SÖZEL SUNUMLAR
MANEVİ BAKIM GİRİŞİMLERİ
Hemşire manevi tanılama ve spiritüel bakım için uygun ortam doğduğunda şu soruları bireylere yöneltebilir:
Maneviyat sizin için önemli midir? Niçin?
Maneviyatınızı nasıl ifade edersiniz?
Günlük yaşamınızda ibadet ediyor musunuz?
Sık yinelediğiniz manevi uygulamalarınız var mı?
Size kim ya da ne umut ve güç verir?
Manevi değerleriniz sizin için bireysel bir güç müdür?
Karşı karşıya kaldığınız problemlerle baş etmede maneviyatınız size ne şekilde yardımcı oluyor?
Sıkıntılarınızla başa çıkmada başvurduğunuz belirli manevi inançlarınız ve uygulamalarınız var mı?
Sizin için yaşamı daha da anlamlı kılan bir gruba üye misiniz?
İnanç topluluğunuz, size yardımcı olduğunu düşündüğünüz kaynakları sağlıyor mu?
Yaratıcı ile veya madde ötesiyle ilişkinizi nasıl açıklarsınız?
Yaşam felsefeniz nedir?
Sağlık çalışanlarından ne tür bir manevi/dini destek beklersiniz?
Sizin için “acı çekmek” ne ifade etmektedir?
Ölüm kavramı size anlam ifade eder?
Ruhani gereksinimleriniz nelerdir?
İnançlarınız, hastalıkla başa çıkmada size nasıl yardımcı olmaktadır?
Hastalık süreci sizi ve ailenizin yaşamını nasıl etkilemektedir?
Şimdiki durumunuzu açıklamanızda düşüncelerinizi şekillendiren bir inanış, bir felsefe, bir yaklaşım var- sa benimle paylaşır mısınız?
Hemşirelerin spiritüel bakım çerçevesinde girişimleri şu şekilde tanımlanabilir (17) (Tablo 1). Tablo 1. Spiritüel Hemşirelik Girişimleri
Aktif dinleme
Suçluluk duygusunu azaltma
Etkinlik/aktivite terapisi
Umut verme/aşılama
Hayvansal –yardımlı terapi
Mizah düşünmeyi kolaylaştırma
İleriye dönük rehber
Ruh durumunu yönetme Anksiyeteyi azaltma Müzik terapisi Aromaterapi Yanında bulunma Sanat/beceri terapisi
Kademeli kas gevşetme
Kitap okutma/okutma tedavisi Eğlence/uğraşı terapisi Sakinleştirme tekniği Yönlendirme
Bakım verici destek
Dini ritual/töreni artırma
Baş etmeyi geliştirme Hatırlama/anı terapisi Danışmanlık Esnekliği arttırma Kültürel simsarlık Rol geliştirme Karar verme Güvenliği artırma
Dikkatini başka yöne çekme
Bireysel farkındalığını geliştirme
Yaşam sonu bakım
Öz saygıyı geliştirme
Emosyonel destek
Basit hayal kurma Çevresel yönetim Masaj Egzersizi artırma
Temel gevşeme terapisi
Aile bütünlüğünü artırma
Spiritual gelişimi kolaylaştırma
Aile ilişkisini artırma
Spiritual destek
Aileyi harekete geçirme
Destek sistemini arttırma
Ailenin varlığını kolaylaştırma
Aile sürecini sürdürme Dokunma Aile desteği Gerçeği söyleme Bağışlamayı kolaylaştırma Değerleri açıklama Kederi azaltma
Hasta ziyaretini kolaylaştırma
MANEVİYAT ve MANEVİ BAKIMIN DEĞERLENDİRİLMESİ Manevi bakımı değerlendirme;
Manevi girişimler sonrası değerlendirme aşaması, hemşirenin verdiği manevi bakımın etkinliğini değerlendir- mek açısından çok önemlidir. Hemşire, değerlendirme aşamasında verdiği manevi bakımın etkili olduğunu; hastanın manevi gereksinimlerinin karşılandığını onaylaması, hastanın bulunduğu durumu ve olayları kabul etmesi, kendisini psikolojik olarak daha iyi hissettiğini belirtmesi, tedaviye uyumunun artması gibi sonuçlar- dan çıkarabilir. Hemşire verdiği bakımın etkili olmadığı sonucuna varırsa farklı bir manevi tanı ile hemşirelik bakımını sürdürmelidir(30, 35).
Manevi Bakımı Değerlendirme Aracı;
Hemşirelerin ve diğer bireyleri içinde bulundukları spiritüel sürecin bilincinde olmayı değerlendirmede ve arttırmada yardımcı olur.
Manevi Değerlendirme Aracı üç boyutta ele alınabilir;
1.Anlam ve amaç: Bir bireyin yaşamının anlamını ve amacını araştırma, umutlarını ve beklentilerini ortaya
çıkarma şüphe ve belirsizliği kabul etmek hususundaki yeteneklerini değerlendirme amacını taşımaktadır.
2.İçsel güçler: Kişinin neşesini ortaya koyma, güçlerini, seçimlerini, amaçlarını ve inancını algılama ve idrak
etme yeteneğini değerlendirme amacını taşımaktadır.
3.Kendilik(benlik ilişkileri): Bireyin kendisi hakkındaki olumlu düşüncesini, kendisine olan saygısını ve
benlik duygusunu, diğer insanlarında içerisinde bulunduğu dünyaya ait olma duygusunu, kişisel merakları için uğrasma yeteneği ve kendine olan sevgisini gösterme ve kendini affetme yeteneğini değerlendirir (30,34).
YÖNTEM
Bu derlemede literatür taraması Science Direct, Pub Med, Google Akademik tarama motorları aracılığı ile yapılmıştır.
SONUÇ
Pediatri hemşirelerin ebeveynlerin manevi gereksinimlerinin farkında olması ve destekleyici manevi bakım sunabilmesi holistik sağlık bakımı açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle, hemşireler ailelere bakım ve-
rirken, bütüncül yaklaşmaları ve manevi boyutu göz ardı etmeden hemşirelik bakımı sunmaları gereklidir. Çocuk hemşirelerinin ebeveynlerin rahatını sağlamak, anksiyetesini azaltmak ve tedaviye uyumun kolaylaştı- rıcı girişimlerde bulunması hemşirelik bakımının temel amaçlarındandır. Hemşirenin bakım planında ailenin manevi gereksinimlerini, ailenin inanışlarını ve uygulamalarını belirlenmesi ile başlar. Hemşire manevi bakım girişimleri gerçekleştirirken manevi gereksinimleri göz önünde bulundurarak aileye soru sormada rahat, açık ve dürüst davranmalıdır. Yöneltilen sorular açık-geniş kapsamlı ve yaşam algısına ilişkin olmalıdır, çünkü ço- cuğun rahatsızlığının varlığına tepkisi maneviyatını yani yaşama karşı beslediği umudu etkileyebilir.
Sonuç olarak; hemşirenin nitelikli spiritüel bakım sunabilmesi, bu konuya dair bilgi birikiminin yeterli olması
ile olası olabileceğinden, temel hemşirelik eğitimi sırasında spiritüalite kavramına ve spiritüel bakıma ilişkin bilgi verilmesi, bu bilginin hastanelerde verilecek hizmet içi eğitimlerle, ulusal ve uluslararası bilimsel etkin- likler ile pekiştirilmesi, spiritüel bakımı geliştirmeye yönelik kanıt temelli araştırmaların yapılması önerilebilir.
KAYNAKÇA
Zhang C, Sandoval M, Rainer W. (2011). Values, ethics and advocacy. In:Taylor CR, Lillis C, LeMone P, Lynn P,editors Fundamentals of nursing:the art and science of nursing care. Philadelphia:Lippicort Williams & Wilking, p.84-107.
Baykara Z.(2014). Hemşirelik bakım kavramı. Türkiye Biyoetik Dergisi,Vol.1,No.2,92-99.
Wong K F, Lee L. Y. K, Lee J.K.L. (2008). Hong Kong enrolled nurses’ perceptions of spirituality and spiritual care. International Nursing Review, C.55, s.333–340.
Demirsoy N.(2014). Eski uygarlıklardan günümüze yansıyan holistik tıp uygulamaları. Turkiye Klinikleri J Med Ethics, C.22,No.3,s.106-119.
Gore J.(2013). Providing holistic and spiritual nursing care (A senior thesis, Liberty University, 2013). A Se- nior Thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for graduation in the Honors Program, 5. Kostak M. A, Çelikkal Ü. ve Demir M. (2010). Hemşire ve ebelerin maneviyat ve manevi bakıma İlişkin dü-
şünceleri, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi.
Çetinkaya B, Altundağ S, Azak A. (2007).Spiritüel bakım ve hemşirelik. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, C.8,No.18,s. 47-50.
McSherry W, Jamieson S. (2011). An online survey of nurses’ perceptions of spirituality and spiritual care. J Clin Nurs, C.20,s. 1757-1767.
Walsh F. (2008).Spiritual Resources In Family Therapy. NewYork: The Guilford Press; p.65-141.
Wong KF, Yau SY. (2009).Nurses’ experiences in spirituality and spiritual care in Hong Kong. Applied Nursing Research, C.23,No.4,s.242-244.
Bekelman D. B, Dy S, M Becker D. M, Wittstein I. S, Hendricks D. E, Yamashita T. E, Gottlieb S. H. (2007). Spiritual well-being and depression in patients with heart failure. Journal of General Internal Medicine, C. 22,No.4,s. 470-477. doi: 10.1007/ s11606-006-0044-9.
Yılmaz M. (2011).Holistik bakımın bir boyutu: spiritualite, doğası ve hemşirelikle ilişkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, C.14,s.61-69.
Tuncay T.(2007). “Kronik Hastalıklarla Baş etmede Tinsellik”, Sağlık ve Toplum Dergisi, Yıl: 17, Sayı: 2, 13-20.
Mcmahon, B. T. ve H. C. Bıggs. (2012).“Examining Spirituality and Intrinsic Religious Orientation as a Means of Coping With Exam Anxiety”, Journal Vulnerable Groups&Inclusion, Vol:3, No: 1. 1-21.
Sprung, J. M., Sliter, M. T., & Jex, S. M. (2012).Spirituality as a moderator of the relationship between work- place aggression and employee outcomes. Personality and Individual Differences, 53(7), 930-934. Hiçdurmaz D, Öz F. (2013).Stresle Başetmenin Bir Boyutu Olarak Spiritüalite. Anadolu Hemşirelik Ve sağlık
Bilimleri Dergisi, C.16, S.1.
Como JM . (2007).Spiritual practice: a literatüre review related to spiritual health and health outcomes. Holıs- tıc Nursıng Practıce, C.21, s.224-236.
Kasapoğlu F. (2007).Psikolojik danışma süreci ve maneviyat: Bir bütünleştirme arayışı. Hikmet Yurdu, C.10,No.19,s.141-157. doi: 10.17540/hikmet.55.
Baldacchino DR. (2006).Nursing competencies for spiritual care. Journal of Clinical Nursing, C.15,No.7,s. 885- 896.
Arslan H, Konuk Şener D. (2009).Stigma, spiritüalite ve konfor kavramlarının Meleis’in kavram geliştirme sürecine göre irdelenmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, C.2,No.1, s.51-58. Nelson Becker H, Nakashima M, Canda E. (2006).“Spirituailty in Professional Helping Interventions”. Social
Work in Health and Aging. Berkman B, editors. D’Ambruoso S(Ass Edt). Oxford University Press. s.797- 800.
Pargament KI, Mahoney A. (2005).Spirituality: Discovering and conserving the sacred. In: Snyder CR, Lopez SJ, eds. Handbook of Positive Psychology. Oxford: Oxford University Press; p.646-59.
Vest N, Slavkovsky R, Ellmanns L.B. (2014).“Spiritual Care” maddesi, Encyclopedia of Psychology and Re- ligion. David A. Leeming, Ed. London: Springer Reference, s.1714.
Seyyar A. (2008). “Bakıma Muhtaç Özürlülere Dönük Manevi Bakım Uygulamaları” 1. Din Hizmetleri Sem- pozyumu (3-4 Kasım 2007), Cilt:2, s:251, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Chıdarıkıre S. (2012).Spirituality: The neglected dimension of holistic mental health care. Copyright © eCon- tent Management Pty Ltd. Advances in Mental Health, C.10, s.298–302.
Sawatzky R, Pesut B. (2005).Attributes of spiritual care in nursing practice. J Holist Nurs, C.23,s.19-33. Çelik A, Özdemir F, Durmaz H, Pasinlioğlu T.(2014). Hemşirelerin maneviyat ve manevi bakımı algılama
düzeyleri ve etkileyen bazı faktörlerin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, C.1,No.3,s.1-12.
Sülü-Uğurlu E, Başbakkal Z.(2013). Yoğun bakımda yatan çocukların annelerinin manevi bakım (spiritüal bakım) gereksinimleri. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi, C.11,No.1,s. 17.
Elkins M, Cavendish R. (2004).Developing A Plan For Pediatric Spiritual Care, Holistic Nursıng Practice, C.18, No.4, s.179-184.
Ergül Ş, Bayık A. (2004). Hemşirelik ve manevi bakım. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, C.8,No.1,s. 37-45.
Wilson M.S, Miles S.M. (2001).Spirituality _n African-American Mothers Coping With A Seriously Iıı _nfant, Journal Of The Society Of Pediatric Nurses, C.6,No.3,s. 116-121.
Öz F. (2004).İnsan, spiritual gereksinimler ve hemşirelik. Klinik Bilimler & Doktor, C.10, S.3,s.266-273. Hodge DR. (2005).Spiritual Ecograms: A new assessment ınstrument for ıdentify ingclients’ spiritualstrengths
in spaceandacross time. Families in Society. 86(2): 287-96.
Adana F. (2006).Cerrahi Hemsirelik Bakımının Manevi Boyutu. Hemsirelik Forumu, Eylül-Ekim/Kasım-Ara- lık, s.1-4.
Dover V.J.L, Bacon M.J. (2001).Spiritual Care in Nursing Practice: A Close-Up View, Nursing Forum, 36:18- 30.
BİNGÖL İLİNDE 15-49 YAŞ EVLİ KADINLARIN BİLDİKLERİ VE UYGULADIKLARI AİLE