Alaşehir’de Kuva-yı Milliye’nin Kurulması ve Salihli (Ahmetli) İşgali . 72

72

çekilmek zorunda kalması üzerine 1 Haziran 1919 gecesi Yunan kuvvetleri Ödemiş’i işgal etmiştir.²⁵⁹ Bu muharebe sonucunda, Yunan kuvvetleri her ne kadar Ödemiş’i işgal etmiş olsalar da Yunanlıların vermiş olduğu kayıp sayısı²⁶⁰ ve Ödemiş’te halkın göstermiş olduğu ilk silahlı mücadele, diğer bölgelerde de Kuva-yı Milliye birliklerinin kurulmasına öncülük edip, direniş azmine katkı yaptığı söylenebilir.

Bu sebeple, Hacı İlyas tepesinde gerçekleşen bu savaş daha sonraları

“İlkkurşun Savaşı” olarak adlandırılarak²⁶¹ bu savaşta cephe kumandanlığı vazifesini yürüten yedek subay Ali Orhan Bey “İlkkurşun” soyadını almış ve kendisine 1964 yılında Vatani hizmet aylığı bağlanmıştır.²⁶²

3.2.5. Alaşehir’de Kuva-yı Milliye’nin Kurulması ve Salihli (Ahmetli) İşgali

73

22 Mayıs 1919 tarihinde ise; Hüseyin Paşazade Mustafa Bey, Kaymakam Bezmi Nusret Bey’e başvurarak kendisine silah verilmesi durumunda gönüllü bir müfreze²⁶⁵ kurabileceği düşüncesini belirtmiştir. Belediye Reisi Galip Bey ise, kaymakama Alaşehir’in bağımsız bir hükümet olarak çalışmasını ve bunun başkanlığını yapmasını teklif eder. Kaymakam bu teklife vermiş olduğu cevapta özetle; kendilerine yardımcı olunabileceğini fakat milli hareketin başına hükümete bağlı bir kişinin geçmesinin uygun olmayacağını, bazı yerlerde kurulan Redd-i İlhak ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri gibi bir cemiyet kurulup bu cemiyetin de Mustafa Bey’in girişimini takviye edebileceğini belirtmiştir. Bunun sonucunda; Alaşehir’de Belediye Başkanı Galip Bey ve mütevellizade Akif Bey’in çabalarıyla “Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” kurulmuştur.²⁶⁶

29 Mayıs’ta 17’nci Kolordu Komutanı Albay Sami Bey önce Akhisar’a oradan Salihli’ye oradan da Alaşehir’e gelmiş bölgenin ileri gelenleri ile yapmış olduğu görüşmeler sonucunda; Yunan işgaline karşı direniş için 100 kadar silah, askeri depodan çıkarılarak gönüllere ve cephede savaşabilecek, hapishaneden serbest bırakılan mahkûmlara dağıtılmıştır. Bu ordunun komutası ise Mustafa Bey’e verilmiştir. Bu gelişmeler üzerine 30 Mayıs 1919’da Alaşehir Kuva-yı Milliye Komutanlığı kurulmuştur.²⁶⁷

Yüzbaşı Süleyman Sururi Bey, Albay Sami Bey’den Kuva-yı Milliye’nin Alaşehir, Salihli ve Kula’da daha aktif hale gelebilmesi amacıyla Mevki Komutanlığına atama yapılmasını teklif etmiştir. Bunun üzerine Kula Mevki Kumandanlığı’na Topçu Binbaşısı Nedim, Salihli Mevki Kumandanlığı’na Yüzbaşı Rasim, Alaşehir Mevki Kumandanlığı’na da Süleyman Sururi Bey tayin edilmiştir.²⁶⁸ Daha sonra Albay Bekir Sami, teşkilatlanma faaliyetlerinin hızlandırılması amacıyla askerlik şube başkanı, mevki komutanları ve kaymakamlara çekmiş olduğu telgraf ile gönüllü toplama ve asker kaçaklarını toplama işlemlerinin titiz bir şekilde yerine getirilmesini istemiştir.²⁶⁹

265Müfreze: Türlü askerî görev ve hizmetlerin yapılması amacıyla küçük birliklerden, belli bir kuruluşa bağlı kalmadan geçici olarak oluşturulan grup. Bknz. www.tdk.sozluk.gov.tr.[07.02.2019]

-Çalışmada; Milli Mücadele Döneminde Kuva-yı Milliye kuvvetleri tarafından halk unsurlarından oluşturulan bu müfrezeler, modern gayrinizami harbin gerilla birliklerinin karşılığı olarak değerlendirilmiştir.

266 Kaygusuz, age, 162; Aydınel, age, 132.

267 Aydınel, age, 133; ATASE, Batı Cephesi, 101.

268 Aydınel, age, 134.

269 age, 135.

74

Yüzbaşı Süleyman Sururi Bey, 16/17 Haziran 1919 tarihinde Alaşehir Ulu Cami’nde şehrin ileri gelenleri ile yapmış olduğu toplantıda teşkilatlanmaya dair ciddi kararlar almıştır. Bu kararlardan dikkat çekici olanlar şu şekildedir:²⁷⁰

a) Öncelikle 310-313 (1893-1896) doğumlular firari diyerek resmen, diğer doğumlular gönüllü adı altında milli mücadele için orduya çağrılacak ve gerekirse bu işlemler için zor kullanılacağına ilişkin bir beyanname yayımlanacaktır.

b) Kuva-yı Milliye’nin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bölgeye gelen ve toplanan paralar milli kuvvete tahsis edilecektir.

01 Haziran 1919 tarihinde Ödemiş, 05 Haziran günü Ahmetli’nin Yunanlılar tarafından işgali üzerine Alaşehir’de bulunan kuvvet, Kuva-yı Milliye Komutanı Mustafa Bey’in emri üzerine yedek subay Şakir Ünalan komutasında Salihli’ye gönderilmiş, Salihlilerin de mücadeleye katılması ve derhal faaliyete geçmesi istenmiştir.²⁷¹ 17’nci Kolordu Komutanlığına vekâlet eden Albay Bekir Sami Bey ise, birliklerine çekmiş olduğu tamimde 21 Haziranda birliğinin Salihli’de olacak olmasından dolayı ivedi gerekli birliklerin hazırlanarak Tahir Bey’in Ahmetli Mıntıka Komutanı olarak vazifeye başlamasını emretmiştir.²⁷²

Salihli ve Ahmetli’de toplanan Kuva-yı Milliye kuvvetleri, Ahmetli Muharebesi olarak adlandırılan savaşta Yüzbaşı Seyit Ali ve Yüzbaşı Hasan Fehmi’yi şehit vermesine rağmen Yunan kuvvetlerini 25 Haziran 1919’da geri püskürterek Ahmetli’yi kontrol altına almıştır.²⁷³

Salihli merkezin kontrol altına alınabilmesi amacıyla Salihli bölgesindeki süvarileri kontrol etmek üzere Çerkez Ethem, piyadeleri kontrol etmek üzere ise Alaşehir’den Mustafa Bey bölgeye gelmiştir. Çerkez Ethem; Kuşçubaşı Eşref’in çiftliğini kendisine karargâh yaparak, daha sonraki süreçte Mustafa Bey’i bölgeden uzaklaştırarak Balıkesir, Gönen, Bandırma ve Bursa gibi çevre kasabalardan getirmiş olduğu Çerkezler ile gücünü artırarak, bölgenin kontrolünü eline geçirmiştir.²⁷⁴

270 age, 135.

271 Kaygusuz, age,171; Apak, age, 49.

272 Apak, age, 51.

273 Aydınel, age, 141.

274 Kaygusuz, age, 175-178; Apak, age, 63.

75 3.2.5.1. Alaşehir Kongresi

16-25 Ağustos 1919 tarihleri arasında icra edilen Alaşehir Kongresi’nin ilk toplantısı Kuva-yı Milliye komutanı Mustafa Bey’in evinde yapılmıştır. Bu kongreye daha sonra Alaşehir’in en önemli okullarından olan Darü’l Feyz adını taşıyan Fevziye İlkokulu’nda devam edilmiştir. Alaşehir Kongresi çalışmaları on gün sürmüş olup bu Kongre’ye 22 bölgenin 45 temsilcisi katılmıştır. Alaşehir 7 murahhas ile kongrede temsil edilmiştir.²⁷⁵ Hacim Muhiddin (Çarıklı) Bey başkanlığa seçilmiştir.²⁷⁶

Alaşehir Kongresi’nde öncelikle Alaşehir Kuva-yı Milliyesi’nin örgütlenmesi, sonraki süreçte ise Batı Anadolu Kuva-yı Milliyesi’nin örgütlenmesi görüşülmüştür. 10 günlük süre sonucunda 26 karar alınmıştır. Bu kararların çalışmamız açısından önemli olanları şu şekildedir:²⁷⁷

“Madde 5- Hareket-i Milliye’nin yegâne gayesi düşmanı ülkeden tardetmek olup, siyasetle alakası bulunmamaktadır.

Madde 8- Harekât-ı harbiye-i milliye devam ettiği müddetçe Alaşehir Kongresi de milli umumi seferberlik kabul eder.

Madde 13- Merbut Talimatname de görüleceği veçhile Alaşehir ve civarında bir saha-i mesai kabul edilerek burada ayrıca yedi kişilik bir Heyet-i Merkeziye teşkiline karar verilmiştir.

Madde 14- Denizli, Nazilli cihetlerinde saha-i mesai olarak orada da bir Heyet-i Merkeziye teşkiline karar verilmiştir.

Madde 16- Kaza menzil müfettişlikleri ile Heyet-i Merkeziyeler ile merkez-i umumi mühürlerinin Balıkesir Kongresi’nce kabul edilen tarzda ve yeknesak olarak hak ettirilmesi karargir oldu.

Madde 18- Yunanlıların işgal sahalarında yaptıkları mezalim hakkında umumi bir rapor tanzim ve İzmir’deki muhtelit komisyonuna iblağ edilmesi kabul edilmiştir.

Madde 22- Harb-i milli devam ettiği müddetçe Yunanlılara hiçbir veçhile müzakere edilmemesi kabul olunmuştur.

Madde 23- Yunanlıları memleketimizden tamamen tard edinceye kadar harb-i millide devam, Hareket-i Milliyeye atfen kongrece esas olarak telakki edilmiştir. ”