Veri Gazeteciliğinde Haber Konuları

Veri gazeteciliğinde haber değerleri konusunu ele alınırken özellikle veri gazeteciliğinde haber üretim sürecinde haber konularının seçilmesine değinmek gerekmektedir. Bu kapsamda Türkiye’de veri gazeteciliğinde üretilen haberlerin konuları ele alındığında farklı konuların işlendiği görülmektedir. Veri gazeteciliğinde genel olarak geleneksel medyada yer almayan toplum odaklı konuların işlendiği gözlenmektedir. Veri gazeteciliğinde gündemde yer alıp da altı yeterince doldurulmayan konuların haber yapıldığını söyleyen A-5, veri gazeteciliğinde haber üretim aşamasında gazetecilerin sadece bugüne odaklanmak yerine geriye ve ileriye dönük bir projeksiyon çizdiğine dikkat çekmiştir. G-16, veri gazeteciliğinde ele alınan haberlerin gündeme gelmeyen toplumsal konuları kapsadığını ve bu nedenle ana akım

137

medyadan ayrıldığını söylerken G-20 ise daha çok sayıların yoğun olduğu raporlarda yıllar arasındaki kıyaslamalarda veya siyasilerin hakkındaki iddialarda vb. konularda veri gazeteciliğinin yapıldığına değinmiştir. G-3, Türkiye’de yer alan veri haberlerinin genellikle kadınlara, işçilere ve çocuklara yönelik olduğunu ve bu konular üzerinde gerçekten araştırma yapılmasını gerektiğini vurgulamaktadır.

Veri gazeteciliğindeki haber üretiminde konu seçimlerinin ana akıma göre daha bağımsız olduğunu belirten G-24, haber konularının kadın hakları, LGBTİ, insan hakları ve ekoloji gibi farklı ve ana akımda yer almayan konular olduğuna değinmiştir. G-24 ayrıca veri gazeteciliğinin alternatif mecralarda daha fazla gözükmesinin nedeni olarak veri gazeteciliğinin ana akımdan farklarını ortaya koymak için yaratıc ı yolları keşfetme ve kullanma konusunda daha istekli olması ve ana akımın kendisini geliştirme ve yenilikleri yakalama konusunda fazlasıyla yavaş ve isteksiz davranması ile açıklamaktadır. G-18 de aynı görüşü destekleyerek ana akım medyada seçim, enflasyon, ithalat, ihracat ve çarşı-pazardaki fiyatlar gibi konuların ele alındığını, veri haberciliği yaparken bağımsız hareket eden internet sitelerinde ise istismar konusunda verilerin toplanıp haritalandırılıp haber yapıldığının görüldüğüne dikkat çekmiştir.

G-23, medyada daha çok seçim dönemlerinde seçim verilerini / anketleri içeren haberler, işsizlik oranları, pisa sınav sonuçlarıyla alakalı eğitim haberleri, spor ve ekonomi kategorilerinde haberlerin yapıldığını söylemiştir. G-23’ün görüşünü destekler biçimde A-6 veri gazeteciliğinde sağlık, politika, eğitim gibi konulara daha fazla odaklanıldığını ve konu seçiminde hedef kitlenin ilgisinin de önemli bir faktör olduğunu dile getirmiştir. G-17 ve G-26 ise daha farklı konu alanlarına dikkati çekerek veri gazeteciliğinde haber üretim sürecinde genelde finansal, bankacılık, para rezervi, tarih ve sanat, konut ve otomobil satışları gibi konulara odaklanıldığını ve veri gazetecilerinin konu seçiminde ana akım medyaya göre daha bağımsız hareket edilebileceğini ancak şu an bunun tam anlamıyla mümkün olmadığının altını çizmiştir.

Okuyucuyu doğrudan ilgilendirmeyen konuların veri gazeteciliği yöntemleriyle işlendiği durumlarda haberin veriliş şekli itibarıyla okuyucunun ilgisini çekebildiğini ifade eden G-8, veri gazeteciliğinde konu seçimlerinde ise ağırlıkla ekonomi, eğitim, sağlık ve sosyal yaşama dair konuların ele alındığını belirtmektedir. Diğer görüşmecilerin aksine veri gazeteciliğinde konuların ana akım gündemde yer

138

alan konular kapsamında belirlendiğini söyleyen G-27, bunun nedenini ise gündemin dayatması olarak açıklamaktadır. Ana akım medya gündeminde hangi konu ele alınıyorsa veri haberciliğinde de o konunun tartışıldığını söyleyen G-2 konuya ilişkin aşağıdaki açıklamayı getirmiştir:

Ana akım medyada devamlı Fenerbahçe başarısızlığı konuşulduğu için Fenerbahçe’nin başarısızlığı ya da alüminyum, çelik ithalatıyla ilgili karar alındığında bu konuda veri haberi hazırlayabilirsiniz. (G-2)

Örneklere bakıldığında ana akım medya gündemde yer alan hangi konuyu ele alırsa veri gazetecilerinin de gündeminde yer alan konunun o olduğu vurgusu yapılmıştır. Veri gazeteciliğinin haber üretim mecrasının daha çok alternatif medya olduğu görüşünü destekleyen A-3, veri gazeteciliğinin aynı zamanda ana akım medyadan da yararlandığını dile getirmiştir. G-6 ise veri gazeteciliğinde haber konularının seçimini farklı bir açıdan ele alarak haberde gündem konuları belirlenirken habercilerin gündemi belirlemediğini, tam tersine habercilerin gündeme göre hareket ettiğini şu sözlerle savunmaktadır.

Türkiye’deki gazeteleri alın, birinci sayfalarına bakın, mutlaka ortak dört tane haber bulursunuz. Hepimiz çok farklı pratiklerle çok farklı kültürlerden gelmiş olan insanlarız peki nasıl oluyor da aynı haberleri yapıyoruz. Biz yapmıyoruz ki iş bizi belirliyor gündem bizi belirliyor. (G-6)

Üçüncü bölümde haber üretiminde liberal yaklaşımlarda ayrıntılı olarak bahsedilen Maxwell E. McCombs ve Donald L. Shaw’ın gündem belirleme kuramından hareketle, veri gazeteciliğinde haber üretim aşamasında yer alan konular ele alındığında; gündemde yer alan konular dışında daha toplumsal konuların ele alındığı görülmektedir. Bu konuda McCombs ve Shaw'ın ele aldığı gündem belirleme kavramı veri gazeteciliğinde değişim geçirme sürecine girmiştir. Görüşülen gazetecilerin görüşlerine göre gündemin dışında olan konuları gündeme taşıyan veri gazeteciliği aynı zamanda toplumda sessiz kalanların sesi olmak için ele alınmayan haber konularını gün yüzüne çıkarmaktadır. Bazı gazeteciler veri gazeteciliğinde ele alınan konuların geleneksel gazetecilikle aynı olduğunu dile getirirken bazıları ise veri gazeteciliğinde haber konularının geleneksel medyada yer almayan daha çok toplumsal içerikli konular olduğuna değinmiştir.

139

5.3. Gazetecilere Göre Veri Gazeteciliğinde Haber Kaynakları