yapılan, vatandaşlık davranışına ilişkin niyetlerin artması ile çalışanların adalet konusunda olumlu algıya sahip olmaları arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışma sonucunda, ikisi arasında hızlı etkileşim sağlayan bir yapının bulunduğu ortaya konulmuştur. Tansky (1993) adalet ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik yaptığı çalışmada özgecilik ve vicdan sahibi olma ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında anlamlı ilişkiler bulmuştur. Konovsky ve Pugh’a (1994) göre adalet ve vatandaşlık davranışları arasında güçlü bir ilişki vardır. Adaletin vatandaşlık davranışını etkilemesinde, güven aracı bir değişken olarak görülebilir. Eğer çalışanlar örgütteki uygulamaların dürüst ve adil olduğuna inanırlarsa, kendilerini tatmin olmuş hissetmekteler ve vatandaşlık davranışı sergileme konusunda olumlu eğilim göstermektedirler. İşlemsel adalet çalışanı vatandaşlık davranışını sergilemeye yönlendirir ve kendi yöneticisine ve örgüte olan güvenini pekiştirir.
KAYNAKLAR
Açıkgöz, A. (2009). Okul Yöneticilerinin Çatışma Yönetim Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algısı
124
Aktay, A. ve Ekşi, H. (2009). Yönetici ve Öğretmenlerin Değer Tercihleri ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. İş Ahlakı Dergisi Turkish Journal of Business Ethics, 3, s. 19-65.
Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2010). Değerlere Göre Yönetim Ve Örgütsel Adalet İlişkisinin Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerinin Algılarına Göre İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 64, 463-485.
Altunbaş, A. (2009). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ve Çalışma Değerlerinin Analizi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
Altunkese, T.N. (2002). Psikolojik İklim, Örgüte Adama ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki
Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Atalay, İ. (2005). Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Adalet. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Ay, B. (2007). Öğretmenlerin Öz-Yeterlikleri Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Aydın, M. (1993). Çağdaş Eğitim Denetimi. Geliştirilmiş 3. Baskı. Ankara: Eğitim Araştırma Yayın Danışmanlık A.Ş.
Aydın, İ ve Karaman-Kepenekçi, Y. (2008). Principals’ Opinions Of Organizaitonal Jutice in Elementary Schools in Turkey. Journal of Educational Administration. 46 (4), 497-513.
Aykut, S., (2007). Örgütsel Adalet, Birey -Örgüt Uyumu İle Çalışanların İşle İlgili Tutumları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Baş, G., Şentürk, C. (2011). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Güven Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 17, 29-62.
Başaran, İ. E., (1982). Örgütsel Davranış. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Bateman, T.S. & Organ, D.W. (1983). Job Satisfaction And Good Soldier: The Relation Between Affect And Employee Citizenship. Academy of Management Journal, 26 (4), 587-95.
Bies, R. J., ve Moag, J. S. (1986). Interactional Justice: Communication Criteria of Fairness. In R. J. Lewicki, B. H. Sheppard ve M. H. Bazerman (Eds.), Research on Negotiation in Organizations, Greenwich, CT: JAI Press.
Bingöl, D., Naktiyok A., & İşcan, Ö. F. (2003). Dönüştürücü Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi. 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 22–24 Mayıs 2004. Afyon.
Buluç, B. (2008). Ortaöğretim Okullarında Örgütsel Sağlık İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 571-602.
Celep, C., Sarıdede. U. ve Baytekin, F. (2005). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan bildiri, Pamukkale Üniversitesi Kongre Merkezi, Denizli.
Cohen-Charash Y, Spector PE. (2001). The Role of Justice in Organizations: A Meta Analysis.
Organizational Behavior Human Decision Process, 86(2) :278–321.
Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, C. O., ve Yee Ng, K. (2001). Justice At The Millennium: A Meta-Analytic Review Of 25 Years Of Organizational Justice Research. Journal of Applied
Psychology, 86(3), 425-445.
Colquitt, J. A. (2001). On The Dimensionality Of Organizational Justice: A Construct Validation of A Measure. Journal of Applied Psychology,86, 386-400.
Cömert, M., Demirtaş, H., Üstüner, M. & Özer, N. (2008). Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları
Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 7 (13), 3-22.
Çakmak, K. (2005). Performans Değerlendirme Sistemlerinde Örgütsel Adalet Algısı Ve Bir Örnek Olay