Sosyal Hizmet Eğitiminde Filmlerin Kullanımı

Anderson ve diğ. (2005) ‘nın “Using Films to Teach Social Welfare Policy” (Sosyal Yardım Politikalarını Öğretmede Filmlerin Kullanımı) adlı çalışması, sosyal hizmet alanında filmlerden nasıl yararlanıldığına dair önemli bir örnektir. Çalışma genel olarak sosyal yardım politikaları derslerini daha etkili kılmak için çağdaş filmlerden nasıl yararlanılabileceği üzerinde durmaktadır. Araştırma verilerine göre, ergen gelişimi ve

131

terapötik müdahale, psikolojik bozukluklar, mental hastalıklar, insan davranışlarına ilişkin teoriler ve sosyal problemlere kadar birçok farklı sosyal bağlamda filmlerden yararlanılmaktadır. Filmler aracılığıyla politikalar, yönetim, toplumsal kalkınma, gelişim ve toplum organizasyonu gibi konulara ilişkin bir tartışma ortamı yaratılmaktadır. Burada amaç, öğrencilerin sosyal problemler, toplumsal değerler ve politikalar konusunda önceden düşünsel bir hazırlık yaparak dersin konusuna daha iyi odaklanmalarını sağlamaktır. Anderson ve diğerlerinin eğitimde filmlerin kullanımına ilişkin yapmış oldukları çalışmada ele alınan filmlerden Losing İsaiah (İsaiah’ı Kaybetmek), Scout’s Honor (İzci Sözü), And the Band Played On (Ve Orkestra Çalmaya Devam Ediyor) filmleri sosyal yardım politikaları çerçevesinde şu şekilde değerlendirilmiştir:

Filmin Adı Açıklama Örnek Sorular Öğrenci Değerlendirmesi

Scout’s Honor (İzci Sözü)

İzci bir erkeğin, homoseksüel izci erkekler topluluğuna (Boy scouts) katılması ve bu toplulukta lider olabilmesi için buna karşı olan sistemi nasıl değiştirmeye çalıştığını anlatan bir belgesel film.

Steven’ı, ailesini ve diğerlerini izciler arasında

homoseksüellerin (gay) engellenmesine karşı

durmalarını etkileyen değerler nelerdi?

Steven üyeliğe uygunluk için nasıl özellikler istedi? Erkek izciler üyeliğe uygunluk için nasıl kriterler aradı?

Savunmadan önce nasıl bir altyapı oluştu?

Hangi kulis oluşturma metodlarını kullandı? Her birinin etkinliğini değerlendirin.

Bu deneyimle birlikte Steven nasıl değişti?

Bu meydan okumayla toplum organizasyonu nasıl değişti?

Bilgi:

Yargı Gay hakları Mevzuat

Ekolojik bakış açısı Yargının rolü Sosyal adalet Politika analizi (Hukuksal) Çerçeve Beceri: Savunuculuk Lobi çalışması Şirket organizasyonları Dilekçe yazma

Topluluğa hitap etme Hukuksal analiz

132

Filmin Adı Açıklama Örnek Sorular Öğrenci Değerlendirmesi

Losing Isaiah (Isaiah’ı Kaybetmek)

Orta sınıf bir Kafkas ailesi Afro Amerikan bir bebeği büyütür ve evlat edinir. Üç yıl sonra, bebeğin biyolojik annesi (madde bağımlılığından kurtulan) ebeveyn haklarını geri almanın yollarını arar. Filmin son yarısı mahkeme

salonunda geçiyor.

Eğer sosyal hizmet (social work) değerleri “insanlık refahını sağlamak, sosyal adalet ve bireyin onurunu içeriyorsa (Reamer, 1987, s. 801), sosyal hizmet uzmanı körü körüne bu değerlere uymalı mı, yoksa bakan ve büyüten danışanı için etik uygulamaları ihlal mi etmeli? Uyuşturucu bağımlısı annelerin tedavi edilmeleriyle cezalandırılmalarını yeterlilik, hakkaniyet ve etkililikleri açısından karşılaştırın. Bir kişinin ebeveynlik haklarını arayabilmesinin belirli bir ölçütü olmalı mıdır?

Kültürler arası evlat edinmeye izin verilmesi kültürel bir soykırım mıdır / kültüre darbe vurmak mıdır? Hakimin evlat edindirme kararındaki en uygun rolü ne olurdu?

Bilgi:

Madde bağımlılığı, yoksulluk, barınma sorunu, çocuk reddi ve kurumsal ırkçılık gibi sosyal problemler arasındaki bağlantılar Değerler, etik ve profesyonellik arasındaki bağlantı Çocuğun iyi oluşu/refahı politikası ve uygulamaları Zayıf komşuluk ilişkileri ile madde bağımlılığı ve suç arasındaki ilişki Birleşmiş milletlerin madde bağımlılığı politikası ve sosyal refah

Kültürler arası evlat edinme ve çocuk bakımı Beceri: Kültürel yeterlilik Problem çözme becerileri Politika analiz becerileri Karmaşık sosyal problemler için stratejilerin belirlenmesi

133

Filmin Adı Açıklama Örnek Sorular Öğrenci Değerlendirmesi

And the Band Played On (Ve Orkestra Çalmaya Devam Ediyor)

ABD Hastalık Kontrol Merkezi’nin HIV/AIDS hastalığının ilerleyişinde ve tedavisindeki rolünü, ve devletin başındakilerin AIDS araştırma ve tedavisi konusunda toplum sağlığı politikalarını nasıl etkilediklerini anlatan yaşanmış olayları konu alan bir film.

HIV/AIDS’in sosyal boyutları fizikçiler, politikacılar,

kurbanlar… vb. tarafından farklı ele alınmıştır. Bir grubun bakış açısını seçerek, HIV/AIDS’in problemini analiz edin.

HIV/AIDS mağdurlarına para yerine mal/malzeme yardımı yapmanın avantajlarını ve dezavantajlarını ifade edilen değerlendirme kriterlerine göre ele alın: tüketici egemenliği, hedef verimliliği, maliyet etkinliği, ve takaslar.

Hastalar, araştırmacılar ve yöneticiler arasında hangi değer çatışmaları yaşandı?

Bu değer ve ideoloji farklılıkları kararların uygunluğunu ve yetkinliğini nasıl etkiledi?

Ulaşılabilirlik, servis kapsam ağına girişi ne derece

engellediğini işaret ediyor. Üç engel listeleyin ve her biri için çözüm yolunu belirleyin.

Finansmanın (funding) ulaşılabilirliğinin ya da

kısıtlanmasının servis ulaşımını nasıl etkilediğine iki örnek verin.

Politik analizin amacı, sizin politik değerlendirmenize dayalı olarak harekete geçmektir. Öncelikle, HIV/AIDS problemi hakkında bir taraf belirleyin ve – politik analizini yapın. Ardından, bu politikayı savunmak için iki strateji ya da taktik belirleyin.

Bilgi: Politik formülasyonlar, uygulamaya koyma ve değerlendirme süreci Güç ve zenginliğin yasa ve uygulamalar üzerindeki etkisi Sosyal politika uygulamalarında medyanın rolü Politikalarda ABD hükümetinin rolü Beceri: Kültürel yeterlilik Sosyal hareket Lobi kurma Halka seslenme Topluluğu yönetme

(Anderson, Langer ve diğ. 2005:251-262)

Sosyal hizmet alanında filmlerden nasıl yararlanıldığına dair önemli bir başka örnek de Başkent Üniversitesi Sosyal Hizmet Anabilim dalı dersleridir. Bu çerçevede ‘Sosyal Hizmetin Felsefi ve Bilimsel Temelleri’, ‘Farklılıklarla Çalışma’, ‘Birey ve Grup Odaklı Sosyal Hizmet Müdahalesi’ derslerinde filmlerden yararlanılmaktadır. Örneğin teorinin pratiği nasıl etkilediği konusunda Eisenstein’ın film kuramı ele alınmıştır. Sinemayı bir sanat

134

makinası olarak gören Eisenstein’ın film kuramı çeşitli psikolojik (Pavlov’un çalışmaları ve Piaget’nin gelişimsel psikolojisine ait kavramlar) ve politik (Ekim devrimi) olayları sonucunda mekanik bir kuramdan organik bir kurama doğru gelişim göstermiştir. Buradan yola çıkılarak sosyal hizmet alanında kullanılan sistem teorisi ile birlikte ekosistem teorisinin ortaya çıkış süreci ve bu sürece etki eden faktörler değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme, bir bilim olarak sinemanın olanaklarından nasıl yararlanılabileceğini göstermesi açısından önemlidir. ‘Farklılıklarla Çalışma’ dersinde, Kieslowski’nin ‘Konuşan Kafalar’ kısa filmi ile ‘kimlik sorunu’ ve “ben kimim?” sorusu çerçevesinde ‘özfarkındalık’ konusu işlenmiştir. ‘Birey Odaklı Sosyal Hizmet’ dersi çerçevesinde ekosistem teorisinin anlaşılır kılınması için Kieslowski’nin ‘Beyaz’ filmi ile bir çalışma yapılmıştır. Filmin özeti sunulduktan sonra filmin başrol oyuncusu müracaatçı olarak ele alınmıştır. Fransa’da yaşayan bir Polonyalı olan müracaatçının iktidarsızlık sorunu, etkileşim halinde olduğu diğer sistemlerle ilişkisi (evlilik, mafyayla olan ilişki), gücü algılayış biçimi, kültürel farklılığından kaynaklı maruz kaldığı ayrımcılık, maddi yetersizlik gibi sosyal ve psikolojik bağlamlar çerçevesinde değerlendirilmiştir. ‘Grup Odaklı Sosyal Hizmet’ dersinde ise rol kuramına ilişkin olarak ‘Deney’ filmi incelenmiştir. Filmin özeti sunulduktan sonra rol kuramının temel kavramlarına (rol model, rok katılığı, rol repartuarı) denk gelen pratik üzerinden bir tartışma ortamı yaratılmıştır.

Nadir’in (2013) yapmış olduğu çalışmada ise filmlerin eğitim amaçlı kullanımına ilişkin birçok araştırma verisi sunulmuştur: Örneğin; Downey (2003)’in, Gladstein and Feldstein (1983)’ın sosyal hizmet eğitimlerinde filmlerin etkileri üzerine yaptığı çalışmaların verileriyle birlikte, Maynard’ın (1996) ve Stinchfield’in aile terapistliği eğitimlerinde ‘Ordinary People’ filminin analizi üzerine yaptığı çalışmaya katılan öğrencilerden elde edilen veriler çalışmada yer almaktadır. Nadir’in (2013) bu çalışması, aile danışmanlığı eğitimlerinde popüler filmlerden nasıl yararlanılabileceğini göstermesi açısından oldukça önemlidir. 49

Dünya Sosyal Hizmet Günü kapsamında SHUDER’in düzenlediği etkinlik kapsamında Nadir (2015) ‘Short Term 12’ isimli film gösteriminin ardından çocukluk travmaları üzerine bir bilgilendirme yapmış ve sonrasında filmle aktarılan gerçekliğin teorik temelleri üzerinde durulmuştur.

135

Tüm bu uygulamalar, sosyal hizmetin eğitimde bir sanat ve bilim olarak sinemanın olanaklarından nasıl yararlanılabileceğini gösteren önemli ancak çok az sayıda olduğu göze çarpan uygulamalardır. Bundan dolayı araştırmanın bundan sonraki bölümünde, sosyal hizmetin bilgi, beceri ve değer temeli göz önünde bulundurularak filmlerden yararlanma olanakları daha ayrıntılı olarak araştırılacaktır.