Veri Gazeteciliği ve Uzmanlaşma

Veri gazetecileri haber kaynaklarını toplarken yeni medya ve veri bankalarından daha çok yararlanır hale gelmiştir. Bu durum sektörde daha çok uzmanlaşmış kişilerin çalışma zorunluluğunu da beraberinde getirmektedir. Bu görüşten yola çıkarak veri gazeteciliği yapabilmek için bir alanda uzmanlık seviyesinde bilgi sahibi olmak ve bu konuda eğitim almanın gerekli olup olmadığı konusu üzerinden görüşülenlerin bilgilerine başvurulmuştur. Görüşmecilerin bir bölümü veri gazeteciliğinde uzmanlaşma için eğitime gerek olduğunu savunurken diğer bir bölümü veri gazeteciliğinde uzmanlaşma için eğitime gerek olmadığını belirtmişlerdir.

Veri gazeteciliğinde uzmanlık sahibi olmak için eğitim alınması gerektiğini söyleyen gazeteciler arasında yer alan ve günümüzde bilgiye ulaşmak, damıtmak ve onu görselleştirme ile sunmanın önemine değinen G-5, veri gazeteciliğinde uzmanlık gerektiren alanların var olduğunu ve uzmanlık bilgisine sahip olunması için iletişim fakültelerinde veri toplama ve veri görselleştirme adları altında derslerin olması gerektiğini dile getirmiştir. G-10, G-16 ve A-3, veri gazeteciliğinin üniversitelerin ilgili bölümlerinde mutlaka ders olarak okutulması gerektiğinin altını çizmektedir. Bu konuda A-3 ve G-16, verinin nasıl işleneceği, analiz edileceği ve sınıflandırılacağı konusunda eğitime ihtiyaç olduğunu dile getirirken G-10 gazetecilikte uzmanlaşma

170

alanlarının olduğunu ve bu nedenle veri gazeteciliğinde de uzmanlaşma olması gerektiğinin altını çizerken uzmanlaşmanın olabilmesi içinde eğitim anlamında dersler açılması gerektiğini söylemektedir.

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte gazeteciliğin de dönüşüm geçirdiği bu nedenle veri gazeteciliğinin ön planda olacağını söyleyen G-2, bu öngörü çerçevesinde İletişim Fakültelerinde veri gazeteciliği derslerinin verilmesini ve bu kapsamda gazeteci yetiştirilmesinin iyi olabileceğini belirtmektedir. İnternet gazetesinde genel yayın yönetmeni olarak çalışan G-4 ise veri gazeteciliği eğitimi konusunda farklı bir noktaya dikkat çekerek veri gazeteciliği eğitiminin lisans alanında değil yüksek lisans alanında okutulmasının daha iyi olabileceğine değinmiş, veri gazeteciliğinin nasıl yapıldığı, nerelerden veri toplandığı, doğru bilgiye ulaşma vb. konularda gazetecilerin eğitim alarak reflekslerinin gelişebileceğine vurgu yapmıştır.

Dijital dönüşüm süreciyle birlikte gazetelerde veri gazeteciliğinin daha da önem kazanacağını düşünen G-14, bu konuda gazetelerin mevcut kadrolarında yer alan personelin veri gazeteciliği konusunda eğitmesini ve sahaya personel yetiştiren üniversitelerin İletişim Fakültelerinde veri gazeteciliği konusunda uzmanlaşmış insanların yetiştirilmesi gerektiğine dikkat çekmektedir. Bu kapsamda G-13, G-17, G-23, G-27, A-4 ve A-6 da, veri gazeteciliğinin üniversitelerde bölüm olarak okutulmasa bile belirli bir ders olarak yer alması gerektiği, eğitimin uzman kişiler tarafından verilmesi ve daha çok pratiğe dayalı olması konusunda görüş birliği mevcuttur. A-7 ise İletişim Fakültelerinde veri gazeteciliği dersi verilirken istatistikten korkulmaması gerektiğinin öğretilmesinin önemli olduğuna dikkat çekmiştir.

İnternet gazetesinde bülten editörü olarak çalışan G-24 veri gazeteciliğinin doğrudan bir bölüm olarak okutulmasa bile, en azından gazetecilerin veri gazeteciliği uygulamaları konusunda makine öğrenmesi, veri analizi gibi teknik derslerin bilgi edinebilmeleri için bir ders olarak tasarlanmasının faydalı olacağına vurgu yapmaktadır. Haber ajansında muhabir olarak çalışan G-18 de, İletişim Fakültelerinde veri gazeteciliği dersleri verilebilmesinin yanı sıra Cumhurbaşkanlığı İletişim Daire Başkanlığı ve gazeteci örgütleriyle veri gazeteciliği konusunda seminerler ve çeşitli

171

programların düzenlenmesinin yararlı ve gerekli olduğunu belirtmektedir. İnternet gazetesinde editör olan G-22 veri gazeteciliği dersinin üniversitelerin ilgili fakültelerinde hatta lisansüstü eğitimlerde yer alması gerektiğini savunarak veri gazeteciliğinin uzmanlaşma alanı olabilmesi için eğitimin şart olduğunu bu nedenle Üniversitelerin iletişim fakültelerinde okuyan öğrencilerin okullarda, veri gazeteciliğine ilgi duyan medya sektöründe çalışanların ise atölye eğitimleriyle veri gazeteciliği hakkında bilgi ve deneyim sahibi olmaları gerektiğini belirtmektedir.

40 görüşmeciden 17 si veri gazeteciliğinde uzmanlaşmaya sahip olabilmek için eğitim alınmasının önemine değinmiş ve veri gazeteciliği dersinin üniversitelerin ilgili bölümlerinde okutulmasının altını çizilmiştir.

Veri gazeteciliğinde uzmanlaşma için akademik ya da özel eğitime gerek olmadığını ifade eden haber ajansında editör yardımcısı olarak görev alan G-8, gazetecilerin veri gazeteciliği alanına yönelmek isterlerse kendilerini yetiştirebileceklerini belirtirken televizyonda editör ve muhabir olan G-19 ve G-21 ise veri gazeteciliğinde uzmanlaşmanın okuma alışkanlığı ve araştırma yetisiyle kazanılabileceğini, ek olarak eğitim alınmasının gerekli olmadığı görüşünü savunmuşlardır. Gazete çalışanı G-9, diğer görüşmecilerden farklı olarak, gazetecilerin Google News Lab gibi internet sitelerinde yer alan ücretsiz eğitim videoları aracılığıyla eğitim alabileceklerine dikkat çekmiştir. G-1 ve A-8, veri gazeteciliğinde uzmanlaşma ve eğitimin gerekli olmadığını şu sözlerle ifade etmiştir: Dijitalleşmeyle öne çıkan T şeklinde yönetim modeli ele alındığında, bu modelde aşağıya doğru bir alanda derinleşmenin mümkün olduğu fakat aynı zamanda T’nin üst bölümü gibi de farklı disiplinlerde yüzeysel olarak bilgi sahibi olmanız da bekleniyor. Veri gazeteciliğini bu şekilde ele alacak olursak, ben uzmanlıkta aşırı derinleşmeye çok inanmıyorum. (G-1)

Veri gazeteciliği olarak ayrı bir bölüm olması gerektiğini düşünmüyorum. Geleneksel gazetecilik eğitimi içerisinde veri bilimi, yeni iletişim teknolojileri ve bilişim gibi konularla veri gazeteciliği eğitimi desteklenebilir. (A-8)

A-10 de veri gazeteciliğinde eğitime farklı bir bakış açısı getirerek şöyle bir yaklaşımda bulunmuştur:

Türkiye’de bütün gazetecilik bölümlerinin adı değişerek yerine yeni medya ve gazetecilik olmalı çünkü yeni gelen neslin tüketim alışkanlıkları değişiyor. Şuanda veri gazetecisi yavaş yavaş yetişmeye başladı. Mevcut gazeteciler kendilerini dönüştürmekte zorlanıyorlar veri gazeteciliği bölümleri yeni

172

mezunlar verip onlarda sektöre atılınca veri gazeteciliğinin önemi anlaşılmış olacak. Birde gazetecilik öğrencileri eşit ağırlıkla öğrenci alması gerektiğini savunuyorum. Daha iyi istatistiği ve veriyi analiz edebilmeleri için. Ne zaman biz eşit ağırlık puanıyla alıp veri gazeteciliği eğitimi verirsek, o zaman gerçek veri gazetecileri yetiştirmeye başlarız. (A-10)

Veri gazeteciliği gazeteciler üzerinden ele alındığında, veri gazetecisinin özellikleri ve veri gazeteciliğinde uzmanlaşma altında iki ana başlık ön plana çıkmaktadır. Görüşmecilerin “veri gazetecisinin hangi özelliklere sahip olmalı?” sorusuna verdikleri cevaplara bakıldığı zaman ilk özellik teknolojiyi kullanabilme yetisine sahip olmanın, ikinci olarak ise elde ettikleri verileri iyi analiz ederek güvenilir kaynak olarak okuyucu aktarabilmenin ön plana çıktığı görülmektedir. Vurgulanan bir diğer özellik ise veri gazetecilerinin verilerden hikâyeler oluşturabilme konusunda yeteneğe sahip olmasıdır.

Veri gazeteciliğinde uzmanlaşma başlığı ele alındığında ise eğitim başlığının dikkat çektiği görülmektedir. Veri gazeteciliğinde eğitim başlığı ele alındığında çoğu görüşmeci veri gazeteciliğinde eğitim alınmasının uzmanlaşma açısından daha iyi olduğunu söylerken verinin nasıl işleneceğinin, analiz edileceğinin ve doğru bilgiye ulaşma konusunda gazetecilerin eğitim almasının iyi olabileceğini dile getirilmişlerdir. Eğitime gerek olmadığını söyleyen görüşmeciler ise ücretsiz bir şekilde veri gazeteciliği dersinin eğitiminin videolar aracılığıyla yapıldığını bunun yanında İletişim Fakültelerinde ders olarak okutulabileceğine ve ayrı bir bölüm olarak açılmasının gerekli olmadığına değinmişlerdir.

Özetle, veri gazetecilerin sahip olması gereken özellikler arasında eğitim konusu ele alındığında genel ortaya çıkan görüş üniversitelerde verilen gazetecilik bilgisinin yetersiz olduğu bu nedenle üniversitelerin ilgili fakültelerine veri gazeteciliği ile ilgili bölümlerin açılması gerektiğidir. Veri gazetecilerinde bulunması gereken özellikler arasında ise teknolojideki yenilikleri anlaması, özellikle internet teknolojisini takip etmesi, sosyal medya araçlarının dil ve tekniğine hâkim olması ve büyük verilerle çalışabilmek için istatistiksel ve verileri analiz etme bilgisine sahip olmasının gerektiği görülmektedir.

173

5.7. Gazetecilere Göre Veri Gazeteciliğinde Dil, Görsel ve Mecra