Bankalar

Türkiye’de devlet bankalarının mikrokredi ile olan ilişkisi uzun yıllar öncesine dayanmakla birlikte özel bankalar da son yıllarda özellikle KOBİ kesimine yönelik mikrokredi hizmeti sunmaktadır.

1.15.3.1.1. Devlet Bankaları

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de özellikle tarım kesimindekilere yönelik arz yönlü olarak devlet destekli kredi verilmesi uzun yıllar uygulanmıştır. Fakat bu kredilerin etkinliğine yönelik ciddi eleştiriler getirilmiş ve arz yönlü ürün ile hizmetlerin düşük gelir grubundaki müşterilerin finansal ihtiyaçlarını karşılamadığı görülmüştür (Burritt, 2003, s. 7). Türkiye’de,

77

kuruluşundan34 bu yana tarım ve hayvancılık kesimine yönelik finansman sağlayan Ziraat Bankası tarafından 2001 krizi sonrasına kadar verilen sübvansiyonlu krediler çok kötü bir şekilde yönetilmiş ve büyük kamu zararları yazılmıştır. Fakat kriz sonrasında yeniden yapılandırma ile birlikte yüksek kâr eden ve aynı zamanda tarım ve hayvancılık kesimine yönelik çok çeşitli sübvansiyonlu krediler sunan etkin bir banka haline gelmiştir. Günümüzde başta Ziraat Bankası olmak üzere diğer devlet bankaları tarafından çiftçilere, mikrogirişimcilere, KOBİ’lere yönelik düşük faizli krediler verilmektedir.

Ziraat Bankası günümüzde müşterilerine yönelik yenilikçi, sübvansiyonlu mikrokrediler vermektedir. Örneğin “Genç Çiftçi Kredisi” ile Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından onaylanan hibe tutarının 3 (üç) katına kadar Proje Kredisi ve Hibe + Proje Kredisi ile oluşturulan kapasiteye göre belirlenebilecek işletme kredisi sunulmaktadır. Azami kullandırılabilecek kredi tutarı 90.000 TL (proje kredi limiti) + 90.000 TL (işletme kredi limiti) olmak üzere 180.000 TL’yi aşmamaktadır35. Ayrıca, kadınlara yönelik “Kadın Girişimci Destek Paketi” gibi ürünler de bulunmaktadır.

“….. Bölgenin lider KOBİ bankası olmak”36 vizyonunu benimseyen Halk Bankası KOBİ’lere, girişimcilere ve esnaf ile sanatkarlara özel, çok farklı ürün ve hizmetler37

sunmaktadır. KOBİ bankacılığında Türkiye’de öncü olan bir devlet bankasıdır. Ayrıca, KOBİ'lerin ihtiyaçlarını da göz önüne alarak KOSGEB, Sanayi Odaları gibi ilgili kuruluşlarla işbirliği protokolleri yapmakta ve ihracatçı KOBİ’lere ücretsiz ingilizce eğitimi gibi finans

34 Ziraat Bankasının temelini Mithat Paşa tarafından Pirot kasabasında kurulan Memleket Sandıkları oluşturmaktadır. 1863 yılında ilk defa 3-12 ay vadeli ve kişi başına azami 20 liralık ilk tarımsal kredi uygulaması başlatılmıştır. http://www.ziraat.com.tr/tr/Bankamiz/Hakkimizda/Pages/BankamizTarihcesi.aspx, Erişim Tarihi: 10.06.2016

35 https://www.ziraatbank.com.tr/tr/girisimci/tarim/diger-kredilerimiz/genc-ciftci-kredisi, Erişim Tarihi: 10.06.2016

36https://www.halkbank.com.tr/channels/100.asp, Erişim Tarihi: 10.06.2016

37 Sunulan hizmetler ile ilgili detaylı bilgi için: http://www.halkbankkobi.com.tr/Default.aspx, Erişim Tarihi: 10.06.2016

78

dışı hizmetler de sunmaktadır. Bir diğer devlet bankası olan Vakıflar Bankası da KOBİ’lere yönelik krediler vermekte ve KOSGEB ile işbirliği yaparak kampanyalar düzenlemektedir38.

1.15.3.1.2. Özel Bankalar

Özel bankalar uzun yıllar taşıdığı yüksek risk ve operasyonel maliyetler nedeniyle mikrokrediye uzak durmuştur³⁹. Fakat bankacılık sektöründe yaşanan rekabet, mikrofinansın ticarileşmesi akımları ve dünyadaki başarılı örnekler sayesinde ticari bankalar da mikrokredi hizmeti sunmaya başlamıştır. Mikrofinansı gelir getirici bir iş olarak gören bankaların yanında, sosyal sorumluluk açısından bakan ticari bankalar da bulunmaktadır.

Ülkemizde neredeyse tüm ticari bankalar tarafından KOBİ’lere yönelik ürünler geliştirilmiştir. Ayrıca kadınlara yönelik de özel ürünler sunulmaktadır. Bu alana yönelik girişimlerden bazıları özellikle dikkat çekmektedir.

Dünyanın en büyük bankalarından biri olan HSBC dünyada mikrokredinin gelişmesine katkıda bulunan kuruluşlardan biridir. HSBC, Türkiye’deki bankası ile ülkemizde mikrokredinin yaygınlaştırılmasına katkı sağlamıştır. TİSVA-Türkiye İsrafı Önleme Vakfı, MAYA-Kadın Emeğini Değerlendirme Vakfı, TOG-Toplum Gönüllüleri Vakfı ile işbirliği kurarak bu kuruluşlara bağış ve altyapı desteği sunmuştur. HSBC Türkiye’nin bu alandaki amaçları şu şekildedir: “Mikrokredi konusunda farkındalık ve toplumsal bazda bilinci

geliştirmek, bu alanda yer alan gönüllü sayısını arttırmak, kamuoyu desteğini artırmak, küresel bilgi birikimi ve deneyimleri Türkiye’ye aktarmak ve STK platformunun gelişmesine katkı sağlamak.”40. HSBC’nin bu desteği sosyal sorumluluk yaklaşımı taşımakta ve kadınları hedeflemektedir.

Diğer bir dikkat çeken girişim Türk Ekonomi Bankası (TEB), UNDP ile Genç Yönetici ve İşadamları Derneği (GYİAD) işbirliğiyle gerçekleştirilen Altın Bilezik Projesi’dir. TEB’in

38 http://www.vakifbank.com.tr/kosgeb--vakifbank-isbirligi-programi.aspx?pageID=1199, Erişim Tarihi: 10.06.2016

39 Ticari bankalar ve mikrofinans ilişkisi için 1.12’ye bakınız.

79

finansman desteğini sağladığı proje ile Türkiye’de 18-35 yaş arasında kendi işini kurmak ve büyütmek isteyen girişimciler hedeflenmiştir. Dünyada sadece gençlere yönelik hazırlanan ilk mikrokredi programı41 olarak ifade edilen projenin pilot uygulamaları Bursa ve Ankara’da 2008 yılında başlatılmıştır (TEB, 2008, s. 23). 2008 yılında yaşanan küresel krizin ilk zamanlarında proje kapsamında genç girişimciler 50 bin liraya kadar varan mikrokrediler ile desteklenmiştir42. Global krizin etkileri nedeniyle 2009 yılında proje askıya alınmış (TEB, 2009, s. 36) ve tekrar başlatılamamıştır. HSBC ve TEB’in haricinde Türkiye’nin önde gelen bankaları tarafından, örneğin; İş Bankası43, Garanti Bankası44, Yapı ve Kredi Bankası45, KOBİ’ler ile kadın girişimcilere yönelik finansman ürünleri sunulmaktadır.