Nilüfer KARADAĞ1
1Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Felsefe Grubu Öğretmenliği, Türkiye
nilufereyup88@gmail.com Özet
Bu çalışmanın amacı, varoluşçu bir filozof olarak bilinen Ortega Y. Gasset’nin insan anlayışını genel hatlarıyla açıklamaktır. Bu çerçevede insan kavramının içeriği ve insanın toplum içindeki yeri açıklanacaktır.
Düşünce tarihine bakıldığında Sokrates’ten itibaren insan felsefesinin önem kazandığı görülmektedir. İsmi çok duyulmasa da İspanya’da en önemli filozoflardan biri olan Ortega’nın insana dair öne sürdüğü kavramlar orjinallik taşımaktadır. Ayrıca Ortega’nın yaşayan ve varolan somut bir varlık olarak ele aldığı insan düşüncesi ile ilgili yeteri kadar tez, makale, kitap ve bildiri bulunmadığı için çalışma önem kazanmaktadır.
Temel amacı insanı anlamak olan Ortega Y. Gasset felsefi sosyolojisinin temeline aklı yerleştirmiştir. Kendi içinde bölümlere ayrılan aklın en önemli görülen kısmı insana özgü olan yaşamsal akıl kavramıdır. Zamansal ve mekansal olan varlık olarak insan yaşamsal aklın beraberinde tarihsel aklı da getirmektedir. “Ben her şeyden önce eylemim” diyen Ortega’ya göre yaşayan insan bilinciyle karar verir ve eylemde bulunur ve eylemlerinin sonucuna katlanır. Ortega Y. Gasset’e göre insanı anlamak için tarihin incelenmesi gerekmektedir. Tarihsel bir varlık olarak insan aynı zamanda kültürel özelliğe de sahiptir. İnsan kültürünü oluşturan ve kültürü öğrenen bir varlıktır ve doğal olarak nesilden nesle aktarılan düşünce ve davranışların sorumlusudur. Ortega’ya göre insanın doğası yoktur tarihi vardır ve beşeri bilim olan tarih sayesinde insan da bilimsel olarak ele alınabilir. Dilthey’in yöntemsel yaklaşımının etkileri Ortega’da rahatlıkla görülmektedir çünkü İnsani Bilimler Enstitüsü kurmaya çalışan filozof doğa bilimlerindeki yöntemsel yaklaşımı beşeri bilimlere de uygulamak istemiştir fakat bu konuda başarılı olamamıştır. O’na göre insan mutlak akıl yerine yaşamsal akılla anlaşılmaya çalışılmalıdır. İnsanı mutlak akla indirgemek onu yaşamdan soyutlamaktır.
Oysaki insan konkre bir varlıktır. Doğası belirlenmeyen insan yaşamı kökten yalnızlığı ile birlikte kökten gerçeklikle varolmaktadır. İnsan kendini yaşar durumda bulur ve yaşam
1st International Cappadocia Congress of Philosophy and Social Sciences (CAPASS2019), Nevşehir / TURKEY
başkasına aktarılması imkansız olan bir olgudur. Kimsenin yaşamı kimseye aktarılamayacağı için de insan kökten yalnızdır ve yaşamını intersubjektifliğiyle ortaya koymaktadır. Kendini fark ettiği andan itibaren diğergam olduğunu da anlayan insan çevresiyle ilişkisini dialoglarıyla kurar ve seçimlerini gerçekleştirirken başka ben’leri de hesaba katmaktadır çünkü insanın kökten gerçekliği içinde toplumsallıkta bulunmaktadır. İnsanın toplumsal yönü onun kitleye dahil olma ihtimalini de beraberinde getirmektedir. Kitleye dahil olursa kendi benliğinden uzaklaşacak yani yozlaşacak, öteki olacaktır. İnsan benliğinden uzaklaşmamak için elinden geleni yapmalıdır.
Sonuç olarak dönemin siyasi ve kültürel koşullarından etkilendiği eserlerinde açıkça görülen Ortega Y. Gasset insan ve insanın varoluşuna dair düşüncelerini sistemli ve tutarlı bir şekilde ifade etmiştir. Birey olarak insanı diğer tüm canlılarda üstün tutmuş aynı zamanda döneminin egzistansiyalist filozoflarından da etkilenerek varoluşunu gerçekleştirmeye çalışan insanın yalnızlığından ve seçimlerine mahkum olmasından bahsetmiştir. Kendi benliğini, özgünlüğünü korumaya çalışan insanın kitleden farklı olduğunu vurgulamıştır. Düşüncelerini yaşadığı İspanya’nın yozlaşmış hayatından etkilenerek oluşturmuş fakat çözümü Avrupa’nın yapısında ararken Avrupa’nın da benzer bir durumda olduğunu görerek tüm dünyaya yaymaya çalışmıştır.
1st International Cappadocia Congress of Philosophy and Social Sciences (CAPASS2019), Nevşehir / TURKEY
The Human Problem in The Philosophy of J. Ortega Y. Gasset
Nilüfer KARADAĞ1
1PhD Student, Gazi University, Institute of Educational Sciences, Ankara, Turkey nilufereyup88@gmail.com
Abstract
The aim of this study is to outline the human understanding of Ortega Y. Gasset, who is known as an existential philosopher. In this context, the content of human concept and its place in society will be explained.
When looked at the history of thought, it is seen that human philosophy has gained importance since Socrates. lthough his name isn't heard much,One of the most important philosophers in Spain, Ortega's concepts about humanity are original. Besides, since there are not enough theses, articles, books and papers related to the human thought that Ortega treats as a living and existing concrete being, the work is gaining importance.
Ortega Y. Gasset, whose main aim is to understand the human, has placed the mind on the basis of his philosophical sociology. The concept of vital mind that is human is seen as the most important part of the mind which is divided into sections within itself. As a temporal and spatial being, human brings vital mind with the historical mind. According to Ortega who says " I am the act first of all" the living human, consciously decides and acts, and endures the results of his actions.
According to Ortega Y. Gasset, history must be examined in order to understand human. Human as a historical being also possesses a cultural characteristic. The human is a being that forms the culture and learns the culture and is naturally responsible for the thoughts and behaviors transferred from generation to generation. According to Ortega, human nature has no history, and through history which is a human science,human can also be considered scientifically. The effects of Dilthey's methodological approach are easily observed in Ortega because the philosopher who tried to establish the Institute of Humanities, wanted to apply the methodological approach in natural sciences to humanities but he couldn't be successful on this matter. According to him, instead of absolute mind human should tried to be understood with vital mind. Reducing human to absolute mind is to isolate him from life.
1st International Cappadocia Congress of Philosophy and Social Sciences (CAPASS2019), Nevşehir / TURKEY
However, human is a conrete creature Human life, whose nature can not be determined, exists with rooted solitude and with rooted reality. Human finds himself alive and life is a phenomenon that is impossible to be transferred to anyone. Since no one's life can be conveyed to anyone, human is alone from the root and reveals his life through intersubjectivity. The person who understands also his empathy from the moment he realizes himself establishes his relationship with his environment through his dialogues and takes into account other selfs while realizing his choices. the social aspect of man brings with him the possibility of being included in the mass. If he is included in the mass, he will move away from his being, that is namely he will become the degenerated and the other.Human should do its best for not to get away from his self.
As a result, Ortega Y. Gasset who is clearly seen in his works influenced by the political and cultural
conditions of the period,expressed his thoughts about human and human existence systematically and consistently. As an individual, he has kept human superior in all other living things. He also talked about the loneliness of the person who tried to realize his existence and his conviction for his choice, influenced by the exquisitalist philosophers of his time.He emphasized that the person trying to maintain his own self and his originality is different from the masses. Influenced by the degenerated life of Spain ,where he lived, he created his thoughts but he tried to disseminate it to the whole world by seeing that Europe is in a similar situation while searching the solution in the structure of Europe.
1st International Cappadocia Congress of Philosophy and Social Sciences (CAPASS2019), Nevşehir / TURKEY
ID: 72