İŞ VE MESLEK DANIŞMANLIĞI

2.1. İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardı

03/09/2010 tarihinde imzalanan protokol kapsamında PERYÖN-İŞKUR işbirliği ile 11UMS0143-6 İş ve Meslek Danışmanı – Seviye 6 Ulusal Meslek Standardı hazırlanmıştır. Standart “MYK İş ve Yönetim Sektör Komitesi tarafından doğrulanarak, 24/05/2011 tarihli ve 2011/39 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilmiştir. 07/06/2011 tarihli ve 27957 sayılı Resmi Gazetede (Mükerrer) yayımlanarak Ulusal Meslek Standardı haline gelmiştir.

Ulusal Meslek Standardı 4 ana bölümden oluşmaktadır: § Giriş

Giriş bölümü standart bir yapıda olup, süreç hakkında kısaca bilgi vermektedir. § Meslek Tanıtımı

UMS’de yapılan tanıma göre İş ve Meslek Danışmanı (Seviye 6); “meslek seçimi aşamasında bulunan, iş bulmada/seçmede güçlükleri olan, mesleki uyumsuzluk problemleri bulunan, mesleki becerilerini geliştirmek, mesleğini veya işini değiştirmek isteyenlere yönelik olarak; kişisel özellikler ile mesleklerin gerektirdiği nitelikleri, şartları ve iş piyasasının gereksinim duyduğu iş/meslekleri karşılaştırarak, bireyin istek ve durumuna en uygun iş/mesleği seçmesi, seçtiği iş/meslekle ilgili eğitim imkânlarından yararlanması, işe yerleştirilmesi ve işe uyumunun sağlanması ile ilgili sorunların çözümüne sistemli olarak yardım eden kişidir.

İş ve meslek danışmanı, bu çalışmalarını iş sağlığı ve güvenliği ile çevreye ilişkin önlemleri alarak, kalite sistemleri çerçevesinde yürütür ve mesleki gelişim faaliyetlerinde bulunur”.

Bu bölümde ayrıca mesleğe ilişkin mevzuat ve düzenlemelere yer verilmiştir. § Meslek Profili

Bu bölüm altındaki ilk başlık görev, işlem ve başarım ölçütleridir. İş ve Meslek Danışmanına 14 görev ve çok sayıda işlem ve başarım ölçütü tanımlanmıştır:

1. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin faaliyetleri uygulamak (4 işlem, 8 başarım ölçütü) 2. Çevre koruma mevzuatına uygun çalışmak (3 işlem, 8 başarım ölçütü)

3. Süreçlerin yasal mevzuata, kalite sistemine ve kuruluş prosedürlerine uygunluğunu sağlamak (3 işlem, 9 başarım ölçütü)

4. İş ve meslek danışmanlığı görüşmeleri öncesi hazırlık yapmak (6 işlem, 21 başarım ölçütü) 5. İş ve meslek danışmanlığı görüşmelerini yürütmek (4 işlem, 21 başarım ölçütü)

6. Gerekli ölçme ve değerlendirme faaliyetlerini yürütmek (5 işlem, 19 başarım ölçütü) 7. Gerekli analizleri yapmak (3 işlem, 12 başarım ölçütü)

8. İş ve meslek danışmanlığı görüşmelerini sonuçlandırmak (5 işlem, 21 başarım ölçütü) 9. Danışan portföyünü yönetmek (8 işlem, 32 başarım ölçütü)

10. İşverenlere yönelik danışmanlık faaliyetlerini yürütmek (7 işlem, 28 başarım ölçütü)

11. Eğitim ve öğretim kurumları ile danışmanlık faaliyetlerini yürütmek (4 işlem, 18 başarım ölçütü)

12. Tanıtım ve işbirliği faaliyetlerini yürütmek (4 işlem, 20 başarım ölçütü)

13. İş ve meslek danışmanlığı faaliyetlerini raporlamak (3 işlem, 8 başarım ölçütü) 14. Mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürütmek (3 işlem, 9 başarım ölçütü) 15.

Bu bölümde mesleğin icrasında kullanılabilecek araç ve gereçler sıralanmıştır. Liste incelendiğinde genel olarak ofis araçları sayılmış olduğu, ayrıca mesleği icra edecek kişileri yönlendirmek için işgücü piyasası analizleri, meslek bilgi yaprakları gibi teknik araçlara da yer verildiği görülmektedir.

Bu başlık altında 35 tane bilgi ve beceri ile 25 tane tutum ve davranış tanımlanmıştır. Temel olarak kişisel ilişkilerde önemli olduğu kabul edilebilecek bilgi, beceri, tutum ve davranışların bu listede sayıldığı değerlendirilebilir.

§ Ölçme, Değerlendirme ve Belgelendirme

Bu meslek standardını esas alan ulusal yeterliliklere göre belgelendirme amacıyla yapılacak ölçme ve değerlendirmenin, gerekli şartların sağlandığı ölçme ve değerlendirme merkezlerinde yazılı ve/veya sözlü teorik ve uygulamalı olarak gerçekleştirileceği belirtilerek ayrıntıların ilgili Ulusal Yeterlilikte düzenleneceği ifade edilmiştir.

Son olarak UMS’de, çalışmaya katılan kişilerin, MYK Sektör Komitesi ve Yönetim Kurulunun isimleri ile görüş istenilen kuruluşlar sayılmıştır. İş ve Meslek Danışmanı standardı kamuoyunun görüşüne sunmanın yanı sıra ilgili alanda faaliyetler yürüten 40 kurum ve kuruluşa görüş için yazılı olarak iletilmiştir.

2.2. İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Yeterliliği

09/05/2011 tarihinde imzalanan protokol kapsamında 11UY0017-6 İş ve Meslek Danışmanı – Seviye 6 Ulusal Yeterliliği, PERYÖN-İŞKUR işbirliği ile hazırlanmıştır. Yeterlilik İş ve Yönetim Sektör Komitesi tarafından doğrulanmış, 19/07/2011 tarihli ve 2011/50 sayılı MYK Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilerek yayımlanmış ve UYÇ’ye yerleştirilmiştir.

İş ve Meslek Danışmanlarının sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinlikleri belirleme, ölçme-değerlendirme ve belgelendirme amacıyla hazırlanmıştır. 11UMS0143-6 İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardı dayanak olarak alınmış, başka bir standart temel alınmamıştır.

173

Yeterlilik 3 zorunlu birimden oluşmaktadır. Bu yeterlilik için seçmeli birim tanımlanmamıştır. § Zorunlu birimler

§ 11UY0017-6/A1 İş ve Meslek Danışmanlığı Faaliyetlerinin Yürütülmesi (5 öğrenme çıktısı, 51 başarım ölçütü)

§ 11UY0017-6/A2 İşverenlere, Eğitim ve Öğretim Kurumlarına Yönelik Faaliyetlerin Yürütülmesi (4 öğrenme çıktısı, 28 başarım ölçütü)

§ 11UY0017-6/A3 İş ve Meslek Danışmanlığı ve İlgili Diğer Mevzuatın Bilinmesi (3 öğrenme çıktısı, 9 başarım ölçütü)

§

Yeterlilik incelendiğinde, A1 ve A2 birimlerinde, hem teorik hem de uygulama sınavı, A3 biriminde ise sadece teorik sınav zorunluluğu bulunmaktadır.

Ayrıca bu yeterlilik sınavına girebilmek için bir yüksek öğrenim kurumundan lisans seviyesinde eğitim, şart olarak belirlenmiştir. Belge geçerlilik süresi 5 yıl olup, belge sahibine en az 2 kez gözetim uygulanması gerekmektedir. Belgelerin güncel bilgileri içeren teorik sınav ile güncellenmesi gerekmektedir.

Ayrıca yeterlilik ekinde değerlendirici kriterleri ve tavsiye edilen eğitim bilgileri de yer almaktadır. 2.3. Belgelendirme

24/08/2011 tarihli başvurusu sonucunda, 16/01/2012 tarihinde yetkilendirilen ANAPER ve 24/11/2011 tarihli başvurusu sonucunda, 20/01/2012 tarihinde yetkilendirilen SAÜSEM tarafından, bu yeterlilikte ölçme ve değerlendirme yapılarak, İş ve Meslek Danışmanlığı Mesleki Yeterlilik Belgesi verilebilmektedir. Yetkilendirme tarihinden itibaren belgelendirilen kişi sayısına ilişkin veriler şu şekildedir:

Tablo 5: Yetkilendirilmiş Belgelendirme Kuruluşlarına Göre İMD Ulusal Yeterliliğinde Düzenlenen MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Sayısı

S. No Yetkilendirilmiş Belgelendirme Kuruluşu Belgelendirilen

Kişi Sayısı

1 SAÜSEM 8.661

2 ANAPER 1.260

Toplam 9.921

KAYNAK: Mesleki Yeterlilik Kurumu Veri Tabanı, Erişim tarihi 13/12/2013 SONUÇ

MYK’nin en önemli görevlerinden biri Türk işgücünün küresel düzeyde rekabet edebilecek nitelik ve hareketliliğe sahip olmasına katkıda bulunmaktır. Bunun için gerek MYK’nin yetkilendirdiği belgelendirme kuruluşları tarafından verilen mesleki yeterlilik belgelerinin gerek örgün, yaygın ve informal yollarla elde edilen belgelerin Avrupa Yeterlilik Çerçevesine uyumlu bir yapıya sahip olması büyük önem taşımaktadır. MYK bu kapsamda Avrupa Yeterlilikler Çerçevesiyle uyumlu Ulusal Yeterlilik Çerçevesinin geliştirilmesine yönelik çalışmaları kendi sorumluluğunda ve ilgili tarafların katılımıyla yürütmektedir. MYK, mesleki yeterlilik belgelerinin adaylara verilmesine yönelik süreçlerin kalite güvencesini ise MYK tarafından işletilen kalite güvence önlemlerine ek olarak TÜRKAK veya Avrupa Akreditasyon Birliği bünyesindeki çok taraflı tanıma anlaşmasına taraf olan akreditasyon kuruluşları aracılığıyla sağlamaktadır.

Ülkemizde Ulusal Yeterlilik Sistemi kapsamında, İş ve Meslek Danışmanlığı (Seviye 6) alanında tüm süreçler tamamlanmış, belgelendirme kuruluşları yetkilendirilmiş ve bireylere bu alanda mesleki yeterlilik belgeleri verilmeye başlanmıştır.

KAYNAKÇA

1. 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu

2. Akbıyık, O.S., Ulusal Yeterlilik Çerçevesi Yaklaşımı ve Türkiye, TESK Vitrin Dergisi, 2013 sayı 217, s.66-69. 3. CEDEFOP, Access to Success-Lifelong Guidance For Better Learning And Working In Europe, 2010. 4. CEDEFOP, The Shift To Learning Outcomes, Policies and Practices In Europe, Cedefop Reference Series 72, 2009.

5. CEDEFOP, Yeterliliklerde Görülen Değişimler – Yeterlilik Politikaları ve Uygulamalarına İlişkin Bir İnceleme, Cedefop Referans Serisi 84, 2010.

6. Gözüküçük, A., Akçay, Y., Kaynakçılık Yeterlilikleri ve Ulusal Yeterlilik Sistemine Genel Bir Bakış, Mühendis ve Makine Dergisi, Sayı 624, Ocak 2012, s.32-41.

7. Mesleki Yeterlilik Kurumu Sektör Komitelerinin Kuruluş, Görev, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, 27/11/2007 tarihli ve 26713 sayılı Resmi Gazete.

8. Mesleki Yeterlilik Kurumu Veri Tabanı , Erişim tarihi: 13 Aralık 2013.

9. Mesleki Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği, 30/12/2008 tarihli ve 27096 sayılı Resmi Gazete. 10. Türkiye’de Çalışmak İsteyen Yabancıların Sahip Oldukları Mesleki Yeterlilik Sertifikalarının Doğruluğunun Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar, www.myk.gov.tr, Erişim tarihi: 30 Kasım 2013.

11. Ulusal Meslek Standartlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik, 05/10/2007 tarihli ve 26664 sayılı Resmi Gazete.

12. Yeşilyaprak B., Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığında Paradigma Değişimi ve Türkiye Açısından Sonuçlar: Geçmişten Geleceğe Yönelik Bir Değerlendirme, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (1), 2012, s. 97-118.

175

OTURUM 2B