Amaç ve Tanım

ABD Adalet Bakanlığı tarafından yürütülen bir araştırmanın sonucunda akıl hastalığı olan mahkûmların %50’sinin en az üç kez hüküm giydiğine ilişkin istatistik elde edilmiştir.⁴²³ Akıl hastalığı olanların tutuklanma oranlarının, kendileriyle aynı suçları işleyenlere göre daha fazla olduğuna ve akıl hastalığı olanların ceza infaz kurumlarında diğer mahkûmlara oranla daha uzun süre kaldıklarına ilişkin veriler de mevcuttur.⁴²⁴

421 DENCKLE/ BERMAN, s. 1; Marlee E. MOORE/ Virginia Aldige HIDAY, “Mental Health Court Outcomes: A Comparison of Rearrrest Severity Between Mental Health Court and Traditional Court Participants”, Law and Human Behaviour, S. 30, 2006, s.

660.

422 Hapishaneler haftanın yedi günü ve yirmi dört saati gözetim ve barınma imkân sunar ancak bu kurumların hiçbir zaman psikiyatri alanına özgü bir hastane olarak çalışması tasarlanmamıştır. Ve bu yapıları gereği akıl hastalığı olan kişilerin tedavi ihtiyaçlarını karşılamak için kurumsal olarak donanımlı ve bu hususta eğitimli personele sahip değildir. Akıl hastalığı olan mahkûmların sadece yüzde on biri hapishanede iken tedavi görüyo olması ceza infaz kurumlarının bu amaçla düzenlemediğini açıkça ortaya koyuyor. DENCKLE/ BERMAN, s. 3.

423 Akıl hastalığı olan mahkûmlarla ilgili diğer istatistikler için bkz. DITTON, s. 1-12.

424 Linda TEPLIN, “Keeping the Peace: Police Discretion and Mentally Ill Persons”, National Instıtute of Justice Journal, 2000, s. 10.

Avrupa Birliği Komisyonu Akıl Sağlığı Merkez Enstitüsü tarafından hazırlanan İngiltere, İtalya, Fransa, Almanya gibi birçok ülkenin hapishanedeki akıl hastası mahkûma ilişkin araştırma raporu ve eleştiriler için ayrıca bkz. Mentally Disordered Persons in

157 Ceza infaz kurumlarında bulundukları süre içerisinde yeterli tedaviyi alamamaları ve tahliye sonrasında sosyal hizmetlerle bir bağlantı kurularak topluma kazandırılmaları açısından bir çalışma yapılmaması dolayısıyla, akıl hastalığı olan ve daha önceden suç işlemiş kişilerin sistem içerisine tekrar tekrar girmeleri, hem bu kişilerle aileleri hem de kamu güvenliği ve bütçe açısından yıkıcı sonuçlar doğurabilmektedir.⁴²⁵

Bu kişilerin yargılama içerisinde sürekli olarak bir kaynak ayrılmasına ihtiyaç duymaları, ceza infaz kurumlarına gönderilmeleri ve o ortamda tedavi edilmeye çalışılmalarıyla tüketilen kapsamlı kaynaklara ilişkin bir endişe duyuluyor olması ve üstüne üstlük tüm bu kaynak ayırmanın herhangi bir sonuca varmayarak işlevsiz olması ciddi endişelere sebep olmuş ve rehabilitasyona ilişkin hedeflerin de sistem dolayısıyla gerçekleştirilememesi sebebiyle, kişilerin ailelerinden ve toplumdan tümüyle uzaklaşması ve bunlarla olan bağlarını koparması ihtimali geleneksel yargı yerine yeni bir yargılama yöntemi ihtiyacını açıkça ortaya koymuştur.⁴²⁶

Bu mahkemelerin amaçları şu şekilde sıralanabilir: akıl hastası sanıkların kapsamlı hizmetler ve destekler aracılığıyla, tedavi planlarına bağlı kaldıklarında ödüllendirilerek, kalmadıklarında cezalandırılarak tedavi sürecine katılımının artırılması;

hayat kalitelerinin yükseltilerek topluma kazandırılmalarının bir sonucu olarak tekerrürün

European Prison Systems - Needs, Programmes and Outcome (EUPRIS), https://ec.europa.eu/health/ph_projects/2004/action1/docs/action1_2004_frep_17_en.pd f (E.t.: 04.04.2021).

425 Council of State Governments Justice Center, “Mental Health Courts: A Primer for Policymakers and Practitioners”, New York 2008, s. 2, 3.

426 Norman G. POYTHRESS/ John PETRILA/ Annete McGAHA/ Roger BOOTHROYD, “Perceived Coercion and Procedural Justice in the Broward Mental Health Court”, International Journal of Law and Psychiatry, S. 25, 2002, s. 517.

158 engellenmesiyle kamu güvenliğinin artırılması ve son olarak da kamu kaynaklarının verimli bir şekilde değerlendirilmesi.⁴²⁷

Akıl sağlığı mahkemesinin tanımına geçmeden önce onarıcı adalet prensibinin yansımalarından biri olan “mahkemenin zorunlu kıldığı program” kavramından bahsetmek gerekir. Mahkemenin zorunlu kıldığı programlar katılımcıyı başarılı olması için motive etmek amacıyla, genellikle ‘hapsetme’ tehdidi yoluyla yasal bir zorlama içeren bir uygulamayı ifade eder. Bu uygulama uyuşturucu mahkemelerinde kullanılan bir modeldir ve sistem şu şekilde işler: Mahkeme kararıyla programa katılan katılımcı, gelişmesiyle ilgili mahkeme tarafından dosyasına atanan bir görevliye ve hâkime düzenli olarak bilgi verir. Katılımcının ilerlemesine göre hâkim; katılımcıyı motive etmek amacıyla kısa süreli geçici hapis cezası dâhil olmak üzere bir ara ödül-yaptırım sistemi kullanır.⁴²⁸

Akıl sağlığı mahkemesinin üzerinde herkesin uzlaştığı tek bir tanımı bulunmamakla beraber⁴²⁹, kavram; mahkeme kararıyla verilen bir tedavi emrini içeren problem çözme odaklı geleneksel mahkeme işlemlerinin içinde bulunmak istemeyen akıl

427 Council of State Governments Justice Center, “A Primer for Policymakers and Practitioners”, s. 8.

428 Michael REMPEL/ Christine Depies DESTAFANO, “Prodictors of Engagement in Court-Mandated Treatment”, Journal of Offender Rehabilitation, S. 33/4, 2001, s. 89.

429 The Council of State Governments, A Guide To Mental Health Court Design, https://bja.ojp.gov/sites/g/files/xyckuh186/files/Programs/Guide-MHC-Design.pdf (E.t.:

08.04.2021).

159 hastalığı olan suç işlemiş kişilerle ilgili uzmanlaşmış olan mahkemeler olarak tanımlanabilir.⁴³⁰

Akıl hastalığı olan kişilerin, işledikleri suçlarla ilgili olarak geleneksel yargı sistemine oranla daha fazla içinde bulunmayı isteyecekleri alternatif bir sistemi⁴³¹ ifade eden akıl sağlığı mahkemeleri; soruşturma ve kovuşturma aşamalarında yer alan ve alabilecek olan her taraf için olası sonuçların iyileştirilmesine odaklanır.⁴³²

430 E. Lea JOHNSTON, “Theorizing Mental Health Courts”, Washington University Law Review, C. 89, S. 3, s. 520, 521.

431 Susan STEFAN/ Bruce J. WINICK, “A Diologue on Mental Health Courts”, Psychology, Public Policy and Law, C. 11, S. 4, 2005, s. 511.

432 Council of State Governments Justice Center, “A Primer for Policymakers and Practitioners”, s. 3.

160 3. Katılımcılar ve Genel İşleyiş

Akıl sağlığı mahkemelerinin katılımcılarının⁴³³ büyük bir kısmı “şiddetli ve kalıcı akıl hastalığı”na⁴³⁴ sahip kişilerdir. Bu kişilerin sahip oldukları akıl hastalıklarında en büyük oran; majör depresyon, bipolar bozukluk ve şizofreniye aittir.⁴³⁵

Uyuşturucu kullanımıyla bağlantılı şekilde işlenen suçlarla ilgili olarak uyuşturucu mahkemeleri söz konusu olsa da uyuşturucu kullanımı nedeniyle meydana gelen akıl hastalıklarına sahip olanlar bu mahkemelerde katılımcı olabilirler. Ceza yargılaması sistemi içerisinde yer alan akıl hastalığı olan kişilerin büyük bir çoğunluğunun eş zamanlı olarak uyuşturucu-uyarıcı madde kullanımı bozukluğuna sahip olduğu düşünüldüğünde⁴³⁶ akıl hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçların

433 Akıl sağlığı mahkemelerinde katılımcı, uygun koşulları sağladığı takdirde geleneksel yargılama sistemi yerine akıl sağlığı mahkemesinde yargılanan akıl hastalığı olan ve suç işlemiş kişiyi ifade etmektedir. Çalışmada akıl sağlığı mahkemelerinin geleneksel yargılama sistemindeki terimleri damgalayıcı bulmaları nedeniyle bu ifadeler yerine topluma kazandırma temelli olarak seçtiği participant kelimesinin çevirisi olarak katılımcı ifadesi kullanılacaktır. Yine aynı sebepten hâkim, savcı gibi kişiler mahkemelerin amaçları yansıtır nitelikte bir çeviri yapılarak ekip üyesi olarak adlandırılacaktır.

434 Akıl hastalığı bir dizi ruhsal bozukluğu ifade eden bir terimdir. Ağır akıl hastalığıysa bir alt grup olmakla birlikte şiddetli ve kalıcı akıl hastalıklarını içerir. Şiddetli ve kalıcı akıl hastalığı grubunun oluşturulmasındaki amaç bu grupta yer alan ve ruh sağlığı hizmetlerine erişimde bir önceliklendirme sağlamaktır. Council of State Governments Justice Center, “A Primer for Policymakers and Practitioners”, s. 5; Naomi ZUMSTEIN/ Florian RIESE, “Defining Severe and Persistent Mental Illness-A Pragmatic Utility Concept Analysis”, Frontiers in Psychiatry, C. 11/648, 2020, s. 1, 2.

435 Ceza infaz kurumlarında bu hastalıkları olan kişilerin kurum içindeki nüfusa oranı toplumun geneline göre üç-dört kat daha yüksektir. Administrative Office of the Courts Center for Families, Children and the Courts, “Mental Health Courts: An Overview”, s. 2.

436 Christine FRISESTAD/ Ellen KJESBERG, “Drug Use and Mental Health Problems Among Prison Inmates- Results from a Nation-wide Prison Population Study”, Nordic Journal of Psychiatry, S.63/3, s. 239; Linda A. TEPLIN/ Karen ABRAM, “Co-accuring

161 reçetelendiğinden farklı bir şekilde kullanılması, tedavinin suistimal edilmesi gibi durumlar da söz konusu olabileceğinden, akıl sağlığı mahkemeleri de uyuşturucu madde konusunda oldukça hassastır.⁴³⁷

Bir akıl sağlığı mahkemesinin kurulduğu bölgenin ihtiyaçlarına ve endişelerine hitap etmesi, kurulduğu bölgenin tüm özelliklerini göz önünde bulundurarak bölgenin gerektirdiği şekilde oluşturulması gerekir. Bu nedenle her akıl sağlığı mahkemesi birbirinden farklıdır.⁴³⁸ Akıl sağlığı mahkemelerinin tasarımları ve işleyişleri birbirinden o kadar büyük ölçüde farklılık gösterir ki bazı yazarlar bu durumu: “Bir akıl sağlığı mahkemesi görüldüğü zaman yalnızca bir tane akıl sağlığı mahkemesi görülmüş olur.”

sözleriyle ifade etmişlerdir.⁴³⁹ Akıl sağlığı mahkemelerinin gösterdikleri bu büyük farklılıkların yanında, bu mahkemelerin temelde paylaştıkları birtakım özellikler bulunmaktadır. Akıl sağlığı mahkemelerinin genel işleyişi bu temel özellikler⁴⁴⁰ üzerinden anlatılacaktır.

Disorders Among Mentally Ill Detainees: Implications for Public Policy”, American Psychologist, C. 46, S. 10, 1991, s. 1038, 1039.

437 Akıl sağlığı mahkemelerinde katılımcıya haber verilmeksizin rastgele seçilen zamanlarda uyuşturucu testi yapılır, bunun amacı katılımcının mahkeme tarafından takip edildiğinin hatırlatılarak, her zaman tedaviye teşvik edilmesi ve katılımının artırılmasıdır.

Dakota’da Akıl Sağlığı Mahkemesi tarafından hazırlanan katılımcı el kitabıyla ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. Second Judicial Circuit Dakota, Mental Health Court Participant Handbook.

438 The Council of State Governments, A Guide To Mental Health Court Design, s. 22.

439 Council of State Governments Justice Center, “A Primer for Policymakers and Practitioners”, s. 7. Bunun yanı sıra akıl sağlığı mahkemesi kurmak için hazırlanan eğitimlerde ve kitapçıklarda bu husus “Senin Topluluğun Senin Akıl Sağlığı Mahkemen”

başlığıyla ele alınmaktadır. Council of State Governments Justice Center, Mental Health Coutrs Learning Modules: Module 2, https://csgjusticecenter.org/projects/mental-health-courts/ (E.t.: 18.04.2021).

440 Bir akıl sağlığı mahkemesi kurulurken bu mahkemeler için ortak olarak adlandırılabilecek değerler şu şekildedir: Mahkeme Amacı, Hedef Kitle,

162 Akıl sağlığı mahkemelerinin katı katılım koşullarına sahip oldukları söylenemez.

Esnek katılım koşullarına sahip olan bu mahkemelerde failin akıl hastalığının olması tek başına yeterli değildir, kimlerin katılımcı olabileceğini kendileri birtakım kriterler oluşturarak belirlerler. Örneğin; birçok akıl sağlığı mahkemesi katılımcının mevcut suçu şiddet içermese dahi, daha önceden şiddet suçu⁴⁴¹ işlemesi sebebiyle hüküm giymiş olanları kabul etmez. Aynı şekilde daha önce cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan birini işlemiş olan kişiler de genellikle akıl sağlığı mahkemeleri tarafından kabul edilmez.⁴⁴²

Yine de kişinin önceden sayılan suçlardan hüküm giymiş olması sebebiyle reddedilmesi sadece siciline bakılarak karar verilen bir durum değildir. Pek çok mahkeme, bu otomatik dışlamayı yapmak yerine uygunluk durumunu her somut olayda ayrı ayrı belirleyerek katılımcının kabul veya reddine karar verir. Kişinin suç geçmişinin olması her zaman akıl sağlığı mahkemesine kabul edilmeyeceği sonucu doğurmaz. Bazı akıl sağlığı mahkemeleri suç geçmişini diğerlerinin aksine mahkemede katılımcı olunabilmesi için bir sebep olarak görür ve özellikle bu kişileri katılımcı olarak hedefler.

Çünkü bu mahkemelerin amacı ‘döner kapı’⁴⁴³ olarak adlandırılan geleneksel mahkeme

Gizlilik/Güvenilirlik, Katılım Koşulu Belirleme, Katılımcının Bilgilendirilmesi ve Gönüllülüğü, Katılımcının Kimliği, Tedavi Süreci ve Sosyal Destek, Mahkeme Ekibi, Mahkemenin Belirlediği Katılımcının Uyması Zorunlu Olan Koşullar ve Uyumun İzlenmesi Süreci ve Sürdürülebilirlik. Bu husuta ayrıntılı bilgi için bkz. Council of State Governments Justice Center, “A Primer for Policymakers and Practitioners”, s. 24;

D’EMIC, s. 2.

441 Şiddet suçuyla ilgili olarak bkz. Timur DEMİRBAŞ, “Şiddet Suçlarına Genel Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 65/4, 2016, s. 3345-3353.

442 The Council of State Governments, A Guide To Mental Health Court Design, s. 35.

443 Suç işlemiş kişilerin ceza infaz kurumlarından çıktıktan sonra tekrar suç işleyerek yine yargı sistemi içerisinde kendini bulduğu geleneksel yargılama sisteminde, ‘sokaktan mahkemeye, mahkemeden sokağa sonra yine mahkemeye’ şeklinde ifade edilen ‘döner kapı’ argümanı ile ilgili bkz. DENCKLE/ BERMAN, s. 4.

163 anlayışının etkisizliğinden bu kişileri kurtarmaktır. Akıl sağlığı mahkemelerinin ilk kurulduğu dönemlerde kabahat ya da bir yıldan daha az hapis cezasını gerektiren suçları işleyen kişilere yoğunlaşsa da son dönemlerde eğilim, daha ağır cezaları gerektiren suçları işleyen akıl hastalığı olan kişilerin de bu mahkemelerde yer alması gerektiği yönündedir.⁴⁴⁴

Akıl sağlığı mahkemelerinin işleyişini anlamak için mahkemede kimlerin görev yaptığından yani “ekip üyeleri”nden bahsetmek gerekir. Ekip üyeleri, mahkemeden mahkemeye değişmekle birlikte her mahkemede ortak olacak şekilde; hâkim, savcılık ve savunma temsilcileri, denetimli serbestlik veya şartlı tahliye memurları, dosya yöneticisi ve akıl sağlığı tedavisi sisteminden bir temsilcidir.⁴⁴⁵

Potansiyel katılımcılar; müdafi, hâkim, ceza infaz kurumu personeli gibi yargılama süreci içerisindeki kişiler tarafından akıl sağlığı mahkemelerine yönlendirilebileceği gibi, aileleri tarafından da doğrudan bu mahkemelere katılmaları için

444Lauren ALMQUIST/ Elizabeth DODD, “Mental Health Courts: A Guide to Research-Informed Policy and Practice”, Council State of Governments Justice Center, New York, 2009, s. s. 8; Hope GLASSBERG/ Elizabeth DODD, “A Guide to the Role of Crime Victims in Mental Health Courts”, Council of State Governments Justice Center, New York, 2008, s. VIII, 2.

Amerikan ceza hukuku sisteminde suçlar, felony ve misdemeanour olarak ikiye ayrılır.

Türkiye’de ele alınan hukuk metinlerinde misdemeanour’un her ne kadar kabahat olarak çevirisine rastlansa eski kanun dönemindeki kabahat cürüm ayrımı günümüzde olmadığından ve kabahatler idarenin alanında kaldığından böyle bir çeviri yerine Amerikan hukuk sisteminde bir yıldan az cezayı gerektiren küçük suçlar olarak değerlendirilmesi daha uygun olacaktır. Felony ise bir yıldan daha fazla olmakla birlikte ölüm cezasına varacak kadar geniş bir aralıkta yer alan suçları ifade etmektedir.

445 ALMQUIST/ DODD, s. 14,

164 teşvik edilebilirler.⁴⁴⁶ Katılımcıların bu mahkemelere katılımı tamamen isteğe bağlıdır.⁴⁴⁷ Katılımcılar hem program öncesinde hem de sırasında bilgilendirilirler. Mahkeme hem bu bilgilendirmeyi yapmalı hem de katılımcının bu mahkemeye katılmak için uygun olup olmadığına karar vermelidir. Bu durum karmaşık olabileceğinden mahkemeler nasıl bir işleyişe sahip olacağına karar verdikten sonra katılımcılar için ayrıntılı bir el kitabı hazırlamak zorundadır.⁴⁴⁸

Genellikle belirli bazı suç tiplerinin akıl hastalığı olan kişi tarafından işlenmesi durumunda bu kişiyi katılımcı olarak kabul eden akıl sağlığı mahkemeleri diğer tüm koşulları sağlayan katılımcıyla ilk olarak itham pazarlığı sonrası bir anlaşma yapar.⁴⁴⁹ Bu

446 ALMQUIST/ DODD, s. 14; Michael THOMPSON/ Fred OSHER/ Denise Tomasini JOSHI, “Improving Responses to People with Mental Illness- The Essential Elements of a Mental Health Court”, The Council of State Governments Justice Center, New York 2007, s. 3.

447 WREN, s. 11.

448Akıl sağlığı mahkemesi personeli, katılımcının program koşullarına uymamanın yasal sonuçları dahil olmak üzere katılım koşullarını tam olarak anladığından emin olmalıdır.

Her bir katılımcı için geçerli olan şartlar yazılı olarak belirtilmeli ve katılımcının mahkeme öncesinde avukatıyla birlikte bu şartlar hakkında konuşması için belirli bir zaman tanınmalıdır. THOMPSON/ OSHER/ JOSHI, s. 5.

Nevada 8. Bölge Mahkemesi Özel Mahkeme Birimi Akıl Sağlığı Mahkemesi Katılımcı El Kitabı için bkz. http://www.clarkcountycourts.us/res/specialty-courts/MHC_Handbook.pdf (E.t.: 21.04.2021).

Brooklyn Akıl Sağlığı Mahkemesi Katılımcı El Kitabı için bkz. Brooklyn Mental Health Court Program Participation Guidelines, O’KEEFE, s. 61-67.

449Akıl sağlığı mahkemelerinin çoğu katılımcının iddia pazarlığı yaparak suçu kabul etmiş olması şartını aramaktadır. Fakat bu şartı sağlamalarını zorunlu tutmayan mahkemeler az sayıda olsa vardır. Bu mahkemelerden biri olan San Francisco Davranış Sağlığı Mahkemesi’nde katılımcının itham anlaşması yapmasının, programdan mezun olduktan sonra barınma ve iş bulma gibi durumlarda olumsuz bir etkiye sebebiyet verecek olması ve kişinin akıl sağlığı mahkemesine kabul edilmek ve akıl sağlığı için tedaviye erişebilmek için bu şekilde bir anlaşma yapmasının kişinin jüri yargılaması gibi belirli anayasal haklardan vazgeçmeye zorlanması sebepleriyle itham anlaşması yapmış olma şartı aranmamaktadır. ALMQUIST/ DODD, s. 13.

165 anlaşmayla birlikte katılımcı işlediği suça göre mahkemece belirlenen süre ve şekilde bir tedavi hizmeti de almayı kabul etmiş olur.⁴⁵⁰ Bu anlaşmanın yapılmasıyla hâkim katılımcının işlediğini kabul ettiği suçun gerektirdiği cezayı verir ve katılımcının cezasını akıl sağlığı mahkemesinin tüm gerekliliklerini yerine getirme şartıyla askıya alır. Cezanın askıya alınması, mahkeme tarafından anlaşmaya dâhil olan tüm şartlar yerine getirildiği sürece katılımcının ceza infaz kurumlarında değil, toplum içerisinde mahkeme gözetimi altında yaşamına devam edecek olması anlamına gelmektedir.⁴⁵¹ Katılımcının kendisi için mahkeme tarafından uygun görülen tedavi hizmetlerine dâhil edilebilmesi için gereken evrak mahkeme personeli tarafından hazırlanır. Ardından klinik ekip (mahkemenin tedavi kısmı için görevlendirilmiş olan kişilerden oluşan ekip) katılımcıyı, tedavi hizmet sağlayıcısına yönlendirir.⁴⁵²

Tedavi sürecinin izlenmesi iki koldan gerçekleşir; ilki hâkimin katılımcıyı yakından takip etmesi diğeri de klinik izlemedir. Katılımcı her mahkemenin uygun gördüğü şekilde belirli aralıklarla, sürece katılımının izlenmesi amacıyla hâkim karşısına

450 Akıl sağlığı mahkemesine katılımın gönüllü olması gerekir. Katılımcının mahkemeye katılma ve tedavi hizmetlerini almak hususunda en önemli görev katılımcının avukatına düşmektedir. Katılımcının bir avukatı olmadığı durumda mahkeme ilk fırsatta katılımcıya bir avukat atamalıdır. Bu avukat da akıl sağlığı mahkemesinin diğer üyeleri gibi akıl sağlığı konusunda özel bir eğitim almış olmalıdır. Avukat, akıl sağlığı mahkemelerinin işleyişini, katılımcının bu mahkemeye dahil olarak nasıl yükümlülükler altında girdiğini detaylı bir şekilde anlatmalı, mahkemenin koşullarına uymadığı zaman çeşitli yaptırımlar karşılaşacağını ve bunun da hâlihazırda ceza yargılaması içerisinde bulunan sanık dosyasını olumsuz olarak etkileyeceğini katılımcıya açıklamalıdır. THOMPSON/

OSHER/ JOSHI, s. 5.

451 National Alliance on Mental Illness Utah, Mental Health Courts FAQs, s. 3, https://www.namiut.org/images/Criminal%20Justice/Criminal%20Justice%20FAQ%20 -%208-15-16.pdf (E.t.: 21.04.2021).

452 O’KEEFE, s. 28.

166 çıkar.⁴⁵³ Klinik izlemede ise akıl sağlığı mahkemesinin tedavi kısmında bulunan ekip, katılımcının mahkemeye kabul edilmek üzere başvurmasından, mahkeme tarafından hazırlanan tedavi programından mezun oluncaya kadar olan süreç boyunca tedaviye ilişkin koşulların yerine getirilip getirilmediğini ve katılımcının durumunu yakından takip eder.⁴⁵⁴

Akıl sağlığı mahkemelerinde tedavi hizmetleri geleneksel bir akıl sağlığı tedavi hizmetlerinden farklı olarak, her bir kişinin kişisel durumuna ve özelliklerine göre oluşturulmuş, toplumsal imkânlardan da yararlanılması suretiyle oluşturulan özel programlardır.⁴⁵⁵ Mahkeme bizzat verilen tedavi hizmetinin kalitesini denetleme yetkisine sahip olmasa da katılımcının en iyi hizmeti aldığından emin olmak için tedavi hizmet sağlayıcılarıyla sıkı bir ilişki içerisinde olmak yükümlülüğündedir.⁴⁵⁶

Katılımcılar tedavi almaları için mahkeme ekibi tarafından teşvik edilirler. Hatta katılımcıları teşvik etmek amacıyla kişiselleştirilmiş teşvikler kullanılması da söz konusu olmaktadır.⁴⁵⁷ Utah Salt Lake bölgesinde yer alan akıl sağlığı mahkemesinde katılımcıların tedavi için istekli olmalarını sağlamak amacıyla sözlü şekilde övgüde⁴⁵⁸

453 DENCKLA/ BERMAN, s. 8.

454 O’KEEFE, s. 29.

455 Mahkemenin klinik bölümü tarafından katılımcının kişisel durumu ve özelliklerine göre işlediği suça ilişkin olarak mahkemenin belirlediği süre göz önüne alınarak özel bir tedavi planı hazırlanır. Her katılımcı için hazırlanan plan birbirinden farkılılık gösterir.

Bkz. http://ww2.nycourts.gov/courts/problem_solving/mh/key_principles.shtml#top (E.t.: 22.04.2021).

456 ALMQUIST/ DODD, s. 16.

457 The Council of State Governments, A Guide To Mental Health.. Court Design, s.

72,73.

458 Verbal Praise, yargılama sistemi içerisinde var olsa da aslolarak uyuşturucu mahkemelerinin ortaya çıkmasıyla etkin hâle gelmiştir. Bu kavram, Uluslarası

167 bulunulması ve ‘Rocket Docket’ adı verilen sanığın ara duruşmalara kurallara uymayanlardan daha önce gelmesi ve daha önce duruşmadan ayrılması gibi ayrıcalıklar tanınmaktadır.⁴⁵⁹ Alaska Palmer Akıl Sağlığı Mahkemesi’ndeyse, övme, alkışlama gibi

167 bulunulması ve ‘Rocket Docket’ adı verilen sanığın ara duruşmalara kurallara uymayanlardan daha önce gelmesi ve daha önce duruşmadan ayrılması gibi ayrıcalıklar tanınmaktadır.⁴⁵⁹ Alaska Palmer Akıl Sağlığı Mahkemesi’ndeyse, övme, alkışlama gibi