bu konuda ve diğer yöneticilik konularında destekler sağlanmalıdır. Okulun insan kaynağını oluşturan öğretmenlerle ve diğer personelle nasıl etkileşim içinde olacağına yönelik bilgilendirilme çalışmaları yapılmalıdır.
- Okullardaki stratejik yönetim uygulamalarına yönelik çalışmalar denetmenler tarafından kontrol edilmelidir. Bu bağlamda planların o okula ait olup olmadığına yönelik değerlendirmeler yapılmalı, böylece başka okullara ait kopyalanmış ve baştan uygulanmayacağı belli olan planların önüne geçilmiş olunabilecektir.
- Stratejik yönetimin olmazsa olmazı olan değerlendirme sürecinin iyileştirilmesine yönelik tedbirler alınmalı, denetim yolu ile bu değerlendirmelerin yapılıp yapılmadığı tespit edilmeli ve bu konuda yöneticilere rehberlik yapılmalıdır.
KAYNAKÇA
Aktan C. C. (2008).“Stratejik Yönetim ve Stratejik Planlama”. Çimento İşveren dergisi. 22(4). Bakoğlu, R. (2010). Çağdaş Stratejik Yönetim. Beta Yayınları. İstanbul. 29.
Bircan İ. (2002). “Kamu Kesiminde Stratejik Yönetim ve Vizyon’’. http//ekutup.dpt.gov.tr/planlama/42nciyil/bircani.pdf. (Erişim Tarihi: 05 Aralık 2011)
Betz, F. (2001). Yönetim Stratejileri (Çev: Ümit Şensoy). Ankara: Tübitak Popüler Bilim. Boğaziçi Üniversitesi. (2010). Stratejik Planı. 2010 – 2014. Rektörün Sunuşu.
Bursalıoğlu. Z. (2010). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: Pegem. 41. Dinçer Ö. (2004). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. İstanbul: Beta. 36-37.
Drucker, P. (2009). Büyük Değişimler Çağında Yönetim. (Çev: Zülfü Dicleli). İstanbul: Optimist. 85. DPT. (2006). Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu. İkinci Sürüm. 4.
Erdoğan. İ. (2012). Eğitimde Değişim Yönetimi. Ankara: Pegem A. 41. Eren. E. (2000). Stratejik Yönetim Ve İşletme Politikası. İstanbul: Beta. 19.
Ereş F. (2004). ’’Eğitim Yönetiminde Stratejik Planlama’’ Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar
Fakültesi Dergisi Sayı 15. 21-29.
Güçlü N. (2003). ‘’Stratejik Yönetim’’. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 23(2). 61-85.
Güner M. F. (2008). “Bir Stratejik Yönetim Modeli Olarak Balanced Scorecard’’. Gazi Üniversitesi
İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(1). 247-265
Işık H. Aypay A. (2004). “Eğitimde Stratejik Plan Geliştirme Sürecinde Karşılaşılan Sorunlar: Çanakkale İlinde Yapılan Bir İnceleme’’. GÜ. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 24(3). 349-363.
Karakaya A. (2004). “Stratejik Yönetim Sisteminin Kriz Yönetimine Katkısı Üzerine Bir Araştırma’’.
Teknoloji. 7 (2). 225-233.
Kılıç M. (2010). ’’Stratejik Yönetim Sürecinde Değerler, Vizyon Ve Misyon Kavramları Arasındaki İlişki’’. Sosyo - Ekonomi Dergisi.2. 83.
MEB. (2009). MEB 2010-2014 Stratejik Planı. Ankara.
Öğe H. S., Diken A. (2008). “Kamu Ve Özel Sektörde Stratejik Yönetim Algı Ve Uygulamaları’’.
60
Öğüt A., Akgemci T., Demirsel M. T. ’’Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Bağlamında Örgütlerde İşgören Motivasyonu Süreci’’. www.googleakademik.com. Erişim: 21 05 2012.
Pakdil. F. (2004).’’Kalite Kültürünü Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Derleme’’. Dokuz Eylül
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 6. Sayı:3.
Rodoplu. D. (2001).Stratejik Yönetim Düzeyinde Zaman Yönetimi ve Yetki Devri. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kocaeli.
Satı Z. E., Işık Ö. (2011). “İnnovasyon Ve Stratejik Yönetim Sinerjisi: Stratejik İnnovasyon’’. Celal
Bayar üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9/2.
Söyler İ. (2007). ’’Kamu Sektöründe Stratejik Yönetim Uygulanabilir Mi?(Engeller/ Güçlükler)’’.
Maliye Dergisi, Sayı:152. 103-115.
Şişman M. (2011). Türk Eğitim Sistemi Ve Okul Yönetimi. Pegem Yayınları Ankara. 213-214.
Thompson A. A. ve Strickland A. J. (1999). Stragejic Management Concept And Cases. Eleventh Edition.Mc GRAW- Hıll İnternational Edition. 4-5.
TÜBİTAK. (2007). 2008-2012 Stratejik Planı. 7.
61
İLKOKUL MÜDÜRLERİNDE MESLEKİ DOYUM İLE BENLİK SAYGISI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Güliz Kolburan İstanbul Aydın Üniversitesi sahidegulizkolburan@aydin.edu.tr
Çiğdem ÇELİK ŞAHİN Gaziantep Üniversitesi celikcrocus@yahoo.com
ÖZET
Bir ülkede bireysel ve toplumsal gelişim düzeyinin temelini nitelikli bir eğitim öğretim sistemi oluşturmaktadır. Nitelikli eğitimin gerçekleşmesi büyük oranda eğitim sisteminin temel öğesi olan öğretmen ve eğitim yöneticilerinin çalışmalarına bağlıdır. İlkokul temel eğitimin başlangıcı olup, bilişsel gelişim ve akademik hayata bakış ile ilgili önemli bir gelişim dönemini kapsar. Psikolojik açıdan benlik; bireyin çevresini algılaması, onu değerlendirmesi ve yapılandırması sonucunda yine aynı çevreye yönelik tepkide bulunmasının en önemli dayanağı olarak görülmektedir (Bacanlı, 2001). İnsanın kendine duyduğu saygı, etrafına, işine sosyal hayatındaki tüm ilişkilerine olumlu yansımaktadır. Meslek bir kimsenin belli bir eğitim yoluyla edindiği ve para kazanmak için yaptığı, sonucunda bir ürün veya hizmet ortaya koyduğu, kuralları toplum tarafından belirlenmiş, etkinlikler bütünüdür (Kuzgun ve diğ., 1999). İşten sağlanan doyum, gelecekle ilgili olmaktan çok, iş görenin içinde bulunduğu iş yaşamı ile ilgilidir (Başaran 1991). Kuşkusuz, yüksek düzeyde bir mesleki benlik saygısı ile yine aynı düzeyde bir mesleki doyuma sahip eğitim yöneticileri sistemin amaçlarını gerçekleştirmede daha etkin rollere sahip olacaklardır. Araştırmada Bogenç tarafından geliştirilen Kendine Saygı Ölçeği (2005) ve Kuzgun, Sevim ve Hamamcı tarafından geliştirilen Mesleki Doyum Ölçeği (1999) kullanılmıştır. Kullanılan ölçekler 5 dereceli likert tipinde olup, her ikisi de 20 maddeden oluşmaktadır. Ölçekler, 2012-2013 eğitim öğretim yılında Adana ili Çukurova, Yüreğir, Seyhan ve Sarıçam ilçelerindeki 70 ilk okul müdürüne uygulanmıştır. Veriler, SPSS 20.0 paket programı ile analiz edilmiş, t-testi, anova, frekans ve yüzde hesaplama işlemleri yapılmıştır.
Anahtar kelimeler: benlik saygısı, mesleki doyum, ilkokul müdürleri ABSTRACT
The qualified education system constitutes the base of social and individual development level in a country. The realization of qualified education substantially depends on teachers and educational managers who are key elements of education system. Primary school is the beginning of basic education and includes a development period related to cognitive enhancement and academic life. Psychologically, ego is seen as the most important foundation for an individual’s reacting towards the environment after perceiving, evaluating and structuring it (Bacanlı, 2001). Self esteem redounds on the job and all the relationships in social life positively. The job which is acquired by people through definite education and is done to earn money is a series of events of which the rules are defined by the society (Kuzgun ve diğ., 1999). Job satisfaction is related to job life much more than the future (Başaran, 1991). Certainly, educational managers who have professional self esteem at the same rate with job satisfaction will have more effective roles to realize the sytems goals. In this research, Selfrespect scale developed by Bogenç (2005) and Job sattisfaction scale developed by Kuzgun, Sevim and Hamamcı (1999) were used. These scales are likert type and each one is composed of twenty items. In 2012- 2013 education years, the scales were administered to 70 primary school principals in Seyhan, Yüreğir, Çukurova and Sarıçam districts in Adana. The data were analysed by SPSS 20.0 program and t-test, anova, frequencies and percentages were calculated.
62
GİRİŞ
Bir ülkede bireysel ve toplumsal gelişim düzeyinin temelini nitelikli bir eğitim öğretim sistemi oluşturmaktadır. Nitelikli eğitimin gerçekleşmesi büyük oranda eğitim sisteminin temel öğesi olan öğretmen ve eğitim yöneticilerinin çalışmalarına bağlıdır. İlkokul temel eğitimin başlangıcı olup, bilişsel gelişim ve akademik hayata bakış ile ilgili önemli bir gelişim dönemini kapsar. Bu anlamda ilkokul döneminde kazanılacak eğitimin bireyin tüm geleceği üzerinde izler oluşturacaktır. Bu süreçte karşılaşılan rol modellerin de yeri ve önemi tartışılmaz. Okul yöneticilerinin iş doyum düzeylerinin, gerek örgütsel, gerekse toplumsal gelişim ile yakından ilişkili olduğu bir gerçektir. Eğitim yöneticilerinin benlik saygıları ile mesleki doyumları arasındaki ilişki bu araştırmanın temelini oluşturmaktadır.
Benlik kavramı ve benlik saygısı
Psikolojik açıdan benlik; bireyin çevresini algılaması, onu değerlendirmesi ve yapılandırması sonucunda yine aynı çevreye yönelik tepkide bulunmasının en önemli dayanağı olarak görülmektedir (Bacanlı, 2001).
Altıok ve arkadaşlarının çalışmasında (Esenay, 2002; Yüksekkaya, 1995; Román, Cuestas, Fenollar, 2008) alıntılarıyla belirttiği gibi, benlik saygısı kişinin kendine saygı duyması kadar kendine güven duyması kendini benimseyip değer vermesi, kendini beğenmesi, onaylaması, kendisinden hoşnut olması, kendini olumlu ve sevilmeye değer bulması gibi pek çok kavramla ifade edilmektedir. Aynı çalışmada Baumeister’ın (1998: 694), benlik saygısını gerçeklikten çok, bir algı olarak tanımladığı belirtilmiş, Rosenberg, Schooler ve Scholenbach (1989)’a göre ise benlik saygısı, sosyal karşılaştırmalar ve bireysel değerlendirmeler sonucunda oluştuğu belirtilmiştir (Altıok ve Ark., 2010).
Psikoloji ekolleri benlik kavramı hakkında çeşitli görüşler ortaya koymuşlardır. Psikanalitik yaklaşım içinde Freud kişiliği alt benlik, benlik ve üst benlik olarak üç bölümde ele almıştır. Bunlardan benlik (ego) kişiliğin görünen yüzüdür. Üstbenlik toplumu ve kuralları ifade ederken, alt benlik ise farkında olunmayan, bilinç dışı bir alanı temsil eder. Erikson’a göre benliğin birinci işlevi kimlik duygusu oluşturmak ve bunu korumaktır (Burger, 2006: 163).
Hümanist ekol benlik kavramına ayrı bir önem ve anlam vermiş ve yaklaşımın iki önemli ismi Maslow ve Rogers, çalışmalarını benlik kavramı üzerine inşa etmişlerdir. Onlara göre benlik kavramı, psikanalitik yaklaşımdakinin aksine, tamamıyla bilinçli bir alandır. Rogers benliğin, benlik kavramı ve ideal benlik olmak üzere iki alt sistemi olduğunu belirtmiştir. Benlik kavramı kişinin varlığına ve deneyimlerine ilişkin farkındalık içinde algılanmış bütün yönlerini kapsar. İdeal benlik ise kişinin kendisini görmeyi arzuladığı şekildeki algısıdır (İnanç ve Yerlikaya, 2009).
İnsancıl psikologlar aynı zamanda bireyin kendine duyduğu saygı (öz saygı) ile ilgilenmişlerdir. Maslow kendine saygı duyma gereksinimi ve kim olduğumuz, hayatta ne yaptığımız ile ilgili memnuniyet duyma gereksinimi üzerine yazılar yazmıştır. Bireyin öz saygı gereksiniminin tatmini, özgüven, değer, güç, yetenek ve yeterlilik, dünya için yararlı ve gerekli olma duygusuna yol açmaktadır (Maslow, 1970: 45).