SÖZEL SUNUMLAR
LAKTASYON VE GEBELİK DÖNEMİNDE YEŞİL ÇAY KULLANIM
Rumeysa DURMUŞ1, Kadir DAŞTAN1
1İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, İstanbul / Türkiye
Öz: Camellia sinensis’in yapraklarından yapılan yeşil çay, tüketilen popüler içeceklerden biridir. Polifenoller
bakımından zengindir, kateşinlerden: epigallocatechin, epicatechin, epicatechin gallat ve epigallocatechin-3- gallat(EGCG) içerirler. Yeşil çay ekstraktının maternal tüketimi, dislipidemi, glikoz intoleransı ve sütten ke- sildikten sonra yüksek yağ diyetini alan yetişkin yavrularda adipoz doku birikimine karşı koruyucu bir role sahipti. Bazı çalışmalar hamilelik ve emzirme döneminde yeşil çay alımının lipit profili üzerinde potansiyel bir etkiye sahip olduğunu ve enflamatuar yanıtta değişiklikleri destekleyebileceğini göstermektedir. Bu dö- nemlerde beslenmeye dikkat etmenin önemi anlatılmalıdır, çünkü metabolik programlamayı değiştirerek fetal gelişimi etkileyebilir ve erişkinlik döneminde diyete bağlı metabolik tepkilerde değişikliklere neden olabilir. Bir çalışma, erken organogenez sırasında in vitro sıçan embriyolarının EGCG’ye maruz kalması yoluyla, çay kateşinlerinin çoğunun erken embriyonik gelişim sırasında çok güvenli olduğunu bildirmiştir. Strick ve ark., bioflavonoidlerin, genistein ve kersetin (kateşine benzer temel halka yapısı düzlemi), bebek lösemisine yol açabilecek DNA bölünmesine ve kromozom translokasyonuna neden olabileceğini bildirmiştir. Araştırmalara bakılarak gebelik ve laktasyon döneminde yeşil çay kullanımında oluşabilecek zararlı etkiler unutulmamalı, anne ve yavrunun sağlığı riske atılmamalıdır.
Anahtar Kelimeler: Laktasyon, Gebelik, Yeşil çay, Bitki çayı
GİRİŞ ve KURAMSAL ÇERÇEVE
Gebelik, ovumun (yumurta) bir erkek üreme hücresi (sperm) tarafından döllenmesi ile oluşur. Döllenmiş olan ovum, uterus boşluğuna ilerler ve kendi içinde bölünerek hızla büyür. Döllenmiş yumurta 3-5 gün içinde ute- rusa ulaşır. Bölünerek çoğalmış ve büyümüş olan döllenmiş ovuma ilk iki hafta içinde “zigot” adı verilir. Zigot hızla büyür, kökler salar ve bu kökler gebelik boyunca önemli görevleri olan plesantayı oluşturur. Üçüncü haftanın başından, yedinci haftanın sonuna kadar “embriyo”, sekizinci haftanın başından itibaren de “fetüs” olarak adlandırılır.
Gebelik döneminde annenin sağlıklı beslenmesi, fetüsün büyümesi ve gelişmesi ile ilgili olduğu gibi gebelik süresince de anne sağlığını etkileyen çok önemli bir konudur. Ayrıca doğum sonrası dönemde de süt verimini etkilemektedir. Gebelik döneminde annenin yetersiz ve dengesiz beslenmesi bebeğin boyu, kilosu, fizyolojik yapısı ile ilgili olduğu gibi zihinsel gelişimi ile de ilgilidir. Özellikle beyin yapısının şekillendiği birinci üç aylık dönemde yetersiz ve dengesiz beslenme, bebeğin mental gelişiminde kalıcı gerilik oluşturmaktadır. Gebelik ve laktasyon döneminde tüketilmesi sakıncalı olan gıdalar arasında bazı bitki çayları vardır. Sakıncalı olmalarının nedeni haklarında az ve yetersiz araştırma olması ve yapılan araştrmalarda olumsuz sonuçların gözükmesidir. Araştırması yapılan bitki çaylarından biri de yeşil çaydır.
Camellia sinensis’in yapraklarından yapılan yeşil çay, tüketilen popüler içeceklerden biridir.Polifenoller bakımından zengin, kateşinlerden: epigallocatechin, epicatechin, epicatechin gallat ve epigallocatechin-3- gallat(EGCG) içerirler.
Yeşil çayın kardiyovasküler hastalıklar ve tip 2 diyabet gibi hastalıkların önlenmesinde yararlı etkileri in- celenmiştir. Bununla birlikte, laktasyon sırasında, diyet kısıtlamasına maruz kalan sütten kesilen sıçanların kalplerinde plazma insülin seviyelerini, makrofaj infiltrasyonunu veya fosforilasyonu etkileyip etkilemeyeceği konusunda sınırlı bilgi vardır. Yeşil çay polifenollerinin, bir karaciğer hücre hattında tek başına insüline kıyasla iki kat glikojen sentezini arttırdığı rapor edilmiştir; laktasyon sırasında GTE alımının, karaciğerde glikojen sentezini artırarak plazma glikoz seviyelerini azaltabileceğini göstermektedir. Mevcut bulgular laktasyon sıra- sında maternal GTE alımının, maternal diyet proteini kısıtlamasıyla programlanmış yavrularda kardiyovaskü- ler hastalıkların zayıflatılması üzerindeki etkilerini daha iyi anlamak için yararlıdır.
Yeşil çay ekstraktının maternal tüketimi, dislipidemi, glikoz intoleransı ve sütten kesildikten sonra yüksek yağ diyetini alan yetişkin yavrularda adipoz doku birikimine karşı koruyucu bir role sahiptir. Bazı çalışmalar hamilelik ve emzirme döneminde yeşil çay alımının lipit profili üzerinde potansiyel bir etkiye sahip olduğunu ve enflamatuar yanıtta değişiklikleri destekleyebileceğini göstermektedir. Farklı visseral beyaz adipoz doku depolarının, beslenme girişimlerine bağlı olarak belirgin şekilde tepki verebileceği görülmüştür.(1) Bu dö- nemlerde beslenmeye dikkat etmenin önemi anlatılmalıdır, çünkü metabolik programlamayı değiştirerek fetal gelişimi etkileyebilir ve erişkinlik döneminde diyete bağlı metabolik tepkilerde değişikliklere neden olabilir.
AMAÇ
Gebelik ve laktasyon dönemindeki kadınların yeşil çay kullanımının kendileri ve yavruları için uygunluğunun araştırılıp, bu konudaki bilgi düzeyinin arttırılması amaçlanmıştır.
KAPSAM
Gebelik ve laktasyon döneminde yeşil çayın oral yol ile alınması sonucu ortaya çıkan bazı durumları araştıran gerek sıçanların üzerinde gerek yapılan araştırmaların incelenmesi ile ortaya konmuş araştırmaları kapsar.
YÖNTEM
Hazırlanan bu derleme çalışmasında gebelik ve laktasyon döneminde yeşil çay kullanımı ile alakalı güncel çalışmalar dikkate alınmıştır.
BULGULAR
Yeşil çay kateşin preparasyon GTC-H, 6 ila 17 gebelik günlerindeki sıçanlara günde bir kez oral yol ile ve- rilmiştir. Dozaj seviyeleri, 10 mL / kg’lık bir dozaj hacminde uygulanan 0 (kontrol), 200, 600 ve 2000 mg / kg / gün idi. Tüm sıçanlar mortalite ve morbidite açısından günde iki kez gözlendi. Klinik gözlemler, vücut ağırlıkları ve yem tüketimi uygun aralıklarla kaydedildi. Gebelik günü 20. günde, her kadına laparoisterektomi yapıldı. Uteri, plasenta ve yumurtalıklar incelendi ve fetusların sayıları, erken ve geç rezorpsiyonlar, toplam
implantasyonlar ve corpora lutea kaydedildi. Gravid uterin ağırlıkları kaydedildi ve net vücut ağırlıkları ve net vücut ağırlığı değişiklikleri hesaplandı. Fetuslar tartıldı, cinsiyetlendi ve dış, iç ve iskelet malformasyonları ve gelişimsel farklılıklar açısından incelendi. dişi sıçanlara 0 (kontrol), 200, 600 ve 2000 mg / kg / gün doz sevi- yelerinde uygulanması herhangi bir mortalite vermedi ve bütün hayvanlar gebelik günü 20’de planlanan otopsi yapılıncaya kadar hayatta kaldı. Doz (2000 mg / kg / gün) ile tedavi edilen grupta, ön ayaklarda, arka kollarda, toraks, karın, boyun, sağrı, ürogenital, anogenital ve / veya inguinal alanlarda saç dökülmesi insidansında artış gözlemlenmiştir. Gebeliklerde, ortalama anne yemi alımında doza bağlı istatistiksel olarak anlamlı bir azalma gözlemlendi. Yem tüketimindeki azalmalar ortalama vücut ağırlığı artışındaki azalmaya doğru orantı olarak tekabül etti.(4)
Bir başka çalışmada fareler rastgele iki gruba ayrıldı: su (W) ve su (G) ile seyreltilmiş yeşil çay ekstresi ve her ikisi de kontrol diyeti aldı. Tedavi hamilelik ve emzirme döneminde sürdürüldü. G grubunda su tamamen yeşil çay ekstresi çözeltisi ile değiştirildi. Sütten kesildikten sonra, her anneden bir erkek yavru gruplara ayrldı. (3) WCW - su alan ve kontrol diyet ve su almaya devam eden annelerin yavruları; GCW – yeşil çay özü alan ve kontrol diyeti ve su alan annelerden gelen yavrular; WHW - su ve yüksek yağlı diyet ve su alan annelerden gelen yavrular; ve GHW — yeşil çay özü alan ve 10 hafta boyunca yüksek yağlı diyet ve su alan annelerden alınan yavrular olarak gruplandırıldı. Yetişkin yavrular doğumda ve laktasyonun sonunda vücut kütlesinde bir farklılık göstermedi; Annelerde hamilelik ve emzirme döneminde yeşil çay ile yapılan tedaviye bakılmak- sızın benzer gözlemler yapılmıştır. Yüksek yağ diyetli tedaviler, yetişkin yavruların son kilosunu veya delta ağırlığını 10 haftalık tedavi sırasında etkilememiştir. Bununla birlikte, 7., 9. ve 10. haftalarda, yüksek yağlı diyet tüketen yetişkin yavruların vücut ağırlık artışları kontrol grubundan daha yüksekti. Yeşil çay ekstraktının maternal tüketimi, dislipidemi, glikoz intoleransı ve sütten kesildikten sonra yüksek yağ diyetini alan yetişkin yavrularda adipoz doku birikimine karşı koruyucu bir role sahipti.(3)
Farklı bir çalışmada yeşil çay alan sıçanların oral alımları azalmıştır. Hamilelik ve emzirme döneminde ma- ternal yetersiz beslenme ve diyet proteini kısıtlamasının obezite, diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi yavrular için metabolik sonuçları olduğu düşünülmektedir. IUGR’li erişkin sıçanlarda, pankreas adacıklarında makrofajlar ve belirgin fibroz ile iltihaplanma bildirilmiştir. EGCG, yüksek yağlı diyetle sıçanların pankrea- sında makrofaj infiltrasyonunu azaltarak iltihaplanmayı önledi. Buna ek olarak, EGCG, yüksek yağlı diyetle indüklenen farelerde ve hepatik steatozisli sıçanlarda aortik dokularda artan makrofaj sızmasını bastırdı. Bu nedenle, laktasyon sırasında GTE alımının maternal protein kısıtlamasına maruz kalan 22 günlük dişi yavrula- rın kalplerinde artan fibröz alanı ve makrofaj sızmasını baskılaması muhtemeldir. (2)
SONUÇ
Yeşil çay içeriğindeki kateşinlerin insülin metabolizmasında, oral alımın kontrol edilmesinde, olumlu etkileri gözlemlenmiştir. Ama bunun yanında olumsuz sonuçlar da bulunmaktadır. Wang ve diğ., erken organogenez sırasında gelişmekte olan sıçan embriyolarının in vitro olarak EGCG’ye maruz kalmasının “hafif embriyotok- sik” olduğunu belirtmiştir.Strick ve ark., bioflavonoidlerin, genistein ve kersetin (kateşine benzer temel halka yapısı düzlemi), bebek lösemisine yol açabilecek DNA bölünmesine ve kromozom translokasyonuna neden
olabileceğini bildirmiştir. Kateşine benzer temel plannar yapıya sahip genistein ve kersetin gibi biyoflavono- idlerin DNA bölünmesine ve kromozom translokasyonuna neden olabileceğini savunmuşlardır. Uterro gelişim sırasındaki bu genetik değişiklikler lösemiye yol açabileceğinden, kateşinler de dahil olmak üzere yüksek dozda flavonoidlerin tüketilmesinin, yüksek kan seviyelerine ve bebek lösemi gelişimine neden olabilir. Başka bir çalışmada, Correa ve ark. (2000), yüksek perikonepsiyonel çay tüketimi ile gelişimsel nöral tüp defektle- ri arasında bir ilişki olduğunu bildirmiştir.Dihidrofolat redüktaz aktivitesinin çay kateşinleri tarafından inhi- be edilmesinin, spina bifida insidansının artışına bir bağlantı olduğu iddia edilmiştir (Navarro-Peran ve ark. 2005). (4) Araştırmalara bakılarak gebelik ve laktasyon döneminde yeşil çay kullanımında oluşabilecek zararlı etkiler unutulmamalı, anne ve yavrunun sağlığı riske atılmamalıdır.
KAYNAKÇA
Ana Claudia Losinskas Hachul, Valter Tadeu Boldarine, Nelson Inácio Pinto Neto, Mayara Franzoi Moreno, Patricia Oliveira Carvalho, Alexandra C. H. F. Sawaya, Eliane Beraldi Ribeiro, Claudia Maria Oller do Nascimento and Lila Missae Oyama. Effect of the consumption of green tea extract during pregnancy and lactation on metabolism of mothers and 28d-old offspring. Sci Rep. 2018; 8: 1869.
E. Matsumoto,S. Kataoka,Y. Mukai, M. Sato and S. Sato. Green tea extract intake during lactation modified cardiac macrophage infiltration and AMP-activated protein kinase phosphorylation in weanling rats from undernourished mother during gestation and lactation. J Dev Orig Health Dis.2017 Apr; 8(2): 178-187. Hachul ACL, Boldarine VT, Neto NIP, Moreno MF, Ribeiro EB, do Nascimento CMO, Oyama LM. Mater-
nal consumption of green tea extract during pregnancy and lactation alters offspring’s metabolism in rats. PLoS One. 2018Jul18;13(7).
Osamu Morita a,John F. Knapp b,Yasushi Tamaki a,Donald G. Stump b,John S. Moore b,Mark D. Ne- mec. Effects of green tea catechin on embryo/fetal development in rats. Food and Chemical Toxico- logy.47(2009)1296–1303.
Prof. Dr. Mine Arlı Prof. Dr. Nevin Şanlıer Doç. Dr. Saime Küçükkömürler Yrd. Doç. Dr. Melek Yaman. Anne