Seçimi, A. Doğanay (Edit.), Öğretim İlke ve Yöntemleri, 37-81, PegemA Yayınları, Ankara.
Durum Tespit Komisyonu Ön Raporu (2004). I. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi. İstanbul. Çocuk Vakfı Yayınları. http://www.yaseminkarakayabsm.gov.tr/images/stories/dokumanlar/ durum.tespit.raporu.pdf adresinden 20.02.2012 tarihinde erişilmiştir.
Bloom eğitim amaçları
taksonomisi(1956)http://download.intel.com/education/Common/tr/Resources/DEP/skills/Bloom.pdf adresinden 20.02.2012 tarihinde erişilmiştir.
Duyuşsal alan basamaklarına uygun amaç örnekleri (2012) http://slymnaslan1.blogspot.com/2012/08/egitim.html adresinden 10.10.2012 tarihinde erişilmiştir.
ERG (Eğitim Reformu Girişimi) (2009). Eğitimde Eşitlik: Politika Analizi ve Öneriler. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
Erdoğan, İ. (2000) Sınıf Yönetimi, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Feldhussen, J. (1986). A Conception of Giftedness. In RJ. Steinberg, J.E Davidson (Eds), Conception of Giftedness. Newyork: Cambrige University press.
Gronlund, N., E. (1999). How to Write and Use Instructional Objectives, Prentice Hall
Gökdere, M., Çepni, S. (2004). Üstün Zekalıların Fen Bilimleri Öğretmenlerine Yönelik Bir Hizmet içi Eğitim Uygulama ve Değerlendirme Çalışması, http://www.tebd.gazi.edu.tr/arsiv/2005_cilt3/sayi_3/271-296.pdf adresinden 15.10.2012 tarihinde erişilmiştir.
Gagné, R. M. & Briggs, L. (1974). Principles of instructional design. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Korkmaz, İ. (2011). Eğitim Programı: Tasarımı ve Geliştirilmesi. A. Doğanay (Edit.), Öğretim İlke ve Yöntemleri, 37-81, PegemA Yayınları, Ankara.
Kontaş, H. (2010). Üstün Yetenekli İlköğretim Öğrencilerinin Öğrenme Stratejileri.İlköğretim Online, 9 (3), 1148-1158.
Maguire, K. (2008) Gifted Education: In-class differentiation and acceleration in
Pennsylvania schools (doctoral dissertation) Retrieved from dissertations &thesis: Full text (publication no. AAT 3348582)
Marzano, R.J. & Kendall, J.S. (2007). The New Taxonomy of Educational Objectives, 2nd edition. Thousand Oaks CA: Corwin Press.
Nguyen, T. M. P. (2011). Gifted education in Vietnam throughout history. Talent Development Around
the World. http://worldtalent.ruseleon.com/Pdfs%20fabiola/Vietnam.pdf adresinden 12.02.2012 tarihinde
erişilmiştir.
Renzulli, J.S.& Reis, S. M. (1985). The schoolwide enrichhment model: A comprehensive plan for
educational excellence. Mansfield Center,CT: Creative Learning Press.
Risemberg, R., Zimmerman, B.J. (1992). Self-regulated in gifted students. RoeperReview, Vol. 15, Issue2.
Reid, J. M. (1987). The learning style preferences of ESL students. TESOL Quarterly, 21 (1), 87-111. Smutny, J.F., Lind, C. From needs and goals to program organization, a nuts-and-bolts Guide http://www.sagepub.com/upm-data/7202_smutny_ch_1.pdf adresinden 15.01.2012 tarihinde erişilmiştir.
48
http://www.nagc.org/uploadedFiles/Gifted_by_State/Affiliates/2011_Affiliate
Conference/curric%20page%20from%20SC%20(for%20common%20core).pdf adresinden 10.10.2012 tarihinde erişilmiştir.
Sözer, E. (2000). Öğretimde Amaçlar ve Değerlendirme. M. Gültekin (Edit). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Tebliğler Dergisi. (2007). Bilim ve Sanat Merkezi (BiLSEM) Yönergesi. Sayı:2593, Madde 21.
Üstün Yetenekliler/ Zekâlılar Çalıştayı (BİLSEM MODELİ) Raporu, 13-15 Şubat 2009 http://www.yaseminkarakayabsm.gov.tr/images/stories/dokumanlar/BILSEM_Modeli_Raporu.pdf adresinden 20.02.2012 tarihinde erişilmiştir.
49
OKUL YÖNETİCELERİNİN STRATEJİK YÖNETİME İLİŞKİN ALGI VE UYGULAMALARI
Yrd. Doç. Dr. Rıdvan KÜÇÜKALİ1 Arş. Gör. Mustafa FİDAN2
1-
Atatürk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümü, ERZURUM2-
Erzincan Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı, ERZİNCAN, mfidan@erzincan.edu.trÖZET
Bu araştırmayla okul yöneticilerinin stratejik yönetim kavramına ilişkin algıları, stratejik yönetim uygulamalarını okullarında ne zaman ve nasıl başlattıkları, bu sürece nasıl baktıkları, süreçteki öncelikleri, süreçteki artı ve eksi yönlerin neler olduğu, stratejik planlamalarının geri dönütlerinin alınıp alınmadığı, değerlendirme için ne tür yöntemler kullandıkları belirlenmeye çalışılmıştır. Betimsel araştırma modeli kullanılan bu araştırmanın örneklemini Erzurum ili Yakutiye, Palandöken ve Aziziye merkez ilçelerinde bulunan, 15 ilköğretim, 10 ortaöğretim kurumu oluşturmaktadır. Çalışma sonucunda yöneticilerin stratejik yönetim konusunda bilgi eksikliği yaşadıkları, yapılan uygulamaların stratejik olmaktan bir hayli uzak olduğu, özellikle stratejik yönetimin olmazsa olmazı olan değerlendirme kısmında çok ciddi eksiklerin varlığı gözlenmiştir. Genel olarak yöneticilerin stratejik yönetim ile ilgili hem teorik, hem de uygulamalara yönelik bilgilendirmelere ihtiyaçları olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Strateji, Stratejik yönetim, Stratejik planlama, Okul yönetimi. ABSTRACT
The present study aims to investigate the perception of school administrators about strategic management concept, when they start strategic management application in their schools, how their perception about this process, their priority in the process, what advantages and disadvantages are in the process, whether feedback of strategic plans are taken or not and what kind of methods are used for evaluating the process. In this study, descriptive research methods are used and it is conducted with 15 primary schools, 10 secondary schools where they are located in Erzurum city, Yakutiye, Palandöken and Aziziye town centres. Results of this study reveal that there is lack of information among school administrators to apply strategic management, their applications are quite different from strategic management, and there is crucial inadequacy in evaluation part which has a vital role in strategic management. Overall, this study demonstrates that school administrators need both theoretic and practical informing.
Keywords: Strategy, Strategic management, Strategic planning, School management.
GİRİŞ
Günümüzde her alanda meydana gelen değişmeler tüm kurumları olduğu gibi eğitim kurumlarını da çok yönlü olarak etkilemektedir. Bu bağlamda, okul yöneticilerinin yeni yaklaşımları ve uygulamaları bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır (MEB, 2009). Bugünün gereksinimlerinde okul yöneticilerinde temel amaç, topluma en iyi hizmeti en etkin ve en verimli biçimde sunabilecek strateji ve yöntemlerinin geliştirilmesi, uygulanması ve böylece hedef ve amaçlara ulaşılmasıdır (Güçlü, 2003).
Strateji, bulunulan çevrede kurumu belli bir konuma yerleştirmede, başarılı bir şekilde yarışmada, toplumu memnun etmede ve iş performansına ulaşmada kurumun sahip olduğu oyun planıdır (Thompson ve Strickland, 1999). Bu plan kurumu ortak bir vizyon ve misyon çerçevesinde birleştirir. Kurumların üretken
50
olabilmesi ancak bu şekilde mümkündür (Drucker, 2011). Bir hizmet örgütü olarak niteleyebileceğimiz okul kurumuna bu misyonu ve vizyonu kazandıracak, üretkenliğini sağlayacak, okulla ilgili kaynakları sağlayacak ve örgütleyecek, sonuçta okulun amaçlarını gerçekleştirecek okul yönetimi ve yöneticisidir (Şişman, 2011).
Okulun sorumluluğunu üstlenen okul yöneticisi, her şeyden önce elindeki kaynakları en uygun biçimde, en uygun zamanda ve en gerekli yerde kullanabilme becerisi kazanmalıdır (Yeniçeri, 2006). Bu süreçte yöneticilere stratejik düşünmeleri, okullarında stratejik yönetim ve buna bağlı olarak stratejik planlama süreçlerini geliştirmeleri ve uygulamaları etkili okul hedefi için önerilmektedir (Söyler, 2007). Stratejik yönetimi okulunda uygulayacak olan okul yöneticileri, okulu arzulanan duruma taşıma yolundadırlar.
Strateji ve Stratejik Yönetim
Strateji, bir kurumun güttüğü siyasete uygun olarak seçtiği hedeflere ulaşmak üzere aldığı her alandaki tedbirler ve her türlü aracın kullanılması olarak ifade edilmektedir (Güçlü, 2003). Türk dil kurumu sözlüğünde ise strateji “önceden belirlenen bir amaca ulaşmak için tutulan yol” (TDK, 2012) olarak tanımlanmaktadır. Strateji kelimesinin etimolojik köken olarak bazı kaynaklarda eski Yunancada ‘’ordu ve yönetmek’’ kelimelerinin birleşmesiyle oluştuğuna, bazılarında ise Latince ‘’yol, çizgi’’ anlamına dayandırılmaktadır (Satı, Işık, 2011, Aktan 2008).
Ayrıca strateji bir amaca ulaşmak için eylem birliği sağlama ve düzenleme sanatı olarak da tanımlanmaktadır (söyler, 2007). Kurumsal olarak strateji, bulunulan çevrede kurumu belli bir konuma yerleştirmede, başarılı bir şekilde yarışmasında, müşterileri memnun etmede ve iş performansına ulaşmada kurumun sahip olduğu “oyun planı’’dır (Thompson ve Strickland, 1999). Quinn’e göre strateji; kurumun genel hedeflerini, politikalarını ve uygulamalarını bütünleştiren bir plandır ve kurumun öngörülemeyenlerinin yanında bilinmeyenlerle de baş etme aracıdır. Yani strateji belirsizlikle değil bilinmeyenle uğraşmaktır (Bakoğlu, 2010).
Başka bir tanımda stratejik yönetim, değişimi yönetebilmektir. Geleceği beklemek değil; geleceği karşılama, geleceği planlama ve yönetme olarak ifade edilebilir ( Karakaya, 2004). Yani Bryson’ın da dediği üzere stratejik yönetim, bir örgütün ne yaptığını, niçin var olduğunu, nereye ulaşmak istediğini ifade eden bir yönetim tekniğidir (Aktan 2008). Diğer taraftan Kaplan ve Norton stratejik kurumları; stratejiyi operasyonel terimlere dönüştürmek, stratejiyi tüm çalışanlara yaymak, stratejiyi herkesin günlük işi haline getirmek, stratejiyi sürekli bir sürece çevirmek, değişimi yönetmek olarak beş temel özelliğe sahip kurumlar olarak belirtmektedirler (Güner, 2008).
Stratejik yönetimin özellikleri ve faydaları
Stratejik yönetimin genel yönetimin özelliklerini kapsamakla beraber bu özelliklerden farklı olarak kendine has birtakım özelliklere de sahiptir. Stratejik yönetimim özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz (Dinçer, 2004):
• Stratejik yönetim tepe yönetimin bir fonksiyonudur, • Kurumun uzun vadeli amaçları ile ilgilidir,
• Gelecek yönelimlidir,