Devlet Kurumları

Kamu bankalarının haricinde İl Özel İdareleri, KOSGEB, GAP Girişimci Destekleme ve Yönlendirme Merkezleri (GİDEM) ve Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATÖM) gibi devlet kurumları tarafından da mikrogirişimcilere ve yoksullara yönelik mikrofinans hizmeti sunulmaktadır.

1.15.3.2.1. KOSGEB

Türkiye’de KOBİ denildiğinde ilk akla gelen kurumların başında 1990 yılında 3624 sayılı kanun ile kurulan ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu olarak faaliyet gösteren KOSGEB gelmektedir. KOSGEB’in amacı, “Türkiye’nin ekonomik ve sosyal

ihtiyaçlarının karşılanmasında KOBİ’lerin payını ve etkinliğini arttırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek ve sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek.” olarak belirlenmiştir (KOSGEB, 2011, s. 3). KOSGEB, hedef kitlesini

oluşturan KOBİ’lere ve girişimcilere çeşitli programlar (Girşimcilik Destek Programı, Genel

41http://www.turkiyegazetesi.com.tr/Genel/a336099.aspx, Erişim Tarihi: 10.06.2016

42http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2010/03/07/bizim_sorunlarimizla_ilgilen_diyen_uyelere_rest_cekti, Erişim Tarihi: 10.06.2016

43 http://www.isbank.com.tr/TR/kobi/kobi-penceresi/ozel-anlasmalar/kredi-garanti-fonu/Sayfalar/kredi-garanti-fonu.aspx, Erişim Tarihi: 10.06.2016

44http://www.garanti.com.tr/tr/kobi/kobilere_ozel.page, Erişim Tarihi: 10.06.2016

80

Destek Programı, vb.) altında finansman desteği, eğitim, danışmanlık, tanıtım gibi hizmetler vermektedir⁴⁶.

1.15.3.2.2. Kredi Garanti Fonu

KGF, teminat yetersizliği nedeniyle çeşitli kredi ve destek hizmetlerinden yeterince yararlanamayan KOBİ’ler, çiftçiler, esnaf ve sanatkârlar ile serbest meslek mensuplarına müteselsil kefil olarak krediye erişimlerini sağlamak amacıyla 14 Temmuz 1993 tarih, 93/4496 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuş ve ilk kefaletini 1994 yılında vererek faaliyetlerine başlayan kurumsal bir kefalet kuruluşudur. KGF kredi vermemekte sadece krediye ulaşılmabilmesi için kefil olmaktadır. Bu nedenle, bir mikrofinans destek kuruluşu olarak değerlendirilebilir.

Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş bir anonim şirket olan KGF’nin kamu kuruluşu olan ve kamu kuruluşu sayılan ortakları; KOSGEB, TOBB, TESK ile Halkbank, Ziraat Bankası, Vakıfbank, Eximbank ve Ziraat Katılım Bankası’dır. Diğer ortakları ise; Akbank, Albaraka Türk Katılım Bankası, Alternatifbank, Denizbank, Burgan Bank, Finansbank, HSBC, ING Bank, Kuveyt Türk Katılım Bankası, Şekerbank, Türk Ekonomi Bankası, Garanti Bankası, İş Bankası, Türkiye Finans Katılım Bankası, Yapı ve Kredi Bankası ile Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı (MEKSA) ve Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticiler Vakfı (TOSYÖV)’dır47.

1.15.3.2.3. GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Bünyesinde Yapılan Faaliyetler

Türkiye’nin en önemli kalkınma projelerinden biri olan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Fırat-Dicle Havzası ile yukarı Mezopotamya ovalarında yer alan 9 ili (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak) kapsamaktadır. GAP kendisine temel hedef olarak şunları belirlemiştir: “Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin sahip olduğu

kaynakları değerlendirerek, yöre halkının gelir düzeyini ve yaşam kalitesini yükseltmek, bu

46http://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/liste/3/destekler, Erişim Tarihi: 10.06.2016

81

bölge ile diğer bölgeler arasındaki gelişmişlik farkını gidermek, kırsal alandaki verimliliği ve istihdam olanaklarını artırarak ulusal düzeyde ekonomik gelişme ve sosyal istikrar hedeflerine katkıda bulunmak.”48. Bu hedefler doğrultusunda ekonomik ve sosyal kalkınmaya yönelik birçok proje ve faaliyet gerçekleştirilmektedir.

GAP bünyesinde bölgedeki yoksulluğu azaltmak ve kapasite geliştirmek amacıyla özellikle kadınlara yönelik destekleyici programlar bulunmaktadır. Bu kapsamda yürütülen çalışmaların en önemlilerinden biri ÇATOM projesidir. ÇATÖM’ün hedefleri; “kadını

güçlendirerek fırsat eşitliğinin sağlanmasına katkıda bulunmak, kadınların kamusal alana katılım ve kamusal hizmetlerden yararlanma düzeyini arttırmak, cinsiyet dengeli kalkınma sürecini başlatmak ve bu yolla yerel koşullara uygun, katılımcı toplum kalkınması temelli tekrarlanabilir model/modeller geliştirmek.”⁴⁹ olarak belirtilmiştir. Bu hedefler

doğrultusunda meslek kazandırıcı ve gelir getirici alanlarda bilgi ve beceri geliştirmeye yönelik eğitim programları (el sanatları, trikotaj, biçki-dikiş, nakış, mefruşat, keçe işleme, taş işleme, gümüş işleme, tekstil, yöresel bebek, hediyelik eşya, sabun, kumaş boyama, kuaförlük, güzellik uzmanlığı, hamur işleri vb.), kadın girişimciliğinin desteklemesine yönelik olarak girişimcilik eğitimi, mikrofinasman/kredi desteği sağlanmasına aracı olunması, bireysel danışmanlık hizmetleri sunulmaktadır50.

GAP Bölgesi’nde 1995 yılından itibaren açılmaya başlanmış olam ÇATÖM’ler 9 ilde 44 merkez üzerinden faaliyet göstermektedir. Hedef kitlesi genç kız ve kadınların oluşturduğu proje aracılığıyla bugüne kadar 250.000 kişi doğrudan ÇATÖM programlarından yararlanmıştır51. Projede kredi desteği verilmeyip mikrofinasman/kredi desteği sağlanmasına aracı olunmaktadır. Bu anlamda ÇATÖM tam bir mikrokredi programı olmayıp, bir mikrokredi destek kuruluşu olarak değerlendirilebilir.

48http://www.gap.gov.tr/gap-nedir-sayfa-1.html, Erişim Tarihi: 10.06.2016

49http://www.gapcatom.org/hakkimizda/projenin-hedefleri/, Erişim Tarihi: 10.06.2016

50https://www.gapcatom.org/programlar/, Erişim Tarihi: 10.06.2016

82

GAP bünyesinde kadın girişimcileri desteklemeye yönelik diğer bir proje, UNDP’nin teknik ve İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA)’nın finansman desteği ile uygulanmakta olan Güneydoğu Anadolu’da Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Projesi’dir. Projenin ilk fazı, 907.668 dolarlık bütçeyle Mart 2008 - Mayıs 2012 döneminde uygulanmıştır. Projenin 2. fazı ise 110.550 ABD Doları bütçe ile Temmuz 2012’de başlatılmıştır. Proje Güneydoğu Anadolu Bölgesi kapsamında yer alan 9 ilde (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak) uygulanmaktadır. Projenin ilk fazı ile 44 ÇATOM'e ve 10 yerel girişime kapasite geliştirme, pazar bağlantısı oluşturma, ekipman ve hammadde alımı gibi konularda destek sağlanmıştır. 2008-2012 döneminde 3.700 kadın proje tarafından desteklenen aktivitelerle gelir elde etmiş, 1012 kadın ve 391 erkek proje kapsamında verilen eğitimlerden faydalanmıştır. Verilen eğitimler, hazır giyim, kalite kontrolü, kooperatifçilik, iletişim, toplumsal cinsiyet eşitliği gibi farklı konuları kapsamıştır. Proje yararlanıcısı kadınlar tarafından Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Argande isimli bir hazır giyim markası kurulmuş ve 40 kadına istihdam, 150’den fazla kadına ise parça bazlı gelir elde etme imkânı sağlanmıştır52.