Akhuwat’in Kuruluşu, Temel Amaçları ve Operasyonel Yapısı

Akhuwat’in kuruluş fikri 2001 yılında Lahor’da bir grup arkadaş tarafından mevcut mikrofinans programlarındaki fahiş faiz oranlarının eleştirildiği bir toplantıda ortaya çıkmıştır90. Grup üyelerinden birinin 10 bin rupilik bağışı ile program başlamıştır. Gruptaki diğer bir kişi olan Dr. Amjad Saqib bu parayı alıp ilk müşterileri olan dul bir bayana faizsiz kredi olarak vermiştir. Kadının şu özelliğine yapılan vurgu önemlidir: “İlk krediyi alan dul kadın ne dileniyor ne de bir bağış arıyordu, sadece bir yardım eli arıyordu.” Parayı

89 Akhuwat mikrofinans programı ile ilgili verilen bilgiler çoğunlukla http://www.akhuwat.org.pk internet sitesinden 13-15.05.2016 tarihleri arasında temin edilmiştir. Çalışmanın model önerileri kısmı olan Bölüm 3’te Akhuwat’in yöneticisi ile yapılan mülakatta ifade edilen görüşler kullanılmaktadır. Bu nedenle, Akhuwat ile ilgili diğer detaylar Bölüm 3’te ilgili başlıklarda verilmektedir.

158

değerlendiren kadın 6 ay sonra krediyi geri ödeyerek yoksul insanlara güven ve saygı ile yardım edildiğinde başarılı olabileceklerini göstermiştir. Bu ilk başarılı uygulama ile faizsiz mikrofinansın uygulanabileceğine yönelik insanların güveni artmış ve daha fazla insan bağışta bulunmuştur.

Akhuwat ilk yıllarında basit hayırsever bir faaliyet gibi sürdürülmüş ve faizsiz mikrofinansın nasıl sürdürülebileceği test edilmiştir. Zamanla bağışlar kurucularının beklentilerinin oldukça ötesinde artmıştır. 2003 yılına gelindiğinde bağışlar 1,5 milyon rupiye ulaşmış ve kredilerin geri ödenmesindeki oran %100 olarak devam etmiştir. Bunun sonucunda Akhuwat’i resmîleştirmek için adım atılmış ve Societies Registration Act of 1860 altında tescil edilmiştir. İlk şube Lahor, Township’te açılmış ve daha sonraki yıllarda başarısı kanıtlanan Akhuwat’e sivil toplumun da desteğiyle Lahor dışına açılmıştır.

Akhuwat’in amaçları şu şekilde sıralanmaktadır:

- Yoksul ailelere ekonomik olarak bağımsız hâle gelmeleri için faizsiz mikrofinans hizmetleri sunmak,

- Uygulanabilir bir model ve yoksulluğun giderilmesinde geniş tabanlı bir çözüm olarak karz-ı haseni teşvik etmek,

- Sosyal rehberlik, kapasite gelişimi ve girişimcilik eğitimi sağlamak, - Kardeşlik, merhamet ve gönüllülük ruhunu kurumsallaştırmak, - Akhuwat’ten borç alanları bağışçıya dönüştürmek,

- Akhuwat’i sürdürülebilir, büyümeye açık ve taklit edilen/örnek alınan bir organizasyon yapmak.

Akhuwat bahsedilen amaçlarına ulaşmak için kendisine yol gösterici ilkeler⁹¹ de belirlemiştir. İlk ilke “faizsiz mikrokredi”dir. Akhuwat ekonomik olarak yoksul kişilere faizsiz kredi sunarak kendi başlarına geçimlerini sağlayacak bir hayatı elde etmelerine destek

159

olmaktadır. Ayrıca, tüm potansiyellerini ortaya çıkarmaları için ihtiyaç duydukları kabiliyet ve destek sağlanmaktadır.

Diğer bir ilke “dini mekanlarla irtibat”tır. Programdaki en önemli ve özgün düşünce dini mekânların (cami/kilise vb.) altyapılarını kredinin verilmesi ve toplumun katılımı için kullanılmasıdır. Böylece operasyonel maliyetler de düşürülmektedir.

Akhuwat “gönüllük ruhu”nu kendilerine başka bir ilke olarak belirlemiştir. Akhuwat’in kısa zamandaki başarısındaki en önemli belirleyicisi, yönetimin ve ekip üyelerinin gösterdikleri gönüllülük ruhudur. Üst yönetim herhangi bir ücret almamaktadır.

Son ilke ise “borç alanları bağışçıya dönüştürmek”tir. Akhuwat kendisinden borç alanları ekonomik olarak istikrara ulaştıklarında programa bağışta bulunmaları ve böylece programın diğer üyelerine yardım yapmaları için teşvik etmektedir. Bu bağışlar ne bir zorunluluk ne de borç alanın kredi profili ile alakaya sahiptir.

Akhuwat’in operasyonel yapısı da kendine has özellikler taşımaktadır. Akhuwat karz-ı hasene dayandığından sürdürülebilirlik için maliyetleri en aza indirmeyi hedeflemektedir. Sadece başvuru başına 100 rupi komisyon alınmaktadır. Başka herhangi bir ücret bulunmamaktadır. İbadethanelerin kullanılması açılımı oldukça dikkat çekicidir. Bu yerlerin sadece belirli vakitlerde ibadet edilen yerler olmaktan çıkarıp asıl ruhuna döndürmekte, hem de operasyonel maliyetlerini düşürmektedir.

Diğer yandan çalışanlardaki gönüllülük de maliyetlerin düşmesinde önemli bir role sahiptir. Yönetim kurulu başkanı ve diğer üyeler bağışlardan maaş almanın uygun olmayacağını düşündükleri için bir ücret ya da prim almamakta, en başından beri tamamen gönüllü olarak bulunmaktadır. Üst yönetim de finansal bir beklenti içerisinde olmayıp, hayır amaçlı çalışmaktadır. Diğer gönüllülüler ve üniversite öğrencileri de yardım amacıyla destek olmaktadır. Kurum herhangi bir araca sahip değildir, dışarı gitmek zorunda olan çalışanlar toplu taşımaları kullanmakta ve kendilerine yaptıkları harcamaların ücreti ödenmektedir. İnsan kaynağı ve operasyonel yapıdaki bu basitlik maliyetlerin düşmesini sağlamaktadır.

160

Akhuwat’in temel ilkelerinden biri borçluların bağışçıya dönüştürülmesidir. Finansman sağladıktan sonra başarılı bir şekilde geri ödeme yapan birçok üye kuruma bağışta bulunmayı ve kendisi gibi başkalarının da yardım almasını istemiştir. Onların talebi ile birlikte Akhuwat “Üye Bağış Programı”nı kurmuştur. Sağlanan finansman sadece insanların ekonomik durumlarını düzeltmelerini sağlamamış, toplumu de değiştirme arzularını harekete geçirmiştir. Bu programa bağışta bulunmak bir zorunluluk değildir ve kredi süreçlerini etkilememektedir. Müşterilerin bağışçıya dönüşmesi de Akhuwat’in finansal açıdan sürdürülebilirliğine katkıda bulunmaktadır.

Akhuwat iki kollu bir yayılma stratejisi belirlemektedir. İlki geleneksel olarak Pakistan’da şubeleşmektir. Kârlılıktan ziyade en fazla sayıda yoksul insana mesajlarının ulaşmasına yoğunlaşılmaktadır. Yeni açılan şubelerle daha fazla insana ulaşılmaktadır. Diğer yandan ortaya koydukları yapının başkaları tarafından taklit edilmesini de istemekte ve teşvik etmektedirler. Bununla ilgili eğitimler düzenlemekte, lokal olarak faaliyet gösterecek başka girişimlere ilk kuruluşlarında destek olmaktadırlar. Sitelerinde sağladıkları detaylı bilgi de bu yöndeki şeffaflıklarını ve samimiyetlerini göstermektedir. Kendilerini taklit etmek isteyen kişilerden istekleri yerel başarı örnekleri olmaları ve Akhuwat’in ismini kullanıp bir şubesi gibi algılanmamalarıdır.