DİCLE ÜNİVERSİTESİ KARİYER PLANLAMA UYGULAMA VE ARAŞTIRMAMERKEZİ

Uğur Kaval37* Ali Korkut38**

ÖZET

Bireyin belirli bir işte gösterdiği ilerleme ya da yaşamı boyunca yapmış olduğu işlerin tamamı olarak tanımlanan kariyer, iş ve gündelik hayatta sıkça karşılaştığımız bir kavramdır. Kariyer bilinçli bir planlama ile sürdürülebilir. Kariyer planlama noktasında vizyon ve hedefler belirlenirken kişi, iç dünyasına göz atmalıdır. Bu içe dönüş, aslında gelecek çizgisinin ne kadar uygun çizildiği noktasında düşünmeyi ve yapılan planlamanın gerçeklerle ne kadar örtüştüğünü sorgulamayı amaçlamaktadır. Zira tercih edilecek meslek, bireyin kişisel özellikleriyle paralellik gösterdiği ölçüde başarıya ulaşacaktır. Kendini tanımak ve gözlemlemek, başka insanları incelemekten daha zordur. Meslek hayatında geçirilecek zaman dilimi düşünüldüğünde, kariyer planı yaparken kendini tanımanın önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Bu anlamda, kariyer, iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri sunacak birimlerin oluşturulması kurumlar açısından amaçlarına ulaşma yolunda etkin ve işlevsel olacaktır.

Bu çalışmanın amacı Dicle Üniversitesi Kariyer Planlama Uygulama ve Araştırma Merkezi faaliyetlerinin bu konuda çalışan veya çalışmak isteyen kurumlar için örnek teşkil etmesi maksadıyla tanıtılmasıdır.

Çalışma kapsamında Dicle Üniversitesi Kariyer Planlama Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin kuruluş süreci ve geçmişi hakkında bilgiler sunulacak, faaliyet alanları ve uygulamalarına değinilecek ve uygulamalar sırasında izlenen yol ve yöntemler örneklendirilerek benzer bir kurum oluşturmaya istekli taraflara yararlı olabilecek deneyimler ve öneriler paylaşılacaktır.

Anahtar Sözcükler: Kariyer, Dicle Üniversitesi, Kariyer Planlama Uygulama ve Araştırma Merkezi, Danışmanlık GİRİŞ

Kariyer kavramı ile ilgili olarak birkaç tanım vardır. Bunlar arasında en yaygın kullanılan tanım kısaca; kişinin yaşamı boyunca edindiği işle ilgili tecrübeleridir (De Cenzo ve Robbins,1996). Bu tanım, kariyerin bireyin iş yaşamı boyunca kazanımları veya deneyimlerinin bir bütününü ifade eden bütüncül bir kavram olduğunu işaret etmektedir.

Beckhard’a göre bu kavramlaştırma 4 unsurdan oluşmaktadır(Akt: Vergiliel Tüz, 2003). 1. Uzun dönemli bir bakış açısı vardır.

2. Hem objektif ve dışsal kariyer unsurlarına (aktiviteler) odaklı hem de subjektif ve içsel unsurlara (tecrübeler) odaklıdır.

3. Kariyer etkinliğinden yola çıkılmaktadır.

4. Kariyer sonuçları bireylerin çabaları sonucu olarak ortaya konmaktadır.

Öğrencilik döneminden itibaren kariyer planlamaya başlamak, mezuniyet sonrasında kolay iş bulma, çalışılacak alanla ilgili yetenekleri geliştirme ve profesyonel yaşama kolaylıkla uyum sağlama açısından son derece önemlidir. Bu nedenle, üniversitelerde öğrencilerin kariyer farkındalığını artırmak, kariyer planlamasına yardımcı olmak amacıyla, kariyer merkezi/ofisi kurma, rehberlik ve danışmanlık hizmetleri verme, müfredatlarda kariyerle ilgili derslere yer verme, seminerler düzenleme gibi destek çalışmalar her geçen gün önem kazanmaktadır (Akoğlan Kozak ve Dalkıranoğlu, 2013).

Kişinin kendini tanıması ve gözlemlemesi, başka insanları incelemekten daha zordur. Bu yüzden kendi analizini yapabilmek konusunda hassasiyet göstermek gerekir.

Meslek hayatında geçirilecek zaman dilimi düşünüldüğünde, kariyer planı yaparken kendini tanımanın önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır.

193

Bu anlamda, kariyer, iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri sunacak birimlerin oluşturulması kurumlar açısından amaçlarına ulaşma yolunda etkin ve işlevsel olacaktır. Kariyer planlama çalışmaları ve kariyer planlama merkezleri dünyada özellikle Amerika ve Avrupa ülkelerinde daha etkin olarak faaliyet yürütmekte, fakat ülkemizde yeni yeni gelişme göstermektedir. Ülkemizde 2013 yılı itibariyle mevcut 178 üniversite içerisinde yalnızca % 30,34 unde (yani 54 üniversitede) kariyere yönelik bir birim bulunmaktadır.

1. ÇALIŞMANIN AMACI

Bu çalışmanın amacı, Dicle Üniversitesi Kariyer Planlama Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin kuruluş süreci ve geçmişi hakkında bilgiler sunmak, faaliyet alanları ve uygulamaları sırasında izlenen yol ve yöntemleri örneklemek yoluyla benzer bir kurum / birimler oluşturmaya istekli taraflara yararlı olabilecek deneyimler ve önerileri paylaşmaktır.

1.1 Merkezin Faaliyetleri

Merkezimiz Dicle Üniversitesi AB Proje Ofisi tarafından İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı ve Genç İstihdamının Desteklenmesi Hibe Programı Kapsamında kabul edilmiş ve Aralık 2010 itibariyle uygulanmaya başlanan “Gençlerin İstihdam Edilebilirliklerinin Arttırılması ve Girişimciliğin Desteklenmesi” isimli proje kapsamında kurulmuştur. Projenin hedeflerinden biri olan Kariyer Danışma Merkezi Yabancı Diller Yüksekokulu bünyesinde faaliyetlerine başlamıştır. Proje kapsamında yapılan tadilat ile merkez, eğitimlerin ve danışmanlığın verilebilmesi için hazır hale getirilmiştir.

Merkez; akademik danışmanlık, psikolojik danışmanlık, kariyer danışmanlığı, akran danışmanlığı, mezunların takibi, staj ve iş olanakları, sosyal ve kültürel alanlardaki etkinlik unsurlarının işbirliği içerisinde sunulduğu öğrenci merkezli danışmanlık hizmet sunmaktadır. Kariyer fuarları ve firma tanıtım günleri, şirket gezileri, yurt dışı eğitim günleri, girişimciliği destekleyen faaliyetler ve güncel içerikli seminerler düzenlemektedir. Bu bağlamda Merkez, istihdam ve kariyer konularında hem Dicle Üniversitesi öğrencilerine hem de bölgede öğrenim gören gençlere danışmanlık yapmakta, kariyer fırsatları sunmaktadır.

Önemli gördüğümüz bazı faaliyetler: Akademisyenlik Okulu Seminerleri, Teknik Geziler

Yurt Dışı Eğitim Danışmanlık Sertifikalı Eğitimler

Kariyer Fuarı Kariyer Sohbetleri

Avrupa Günü Etkinlikleri Öğretmenlik Okulu Seminerleri Mezun Buluşmaları

Kişisel Gelişim Eğitimleri Kişisel Gelişim Seminerleri Dergi çalışmaları

İstihdam destekli eğitimler; Bahçe Bakımı Eğitimi, Kariyer Koçluğu Eğitimi, Zihinsel Engelliler İçin Öz Bakım Eğitimi, Satış Görevlisi Eğitimi, Bilgisayar Kullanımı Eğitimi, Boru Tesisatçılığı Eğitimi, Web Tasarımı Eğitimi ve Girişimcilik Okulu Seminerleri. Yurt Dışı Eğitim Hizmetleri, Girişimcilik Okulu Seminerleri, Kariyer Fuarı Etkinliği, Avrupa Günü etkinlikleri, Fakülte tanıtım günleri, Dicle Üniversitesi Mezunlar Gecesi, Kariyerimin Kontrolü Bende Kişisel Gelişim Kongresi “Özel Sektörde İş ve Kariyer Olanakları” seminerleri, “Sürdürülebilir Kalkınma ve Sosyal Girişimcilik” konulu seminerler, “Kamuda İş ve Kariyer Olanakları” konulu seminerler Yurt Dışı Eğitim Günlerini, Yurt Dışı Eğitim Günleri kapsamında Fulbright Yüksek Lisans ve Doktora Bursları hakkında bilgilendirme seminerleri merkezimizin düzenlediği faaliyetler arasında yer almaktadır.

Fakültelere yönelik Akademisyenlik Okulu Seminerleri ile “Acaba akademisyen olabilir miyim?, Akademisyen olmam için neler yapmam gerekir?” gibi soruları olan öğrencilerimizin katıldığı her fakültede düzenlenen seminerlerde gerekli sınavlar ve diğer konular hakkında bilgi verilmektedir. Kariyer danışmanının sunumunun ardından o fakülteden bir hocamız “Akademisyen Nasıl Olunur?” gibi bilgileri öğrencilerle paylaşmaktadır. Kariyer Merkezimiz tarafından düzenlenen faaliyetler ve güncel içerikli seminerler kapsamında ve bu etkinliklerin ortaya çıkarılma süreci dâhilinde pek çok deneyim yaşanmış, farklı birikimlere ulaşılmıştır. Gerçekleştirilen bu faaliyetlerde geribildirimler, karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları, gelecekte benzeri birimler oluşturacak kurum ve kuruluşlara yön verebilecek, aydınlatıcı bir kaynak niteliği sunabilecek öneri ve tavsiyeleri içermektedir.

Öğrencilerin kariyer hedeflerine ve kişisel gelişimlerine katkıda bulunabilecek konular kurumun sosyal medya hesabı üzerinden yayımlanan anketler ve duyurular ile belirlenmektedir. Bu çalışmalar neticesinde elde edilen veriler değerlendirilmekte, üniversitemizin akademik takvimi de göz önünde bulundurularak bir takvime bağlanmaktadır. Başlıklarla ilgili uzman kişilerle iletişime geçilmekte, program içeriği öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun biçimde düzenlenmektedir. Her program sonunda, katılımcı görüşleri alınmakta, sonraki programlar için değerlendirilmektedir. Üniversite hayatı, öğrenciler için önemli bir kariyer basamağıdır. Bu dönemde, onların doğru seçimler yapmalarına yardımcı olmak, onları kariyer fırsatları hakkında bilgilendirmek ve yönlendirmek gelecekteki çalışma yaşamları için son derece önemlidir. Bu süreçte, öğrencilerimize bireysel kariyer danışmanlığı hizmeti verilmektedir. Öğrencilerin kendilerini tanımaları, mesleki yönelimlerinin tespiti ve alanlarıyla ilgili seçenekleri tanımaları sağlanmakta ve kariyerleri hakkında bilinçlendirilmektedir.

Kariyer Merkezi, öğrencilerimize hem staj destek hizmetleri, kariyer fuarı, firma tanıtım günleri, teknik geziler ve işe yerleştirme hizmetleri sunmakta hem de bu etkinliklerle öğrencilerimize istihdam dünyasını tanıtmaktadır. Firmalar/Kurumlar istihdam ihtiyaçları konusunda merkezimizle irtibata geçmekte ve merkezimizde, hem üniversitemiz mezunları hem de lise mezunlarından başvurular alınmaktadır.

Merkez, üç yıldır faaliyetlerinde akademik danışmanlık, psikolojik danışmanlık, kariyer danışmanlığı, akran danışmanlığı, mezunların takibi, staj ve iş olanakları, sosyal ve kültürel alanlardaki etkinlik unsurlarının işbirliği içerisinde sunulduğu öğrenci merkezli danışmanlık sunmaktadır. Kariyer fuarları ve firma tanıtım günleri, şirket gezileri, yurt dışı eğitim günleri, girişimciliği destekleyen faaliyetler ve güncel içerikli seminerler düzenlemektedir. Bu bağlamda Merkez, istihdam ve kariyer konularında hem Dicle Üniversitesi öğrencilerine hem de bölgede öğrenim gören gençlere danışmanlık yapmakta, kariyer fırsatları sunmaktadır. Kariyer Merkezimiz etkinlikleri, öğrenci ve üniversite personelimize yönelik sunduğu çeşitli hizmetler kurum web sitesi (http://kariyer.dicle.edu.tr/), kurum adına açılmış sosyal medya hesapları (Facebook, Twitter, Google+ ve Youtube), üniversite web sitesi, basın bülteni (e-bülten) ve yerel haber siteleri web sayfaları aracılığıyla duyurulmaktadır. Etkinliklere yönelik geribildirimler Facebook hesabı üzerinden de alınmaktadır. Ayrıca, üç ayda bir çıkarılan ‘Kariyer Köşesi Dergisi” de öğrencilere kariyer konusunda yol göstermektedir.

Merkezimizde şu ana kadar birebir danışmanlık hizmetinden faydalanan öğrenci sayısı 18.512’dir. Merkezimize üniversitemiz öğrencileri ve mezunları ile birlikte ayrıca lise mezunu öğrenciler tarafından 1750 iş başvurusu yapılmıştır. Başvurulardan 976 kişi işe yerleştirilmiş, geriye kalan kişilerden bazıları işe yerleştirildiği halde çalışma şartlarından dolayı söz konusu işten vazgeçmişlerdir.

Merkez olarak yaptığımız çeşitli alanlardaki seminerlere, eğitimlere, yurt dışı eğitim fuarına, kariyer fuarına, şirket gezilerine, mezunlar gecesine ve 9 Mayıs Avrupa günü etkinliklerimize 18.512 kişi katılmıştır.

Kariyer Planlama Uygulama ve Araştırma Merkezi olarak bireysel danışmanlığın yanı sıra mail ve sosyal medyadan sorulan sorulara da cevap vermekteyiz. Öğrenciler merkezimize gelmeden de bu hizmetten faydalanmaktadır. Ayrıca yapılacak etkinliklerin tüm duyuruları sosyal paylaşım sitesi olan facebook tan ilan edilmektedir (http://www.facebook.com/dukadam). Sosyal medyadan şu an 2300 kişi faaliyetlerimizi takip etmektedir. Ayrıca merkezimize işçi talebinde bulunan şirketlerin ilanlarıda paylaşım sitesinden öğrencilere duyurulmaktadır. İnternet sayfamızda bulunan öğrenci partalına şu anda 18512 öğrenci iletişim bilgileriyle birlikte kayıtlı durumdadır(http://duabpo.dicle.edu.tr/kadam/).

195

SONUÇ

Üniversiteler bünyesinde bir kariyer birimi oluşturulması, yetkin personelin görevlendirilmesi ve ilgili diğer birimler arasında koordinasyonun sağlanması gereklidir. Bireysel danışmanlık hizmetlerine daha fazla önem verilmesi, öğrencileri mezuniyet sonrası hayatları hakkında bilinçlendirmekte ve güven kazandırmaktadır. Kamu sektörü ve özel sektör istihdam olanakları konusunda öğrencilerin bilgilendirilmesi sağlanmalıdır. Bölümlerden ”temsilci” niteliği taşıyacak öğrenciler ve akademisyenler belirlenmesi ve eşgüdüm içerisinde faaliyet planlarının gerçekleştirilmesi gereklidir. Kariyer birimlerinin etkinlik ve planlarının önemsenmesi, üniversite faaliyet bültenlerine dâhil edilmesi de uygulama aşamasında karşılaşılması olası zorlukların önüne geçecektir. Düzenlenecek seminer ve konferanslara davet edilecek konuşmacıların alanında etkin ve yeterli bilgi düzeyine sahip, tanınmış kişiler olmasına özen gösterilmelidir. Öğrencilerin ilgisini çekebilecek seminer, konferans ve panel benzeri çalışmaların kariyer merkezileri tarafından planlaması önemlidir. Bu noktada online anketler ve veri toplama araçları yararlı olabilir. Merkezimizin gerçekleştirdiği etkinlikler ve hizmetleri sunma süreci dâhilinde kazanılan deneyimler doğrultusunda bu önerilerin benzer nitelikte kurumlar/birimler oluşturacak kurumlara yol göstereceği ve yarar sağlayacağı beklenmektedir. Üniversiteler bünyesinde bir kariyer birimi oluşturulması, yetkin personelin görevlendirilmesi ve ilgili diğer birimler arasında koordinasyonun sağlanması gereklidir. Bireysel danışmanlık hizmetlerine daha fazla önem verilmesi, öğrencileri mezuniyet sonrası hayatları hakkında bilinçlendirmekte ve güven kazandırmaktadır.

KAYNAKÇA

1. Bingöl, D.(2006) İnsan Kaynakları Yönetimi, 6. Baskı, İstanbul: Arıkan Yayını.

2. Erdoğmuş, N. (2003). Kariyer Geliştirme, Kuram ve Uygulama, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. 3. Kozak, M. A. (2001). Konaklama İşletmelerinde Kariyer Planlaması. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi

Yayınları.

Pilavcı, D.(2007) Bilgi Çağında Değişen Kariyer Anlayışı ve Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Tercihlerini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Uygulama. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana

4. Varol, E. S. (2001). Kariyer Yönetimi, Planlaması ve Yeni Gelişmeler, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu Yayını.

197

TEKSTİL VE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜ İÇİN UYGULANABİLİR ESNEK ÇALIŞMA MODELİ