Sosyal Hizmet Açısından Filmin Değerlendirilmesi

Margaret çocuk göçmenlerle çalışmaya başlamadan önce Çocuk Koruma Departmanı’nda (child protection) sosyal hizmet uzmanı olarak görev yapmaktaydı. Görev yaptığı sırada aldığı bir mektup Margaret’ın ve birçok insanın hayatını değiştirmiştir. Margaret’ın Avustralya’dan aldığı mektupta şunlar yazmaktadır: “Evimden ayrıldığımda 4 yaşımdaydım. Avustralya’ya giden bir gemiye bindirildim. İsmim değiştirildi. Doğum tarihim değiştirildi. Kim olduğumu bilmiyorum. Bana yardım edebilir misiniz?” Margaret ise bu mektubu 4 yaşında bir çocuğun tek başına bir botla dünyanın öbür ucuna gönderilemeyeceğinden yola çıkarak kadının evlatlık verilmiş olabileceği şeklinde yorumlar. Filmde Charlotte isimli birinin Margaret’a aynı sorunlarla geldiğini görürüz. Margaret önce ona inanmaz ama sonrasında her şey değişir.

Margaret kimsesiz çocuklardan oluşan küçük bir destek grubuna liderlik etmektedir. Nicky Margaret’ın liderliğini yaptığı küçük bir destek grubunun üyelerinden biridir. Nicky de grup çalışmasında Margaret’a küçük yaşlarda Avustralya’ya gönderilen bir kardeşi olabileceğini söyler. Margaret kendine şu soruları sormaya başlar. Neden 3-4 yaşındaki İngiliz çocuklar Avustralya’ya gönderilmişti? Bu sorunun cevabını bulmak için araştırmaya başlar. Nicky ile birlikte kardeşi Jack’i bulmak için Avustralya’ya gider. Jack’in yaşadığı yere gider ve Jack’i bulurlar. Burada Jack ile görüşmeler yapan Margaret onun Avustralya’da yaşadıklarını öğrenir.

Araştırmasını derinleştirdikçe gerçekleri ve mektup yazan kadının İngiltere’de yaşayan annesini de bulur. Eşinin çalışmalarıyla birlikte her iki hükümetin birçok aileyi mahvettiği ve binlerce yaşamı yok ettiği gerçeğiyle karşılaşmıştır. Bundan dolayı Margaret’ın araştırması sosyal hizmetin bireyle çalışmada izlediği sosyal inceleme sürecinden oldukça farklı bir süreci gerektirmiştir. Çünkü bu çocuklar Avustralya’ya gönderildiklerinde isimleri, doğum tarihleri ve tüm diğer bilgileri değiştirilmiştir. Filmin bir sahnesinde Connolly Margaret’a: “Ben her şeyi denedim. En iyi uzmanları tuttum. Bir şey yapılamaz. Bana pahalıya patladı” demektedir. Margaret birçok dedektifin ulaşamadığı bilgilere ulaşmayı başarmıştır. Bu da Margaret’ın bir sosyal hizmet uzmanı olarak bilgi toplama ve iletişim kurma becerisinin en önemli göstergesidir. Bu başarısında Margaret’ın

63 _{Bu değerlendirme filmin biyografik özelliğinden dolayı, film dışındaki kaynaklardan edinilen bilgiler de göz önünde}

bulundurularak yapılmıştır. Bundaki amaç; filmin sosyal hizmet açısından önemine ve sosyal hizmet uygulamalarına ilişkin olabildiğince çok veri sunabilmektir.

168

çalıştığı kurumun ve eşi Merv’in katkıları da göz ardı edilemez. Bu da göstermektedir ki, sosyal hizmet uzmanının uygulamalarında başarıya ulaşması, toplumsal ve politik düzeyde değişiklikler yapması bireysel çabalarının ötesinde kurum ve diğer kişilerin destek ve katkısına gereksinim duymaktadır.

Margaret Avustralya ve İngiltere’de öğrendiği tüm gerçekleri yazmış olduğu raporu kendi kurum yöneticini sunar. Raporda belirttiği bilgilerin çoğunu yıllık iznini kullanarak gittiği Avustralya’da edinmiştir. Kurum yönetimi yıllık iznini kullanarak gittiğini öğrendiğinde ise yetkili kişi bu konuyu Sosyal Servis Komitesi kapsamına aldığını söyler. Ek olarak Margaret’a iki yıl boyunca tam zamanlı olarak kim olduklarını, nereden geldiklerini bilmek isteyen bu insanlarla çalışmasını komiteye önereceğini söyler. Uygun para kaynağını bulmak için kamu fonunu kullanmayı ve bağışçılar bulmayı önerir. Yönetici tarafından basına gitmeyi düşünüp düşünmediği sorulur. Margaret’ın kendi yıllık iznini kullanarak gitmesi kurum yetkilisini etkilemiştir. Margaret’ın çalıştığı kurum konunun açıklığa kavuşturulması için maddi ve manevi her türlü desteği sunmuştur. Ayrıca konunun basına taşınması için de Margaret’ı cesaretlendirmiştir.

Eşi Mervyn ise, Nottingham Üniversitesinde çocuk göçmenlerin tarihi üzerine bir doktora tez çalışması yapmaktaydı. Bu da Margaret’ın arşivlere girmesini kolaylaştıran bir etkendi. Ancak Margaret olayları araştırdıkça karşısına çıkan gerçeklik onu korkutur bir duruma gelmiştir. Margaret’ın filmdeki şu sözleri böyle bir durumda yaşanabilecek olası bir çaresizliği iyi bir şekilde ifade etmektedir: “Peki bu çocuklar Avustralya’ya ulaştıklarında sorumluluklarını kim üstleniyor? Çantamda kim olduklarını bilmek isteyen yüzlerce insanın ismi var. Kime soracağım? Nerden başlayacağım?” Böyle bir durumda sosyal hizmet uzmanının bu tür bir çıkmaz yaşaması oldukça anlaşılır görülmektedir. Ancak Margaret araştırmasından vazgeçmediği gibi bunu derinleştirmeyi tercih eder. Bu amaçla konuyla ilgili tüm kurum, kuruluş, arşiv ve rehberleri araştırır. Kiliselerin kayıtlarını, telefon rehberlerini, Londra Nüfus Bürosu kayıtlarını ve kendisine rehberlik edebilecek tüm arşivleri araştırır. Elçiliklere gider. Avustralya gazetlerinde ilanlar yayınlatır, benzer hikayeleri olan insanları dinler.

Margaret yaşanan olaylar konusunda toplumda farkındalık yaratmak için medyayı bir araç olarak kullanmıştır. Margaret “İmparatorluğun Kayıp Çocukları” adıyla yazdığı makale gazetelerde yayınlanır. Margaret bununla da yetinmez. Radyo programlarına da katılır. Bu programlarda Avustralya’ya giden çocukların neler yaşadıklarını ayrıntılarıyla

169

anlatır. “5 yaşında bir kız, 15 kızla birlikte 10 yıl süreyle soğuk ve havasız bir klübede yaşamış. 15 yaşına geldiğinde yemek ve yatak parasını ödemesini istemişler. Ve 50 mil uzaklıktaki bir köyde köle gibi çalıştırmışlar ve tüm bunları İngiltere’de bir annesinin olduğunu bilmeden yaşamış.”

Bu şekilde hem mağdurlara ulaşır hem de yaşananlara karşı toplumsal bir hareket başlatarak politik düzeyde bir değişim ve katkı sağlamayı hedefler. Dinlediği radyo programı aracılığıyla kendisine ulaşan bir diğer müracaatçıyla kaldığı hastanede görüşür.

Margaret televizyon haberlerine de çıkar. Ayrıca Margaret müracaatçılarına en iyi hizmeti verebilmek için eşi ile hükümet yetkililerinden oluşan bir heyetle de görüşür. Onlara hükümetin hatasını telafi etme fırsatı olduğunu hatırlatır. Ailelerin bilgilerine erişim için yardım ister.

Margaret’ın en önemli amacı insanları aileleriyle buluşturmaktır. Çünkü bu ailelerini arayan çocuklar için bir kimlik sorunudur. Bu aynı zamanda bir haktır ve bu hak Eylül 1990’da yürürlüğe giren ‘Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 7. maddesinde de açıkça belirtilmiştir.

“Çocuk doğumdan hemen sonra derhal nüfus kütüğüne kaydedilecek ve doğumdan itibaren bir isim hakkına, bir vatandaşlık kazanma hakkına ve mümkün olduğu ölçüde ana–babasını bilme ve onlar tarafından bakılma hakkına sahip olacaktır.” (Çocuk Hakları Sözleşmesi; Madde7) 64

Bu tür hakların getirilmesinde Margaret gibi insanların mücadelesinin de katkısı olduğunu belirtmek yerinde olacaktır. Bu anlamda Margaret aileleri çocuklarla bir araya getirmek için çok büyük bir çaba harcar. Jack ve Nicky’nin annesini araştırırken annelerini tanıyan bir bayanın bilgilerine ulaşır ve onları bir araya getirir. Jack ve Nicky anneleri hakkında öğrenmek istediklerini bu bayana sorarlar. Çünkü Margaret onlar için annelerinin kim olduğunu bir başkasından da olsa öğrenmenin ne anlam ifade ettiğini farkındadır. Bu arada Jack ile Margaret arasındaki güven ilişkisi oldukça yoğun olarak göze çarpar. Jack ancak psikiyatristlere anlattığı sorunlarından, onlardan daha çok güvendiği Margaret’a

64 _{http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23c.html}

170

bahseder. Annesini tanımak onun için kimlik ve aidiyet sorunu haline gelmiştir. Ancak ilerleyen sahnelerde Margaret Jack’in annesinin öldüğü bilgisine ulaşır.

Sosyal hizmetin mülakat tekniklerine uygun mekansal koşullar sağlanamadığı için Margaret kendisine başvuran müracaatçılarla her yerde ve her koşulda konuşur. Hatta müracaatçılarından biriyle çalıştığı yerde o temizlik yapıyorken görüşür. Ev, hastane ve işyeri ziyaretleri yapar. Hatta bunlardan bazılarına randevusuz gider (Charlotte’un annesinin cafesine yaptığı ziyaret gibi), çünkü aileleri yıllardır görmedikleri çocuklarıyla birleştirmek gibi hassas bir durum söz konusudur ve Margaret yüz yüze görüşmede bunu belirtmeyi tercih eder. Avustralya’da bir otelin odasında ailesini arayan bu kişilerle görüşmeler yapar. Doğum belgesindeki ismi farklı olan insanlarla bile çalışmaya başlar. Margaret’ın basın yoluyla ulaştığı tüm insanlar kapısının önünde uzun sıralar oluşturur. Teker teker bu insanlarla odasında görüşür. Margaret bu görüşmelerde oldukça güven verici, sabırlı ve azimli bir duruş sergiler. Mülakat ortamı ve bazı müracaatçıların tavırları gayri resmi bir nitelik taşısa da, Margaret mesleki ilişkiyi zedeleyecek hiçbir diyaloğa izin vermez. Örneğin, Dan ve Connolly’nin birlikte görüşmeye girdikleri sahnede Margaret Connolly’nin sürekli konuşmalarını bölmesine sinirlenir ve Connolly’e Dan ile görüşmesine engel olmaya devam ederse dışarı çıkmasını isteyeceğini söyler.

Teker teker odasına kabul ettiği müracaatçılarıyla otel odasındaki masasında mülakatlar yapar. Müracaatçılarına öncelikle çocukluklarına dair neler hatırladıklarını sorar ve olabildiğince çok bilgi edinmeye çalışır. Daha sonra annelerinin doğum belgelerine ulaşmak için tüm kurumlarla işbirliği içinde bir uygulama yürütür. Olabildiğince çok mağdura ulaşmak için medyayı kullanır. Müracaatçılarını aileleri ile bir araya getirmek için fon oluşturur.

Bu açıdan film sosyal hizmetin genelci yaklaşımına uygun olarak mikro, mezzo ve makro uygulamaların birbirini tamamlayan niteliğine ilişkin çok somut ve anlamlı bir örnek sunmaktadır. Çünkü bir bireyin sorunuyla başlayan film, sorunun çözüm yollarının tüm uygulama düzeyleriyle bağlantılı olarak nasıl bulunabileceğini göstermektedir.

Bu uygulamaları sonucu Margaret birçok müracaatçısını aileleriyle kavuşturmuştur. Örneğin Margaret Charlotte’a başta inanmasa da yaptığı araştırmalar sonucunda annesini bulur. Annesinin çalıştığı yere giderek onunla kızı hakkında görüşme yapar. Sonrasında anne ve kızı bir araya getirir. Bu süreçte yanlarında olur. Charlotte annesinin neden onu terk

171

ettiğini öğrenir. Anne kızın birbirlerini anlama ve tanıma süreçlerine tanıklık ederiz. Sonrasındaki bir sahnede ise Charlotte ve annesi teşekkür etmek için Margaret’ın evine gelir. Anne ve kız yıllardır içlerinde dolduramadıkları boşluğun artık dolduğunu ve artık kendilerini tamamlanmış hissettiklerini Margaret’a söyler.

Margaret bu tür verimli sonuçlar aldıkça çocuk göçmenlere en iyi şekilde hizmet sunabilmek için 1987 Temmuz’unda eşi ile birlikte Çocuk Göçmenler Vakfı’nı kurmuştur. Bu vakfın resmi internet sitesinin girişinde şu yazmaktadır: Reuniting Families, Reclaiming Identity, Restoring Dignity (Aileleri bir araya getirmek, kimliğini iade etmek, saygınlığına tekrar kavuşturmak). Bu da vakfın kuruluş amacını özetlemektedir. Vakıf savaş sonrasındaki dönemde Avustralya’ya gönderilen çocuk göçmenler için başarılı bir savunmada bulunmuştur.Vakfın faaliyetleri arasında şunlar yer almaktadır65_:

Aile Yapılandırma Fonu: Göçmen çocukları aileleriyle birleştirmeyi amaçlayan bu fon göçmen çocukların aileleriyle yeni ilişkiler geliştirmelerini, kritik aile olaylarında rol almalarını ya da acil durumlarda (ölüm, hastalık ya da diğer kriz durumlarında) akrabalarını ziyaret edebilmelerini sağlar. Aile Yapılandırma Fonu bir araya gelme için yol giderlerini üstlenir.

Doğum belgelerini elde etmek: Vakıf İngiltere ve Avustralya arşivelerinden dosya ve kişisel evrakları edinmektedir. Eğer mümkünse ya da gerekliyse de kişilerin kendilerine bu evrakları iletmektedirler.

Dünya Çapındaki Aile Araştırmalarını Yönlendirmek: Binden fazla göçmen çocuk araştırmalar sonucunda aileleriyle bir araya getirilmiştir.

Profesyonel Danışmanlık Sağlamak: Bu, onca zaman ayrı kaldıktan sonra bir araya gelmeyi uman ve bir araya gelmelerinin ardından üst düzey desteğe ihtiyaç duyanlar için hayati bir hizmettir.

Vatandaşlık İçin Başvuran Göçmen Çocuklara Yardım Etmek

Avusturalya Kraliyet Komisyonu: Yardımlar bu durumlar bir daha duyulmayana kadar devam edecektir.

172

Vakıf akrabalarla iletişime geçmek için deneyimli sosyal hizmet uzmanları tarafından etik çerçevede çalışmalarını yürütmektedir. Vakfın kuruluş amacı ve motivasyonu uzun yıllar ayrı kalan aileleri fonlar aracılığıyla bir araya getirmektir.

Buradan yola çıkarak vakfın en başarılı hizmetlerinin fon aracılığıyla göçmen çocukları aileleriyle bir araya getirmek, profesyonel destek sağlamak, vatandaşlık işleriyle ilgilenmek, aile yapılandırma fonu ile gerekli işlemlerde maddi destek sağlamak olduğu söylenebilir.

Vakfın toplumsal farkındalık yaratmak üzere gerçekleştirdiği birçok farklı faaliyet vardır. Örneğin Philip Bean ve Joy Melville tarafından yazılan ‘Lost Children of Empire’ 1989’da yayınlanmıştır. Çocuk göçmenler üzerine yazılmış olan bu kitap “İngiltere tarihinin insanlık dışı bölümü” ne rehberlik etmektedir. Kitapta farklı ülkelere gönderilen çocuklara ilişkin fotoğraflarla birlikte birebir görüşmelerden elde edinilen bilgilere de yer verilmiştir.

Kitap adını İngiltere ve çocuk göçmenlerin gönderildiği diğer tüm ülkelerde gösterime giren bir belgeselden adını almaktadır. Bunlar daha sonra ABC/BBC televizyonlarında gösterilen ödüllü bir televizyon dizisi olan ‘The Leaving of Liverpool’66 _a esin kaynağı olmuştur.

Vakıf bağışlarla varlığını sürdürmektedir. Guardian gazetesinin 20 Şubat 2010 tarihli haberinde vakfın şimdiye kadar 1000’den fazla kişiyle bağlantı kurmuş olan hem Avustral’ya ve hem de İngiltere’de çalışan 9 personeli bulunmaktadır. Her göçmenin hikayesi tek tek dinlenmekte, aileleri aranmakta ve yaşadıkları acıyı biraz olsun telafi edebilmek adına aileleriyle bir araya getirilmektedirler. Yakın bir zaman önce ise Margaret 81 yaşındaki bir kadını hala yaşayan annesiyle bir araya getirmek için Avustralya’ya gitmiştir. Sosyal hizmet uzmanları bu insanların aldıkları yaraları en aza indirgeyecek her konuda onlara yardım etmektedirler.67 Vakıf sürdürülebilir bir politikanın oluşturulması ve hizmetlerin geliştirilmesi için çalışmalarına devam etmektedir.

Margaret’ın verdiği tüm mücadele grup çalışmasında bir grup üyesinin dile getirdiği sorunla başlar. Ancak Margaret’ın yaptığı inceleme ve araştırmalar sonucu sorunun farklı

66 _{Dizinin 1. & 2. Bölümünü (süre 3saat 20 dakika-15 yaş sınırı varıdr) izlemek için:}

<http://www.childmigrantstrust.com/media-and-books/lost-children-of-the-empire/>

67 _{People Should Sort This Mess.Margaret Humphreys. Nisan 2016}

173

boyutları olduğu açığa çıkmıştır. Bu süreç sosyal hizmetin müdahale aşamalarına uygun bir şekilde bilgi toplama, değerlendirme, planlama, uygulama ve tekrar değerlendirme şeklinde gerçekleştirilmiştir.

Margaret bu insanların yaşadıklarından sorumlu olan kişilerin gerekli cezaları almaları için hukuki anlamda mücadale etmiştir. Tüm bu çabalara rağmen olaydan sorumlu hiçbir yetkiliye herhangi bir dava açılmamıştır. Ancak Margaret’ın tüm bu çabaları sonucu İngiltere başbakanı Gordon Brown aileler ve çocukların bir araya getirilmesi için 6 milyon pound ödenek sağlamıştır.