T.C ………….. KAYMAKAMLIĞI Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü 200..–200.. EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI ORTAÖĞRETİM KURUMLARI OKUL PDR HİZMETLERİ PROGRAMI TABLOSU
Tablo 4a: ÇERÇEVE PLAN- KASIM- 4. HAFTA
Hafta
Grup
Rehberliği Bireysel
Planlama Müdahale Hizmetleri Program Geliştirme
Diğer Sınıf Okul Sınıf Düzey K no 3.HAFT A 9 79 Eğitsel – mesleki amaçlı bireysel görüşme PSPE
Bireysel ya da Grupla Danışma Özel durumu olan
öğrencileri gerekli kurum ve kuruluşlara yönlendirme PSPE Sınıf Rehber Öğretmenlerine, etkinliklere ilişkin müşavirlik Öğretmenlere ve Velilere müşavirlik 10 81 11 57 12 84 4.HAFT A 9 46 Eğitsel – mesleki amaçlı bireysel görüşme Bireysel ya da Grupla Danışma PSKG Özel durumu olan öğrencileri gerekli kurum ve kuruluşlara yönlendirme Sınıf Rehber Öğretmenlerine müşavirlik Öğretmenlere ve Velilere müşavirlik PSKG
Velilere okul yaşamı ve akademik başarı ile ilgili müşavirlik
10 82
11 58
12 236
*Çerçeve programda Kasım ayının 3. haftasında MÜDAHALE HİZMETLERİ sütununda yer alan PSPE“Psiko-eğitim çalışması” Öğrencileri travmatik yaşam olaylarına hazırlama ve baş etme becerileri geliştirme çalışmalarını belirtmektedir.
Çerçeve programda Kasım ayının 4. haftasında PROGRAM GELİŞTİRME, ARAŞTIRMA, MÜŞAVİRLİK VE PROFESYONEL GELİŞİM sütununda yer alan PSKG “Bulaşıcı ve tehlikeli hastalıklardan korunma yolları (hepatit, tüberküloz, kuş gribi, kırım-kongo kenesi gibi)” çalışması bağlamında velilere ve öğretmenlere gerekli bilgilerin verilmesini belirtmektedir.
Çerçeve program tablosu üzerinde kazanım ifadeleri belirtilmemiştir. Aşağıdaki listede kasım ayı 3. ve 4. haftalarının kazanımlarının içeriğini görelim.
Tablo 4b: ÇERÇEVE PLAN- KASIM- 3 ve 4. HAFTA KAZANIMLARI
Sınıf K Kazanım 3.HAFT A 9 79 Ergenlik dönemindeki bedensel ve duygusal değişimlerle baş etme yollarını kullanır.(KK) 10 81 Bireyin kendini algılama biçiminin davranışlarını nasıl etkilediğini fark eder.(KK) 11 57 Yükseköğretim kurumlarına giriş sınavları ile ilgili bilgi toplar.(EB) 12 84 Kültürel birikimin kişiliğine ve kariyerine katkılarını belirtir.(KK) 4.HAFT 10 11 12 9 46 Eğitsel alanlardaki güçlü ve zayıf yönlerini geliştirir. (EB) 82 Başkalarının kendisi ile ilgili görüşlerinin bireyin kendini algılama biçimini nasıl etkilediğini fark eder. (KK) 58 Yükseköğretim kurumlarına giriş sınavına hazırlanırken çalışma planı yapar. (EB) 236 Yükseköğretim programını seçerken “eğitsel ve mesleki planlama dosyası”ndan yararlanır (EMG)
Çerçeve planlamasında kazanımların, Kendini Kabul (KK), Eğitsel Başarı (EB) Eğitsel ve Mesleki Gelişim (EMG) olmak üzere farklı yeterlik alanlarına ait ve çok değişik konularla ilişkili olduğu görülmektedir. Kazanımlar arası bu farklılığın yanı sıra, Psiko-eğitim ve Bulaşıcı ve tehlikeli hastalıklardan korunma yolları gibi birbirinden çok farklı konularda hem öğrencilerle hem de velilerle çalışma yapmak, ayrıca, velilere okul yaşamı ve akademik başarı ile ilgili müşavirlik yapmak gibi birçok çalışmanın da yapılması istenmektedir. Bu planlama, çok yüklüdür ve bu nedenle uygulanabilirliği düşük görünmektedir. Kazanımların yerleri değiştirilerek, yukarıdaki tablonun yerine, aşağıdaki biçimde daha uyumlu ve işlevsel bir takvim oluşturulabilir.
81
Tablo 4c: YENİDEN DÜZENLEME - KASIM- 3. Ve 4. HAFTA KASIM 3. HAFTA- SINAVA HAZIRLANIYORUM!
Hafta Grup Rehberliği
Bireysel Planlama Müdahale Hizmetleri Sistem desteği Sınıf Okul Sınıf Kazanım 3.HAFT A 9 60-Yükseköğretim kurumlarına giriş sınavı için kendine özgü bir sınav taktiği belirler. (11. sınıftan aktarıldı) Sınav kaygısı panosu Bireysel görüşme Bireysel ya da Grupla
Danışma Öğretmenlere ve Velilere Sınav kaygısı konusunda müşavirlik
10 61-Yükseköğretim kurumlarına giriş sınavı öncesi, fiziksel açıdan sınav başarısını etkileyen etmenleri açıklar. (12. sınıftan aktarıldı) 11 62-Sınava ilişkin duygularını sınav performansına etkileri açısından değerlendirir. (12.sınıftan aktarıldı)
12 63-Sınav kaygısıyla başa çıkma yollarını kullanır.
(12.sınıf)
KASIM 4. HAFTA- ERGENLİĞE GEÇİŞ- Bana Neler Oluyor?
9 79-Ergenlik dönemindeki bedensel ve duygusal değişimlerle baş etme yollarını kullanır. Ergenlerde cinsel gelişim ile ilgili bilgi verilmesi (9-10) Eğitsel –mesleki amaçlı bireysel görüşme Velilere Ergenlik dönemi ile ilgili müşavirlik 10 131-Karşı cins ile sağlıklı
arkadaşlık ilişkileri geliştirmenin önemini kavrar.
11 159-Eş seçiminin önemini ve eş seçiminde dikkate alınacak unsurları açıklar. (12.sınıftan aktarıldı)
12 160-Aile yaşamında değişen kadın erkek rollerini fark eder.
Bu örnekte, Kasım ayının 3. Haftası,”Sınav Kaygısı”, 4. Haftası ise, “Ergenliğe Geçiş” konularına ayrılarak, 9-12. Sınıfların tümünün rehberlik saatlerinde belli bir ortak temaya ilişkin kazanımların işlenmesi sağlanmıştır.
Bunun için, çerçeve programda, ortak bir temayla ilgili olan fakat farklı haftalara ve sınıflara yerleştirilmiş olan kazanımların yerleri değiştirilerek, aynı hafta içinde bir araya getirilmiştir. Bu düzenlemeyi yaparken, bir sınıf düzeyinde aynı temada birden çok sayıda kazanım olduğunda, bu kazanımların sınıf düzeylerinde değişiklikler yapılarak farklı sınıf düzeyleri arasında paylaştırılmıştır.
Diğer program unsurları da (bireysel planlama, müdahale hizmetleri ve sistem desteği) haftanın temasında yer alan kazanımlarla ilişkili olarak, eğitsel başarı gelişimini destekler nitelikte yeniden yapılandırılır.
Kazanımların yeniden yerleştirilmesi için özetle, şu işlemler gerekmektedir:
• Her yeterlik alanı içindeki kazanımlar, ortak temalara göre alt gruplar halinde yeniden düzenlenir, • Her alt tema grubundaki kazanımlar, sınıf düzeyleri arasında eşit sayıda dağıtılır. Gerekirse, ait olduğu yeterlik alanı ve sınıf düzeyinde değişiklik yapılır ve birbirini destekler nitelikte ardışık bir sıra izlenir, • Kazanımların sınıflar arası dağılımında, duyuşsal taksonomi ve öğrencilerin gelişim düzeyleri dikkate alınır,
• Her yeterlik alanının işleniş süresi, alt temalar halinde gruplanmış olan kazanımların yoğunluk ve önemine göre belirlenir,
• Diğer program öğeleri de (bireysel planlama, müdahale hizmetleri ve sistem desteği) haftanın temasında yer alan kazanımlarla ilişkili olarak düzenlenir.
Kazanımların yeterlik alanı içindeki alt temalara göre bir araya getirilerek, uygun düşen sınıf düzeylerine birbirini tamamlayan bir sıralama ile dağıtılması sayesinde, okul rehberlik programının alt program kollarının da, verilen örnekte görüldüğü gibi, haftanın ortak çalışma konusu etrafında yapılandırılması mümkün olacaktır. SONUÇ ve TARTIŞMA
Milli Eğitim Bakanlığının Yeni Okul PDR Hizmetleri Program Modelinde (2006b) önerdiği aşağıdaki planlamada çok işlevsel görünmeyen şu yönler dikkat çekmektedir:
• Sınıf rehberliğinde, her sınıf düzeyinde farklı bir yeterlik alanına ait ve birbirinden çok farklı konulardaki kazanımlar üzerine çalışılması istenmektedir. Oysa bu çalışmada birçok kez vurgulandığı gibi, planlamanın tüm sınıf düzeylerinde ortak bir konuyla ilgili kazanımlar üzerinde çalışılacak biçimde yapılması, birçok açıdan daha işlevsel görünmektedir.
• Sınıf rehberliği çalışmaları farklı konularda olduğu gibi, diğer alt program kollarındaki çalışmalar da hem sınıf rehberliği kazanımlarıyla, hem de birbirleriyle ilişkisizdir. Böyle bir planlama, çok yüklüdür ve bu nedenle uygulanabilirliği düşük görünmektedir.
Okul rehberlik hizmetlerinin tüm program unsurlarının programlanması, MEB’in sınıf rehberliği programı için belirlediği yeterlik alanları ve kazanımlara dayandırılmalıdır. Zira bu yedi yeterlik alanı ve kazanımları, kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı modelinin temelini oluşturmaktadır. Rehberlik hizmetlerinin tüm program unsurlarının ortak nihai hedefi, ülkemiz gençlerinin 12 yıllık öğrenim yaşantılarının sonucunda, yedi temel yeterlik alanına ilişkin kazanımları edinmiş olmalarını sağlamaktır. Bu gelişim, yalnızca sınıf rehberliği çalışmalarıyla gerçekleşemeyeceğine göre, rehberlik hizmetleri programını, sınıf rehberliği ile sınırlı olarak ele almak yanlıştır. Bireysel planlama, müdahale ve sistem desteği hizmetlerinin, sınıf rehberlik hizmetleri kapsamında çalışılan konuları destekleyecek biçimde programlanması gerekir. Okul psikolojik danışmanı, hafta boyunca sürdüreceği bireysel planlama, müdahale ve sistem desteği çalışmalarını, o haftanın sınıf rehberlik saatlerinde ele alınan kazanım konularıyla ilişkilendirecek biçimde planlamaya çalışmalıdır.
Okul psikolojik danışmanları, rehberlik programlarının geliştirilmesi konusunda kendilerine düşen rol ve görev bilincinin arttırılması gerekir. Psikolojik danışmanlara bu konudaki rol ve görevleri konusunda hizmet içi eğitim programları düzenlenmelidir. Bunun için Milli Eğitim Bakanlığı’nın koordinasyonunda, RAM’lar ve üniversiteler, düzenli ve kaliteli eğitim programları ile psikolojik danışmanların okul rehberlik programlarını geliştirmeye yönelik becer kazandırmak için destek çalışmaları başlatabilmelidir.
83
KAYNAKÇA
1. Erkan, S. (2006a). Rehberlik Programlarının Hazırlanması.3. Baskı, Ankara: Nobel Yayınları.
2. Erkan, S. Ve Bükel, S.; Çetin, H.; Gülebağlan, C.; Gülsaran, D.; Güven ,M.; Kılıç, Ş.; Sırıklı, A. (2006b). Yeni okul pdr hizmetleri program modeli. Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İlköğretim Kurumları Sınıf Rehberlik Programı Formatörlük Kursu Hizmet İçi Eğitim Ders Notu. Kuşadası.
3. Fitch, T.J., & Marshall, J.L. (2004). What counselors do in high-achieving schools: a study on the role of the school counselor. Professional School Counseling, Feb., www.findarticles.com
4. Gysbers, N.C. (2004). Comprehensive guidance and counseling programs: The evoluation of accountability. Professional School Counseling, 8, 1, 1-14.
5. Gysbers, N.C., & Henderson, P. (2006). Developing and Managing Your School Guidance Program. Fourth Edition, Alexandria, VA: ACA.
6. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi-Kavramlar-İlkeler- Teknikler-, 14.Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2005.
7. Külahoğlu, Ş. (2004). Okul Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Programlarının Geliştirilmesi. 2. Baskı, Ankara:PegemA Yayıncılık.
8. Mızrak Tok, Ş. (2010) Tanıtım Ve Yönlendirme Dersi Öğretim Programının Etkililiğinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
9. Eğitim Programları Anabilim Dalı, Program Geliştirme Programı
10. Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Ortaöğretim Rehberlik ve Yönlendirme dersi Programı. www.meb.gov.tr 11. Milli Eğitim Bakanlığı. (2006a). İlköğretim ve Ortaöğretim Sınıf Rehberliği Programı. www.meb.gov.tr 12. Nazlı, S. (2007). Psikolojik danışmanların değişen rollerini algılamaları. BAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10,
1-17.
13. Nazlı, S. (2008a). Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programları. 3. Baskı, Ankara: Savaş Yayınları.
14. Nazlı, S. (2008b). Öğretmenlerin değişen rehberlik hizmetlerini ve kendi rollerini algılamaları. BAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 11-25.
15. Öztürk, A. (2009) Kapsamlı rehberlik programı uygulama sürecine ilişkin okul müdürleri, sınıf rehber öğretmenleri ve okul rehber öğretmenlerinin görüşleri. X. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi bildiri özetleri. Adana, Çukurova Üniversitesi, Ankara Pegem-A
16. Şimşek, A. ve Yıldırım, H. (2011) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 8. Baskı Tıpkı Basım, Seçkin Yayınları, Ankara
17. Terzi, Ş.; Tekinalp, B. E; Leuwerke W. (2009) Rehber öğretmenlerin okul PDR hizmetleri modeline dayalı olarak geliştirilen PDR programını değerlendirmeleri. X. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi bildiri özetleri. Adana, Çukurova Üniversitesi, Ankara Pegem-A
OTURUM 1C