HAYAT BOYU REHBERLİKTE KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ

Rehberlik hizmetlerinin tutarlı, düzenli ve verimli şekilde sunulabilmesi ve Hayat Boyu Rehberlik hizmetlerinde yüksek kaliteli hizmet tedariki sağlanabilmesi için bir kalite güvence sistemi tasarlanması gerekmektedir. Rehberlik hizmetlerindeki çeşitlilik ve süreklilik anlayışının artmasına bağlı olarak, Almanya, İrlanda, İngiltere gibi pek çok ülkede, sunulan hizmetlerdeki standartlaşmanın sağlanması ve hizmetlerin etkinliğinin geliştirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır.

Bu çerçevede yürütülen çalışmalarda, hizmetlerin sunumunda kullanılabilecek çok sayıda kriter geliştirilmiş ve değerlendirilmek üzere kamuoyuna sunulmuştur. Bu kriterler arasında, erişilebilirlik, uygunluk, gizlilik, fırsat eşitliği, tarafsızlık, hizmet kalite standartları, şeffaflık, itiraz-şikayet yönetimi, iç-dış değerlendirme gibi konular göze çarpmaktadır. Bu ilkeler tabiî ki tartışmaya ve gelişime açık olup, ülkeler arasında farklılıklar gösterebilmektedir. Örneğin Danimarka’da müşteri-odaklılık, bağımsızlık, açıklık, güvenilirlik ve doğruluk (bilginin güncellenmesi anlamında) kriterleri hizmet kalitesi için sayılan temel unsurlardır.

Rehberlik hizmetlerindeki kalite sisteminin, iki açıdan ele alınması doğru bir yaklaşım olarak kabul edilebilir. İlki hayat boyu rehberlik sisteminde kalite güvencesinin rolü ve sistem için kalite güvence yaklaşımı geliştirilmesi; ikincisi ise, rehberlik faaliyetlerini desteklemek, açıklamak, geliştirmek için üretilen/üretilebilecek verinin kalitesinin sağlanması.

Bu yaklaşımdaki ilk husus, uluslararası ve ulusal bir kalite güvence sisteminin oluşturulmasını içermektedir. Bu alanda gerek AB’de gerekse Türkiye’de önemli çalışmalar yapılmakta, ortak kriterler ve sistem yönetimi geliştirilmesi ve ulusal düzeyde özellikle Ulusal Forumlar aracılığıyla kalite güvence sistemi kurulmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.

İkinci husus olan doğru ve güncel veriye uygun şekilde ulaşılabilmesi ile bu verinin danışanlara uygun araçlarla aktarılabilmesi, bu çalışmanın temel dayanağı olan eğitim ve iş yaşamı hakkındaki doğru ve güncel verinin sağlanmasında ve kişi ve kurumlardaki farkındalığın artırılmasında önemli bir araç olan TYÇ’nin sistemde kullanımının önemini ortaya çıkarmaktadır.

Avrupa Komisyonu tarafından ortaya koyulan kalite güvence sisteminin referans noktaları incelendiğinde: ü Kullanıcı ve vatandaş katılımı

ü Danışman yeterliliği ü Hizmet gelişimi ü Tutarlılık ü Çıktılar/Etki

5 referans noktasının toplamda 22 gösterge ile izlenmesi önerilmektedir. Göstergeler hem nitel hem de nicel unsurları içermekte olup Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo 2: Referans Noktaları ve Göstergeler

Referans Noktası Seçilen Göstergeler

Kullanıcı ve vatandaş katılımı • Haklar ve hizmet ile ilgili bilginin bulunabilirliği • Kullanıcı reaksiyon sistemleri işler ve kullanır durumda • Düzenli olarak yayınlanan/kullanılan kullanıcı memnuniyeti araştırmaları Danışman yeterliliği • Ulusal/bölgesel olarak tanımlanmış standartlar • Sertifika/akreditasyon sistemi • Eğitim gereklilikleri ve gerçekleştirilebilirliği • Gerekli denetim (süpervizyon) • Profesyonel davranış ve uygun metodların kullanımı Hizmet gelişimi • Mevcut ve zorunlu Kalite Güvence sistemlerinin kullanımı • Hizmet sunumu için tanımlanmış standartların olması (etik kodları, metodoloji, danışman-danışan oranları, hizmet koşulları, finansal kaynaklar, yönetsel prosedürler, BİT ekipmanı, güncel bilgi, iş piyasası bilgisi, özel ihtiyaçlarıolan kullanıcılar için hizmet sunumu, v.s) • Kullanıcılarla bir eylem planının geliştirilmesi • Rehberlik süreci ve sonucu ile ilgili dokümantasyon • Hizmet gelişimini ve sonucunu değerlendirmek için izleme Tutarlılık • Tüm yaşlara hizmet verilebilir olunması ve/veya değişik hizmet sağlayıcılarla işbirliği ve koordinasyon • Ortak prensipler de uzlaşma Çıktılar/Etki • Kullanıcı bilgisinde ve yeterliliklerinde, mesleki gelişim becerilerinde, kendine olan güveninde, karar verme becerilerinde, işe hazır bulunuşluk v.s deki gözle görülür gelişme • Bir sonraki öğrenim/eğitim/istihdam seviyesindeki geçiş oranı • Çocukların okulda bulunma sürelerinin arttırılması ve okul erken terk oranlarının İstihdam piyasasında başarılı eşleştirme süreci • İşsizlik seviyesi ve süresi • Talebe bağlı olarak işgücü arzındaki gelişme • Hizmetlerin maliyet etkililiği

Hizmet gelişimi ve çıktılar konusundaki göstergeler değerlendirildiğinde TYÇ’nin bu sisteme olumlu etkiler sağlayacağı değerlendirilmektedir.

SONUÇ

MYK’nin en önemli görevlerinden biri Türk işgücünün küresel düzeyde rekabet edebilecek nitelik ve hareketliliğe sahip olmasına katkıda bulunmaktır. Bunun için gerek MYK’nin yetkilendirdiği belgelendirme kuruluşları tarafından verilen mesleki yeterlilik belgelerinin gerek örgün, yaygın ve informal yollarla elde edilen belgelerin Avrupa Yeterlilik Çerçevesine uyumlu bir yapıya sahip olması büyük önem taşımaktadır. MYK bu kapsamda Avrupa Yeterlilikler Çerçevesiyle uyumlu Ulusal Yeterlilik Çerçevesinin geliştirilmesine yönelik çalışmaları kendi sorumluluğunda ve ilgili tarafların katılımıyla yürütmektedir.

Türkiye Yeterlilikler Çerçevesinin, yürürlüğe girmesi ile eğitim ve öğretim kurumları, öğrenenler, çalışanlar ve işverenler için şu yararlar sağlanacaktır:

a) TYÇ’nin öğrenme kazanımlarına dayalı, kalite güvencesi sağlanmış tüm yeterlilikleri kapsayıcı bütünleşik bir yapıda olması; yeterlilikler arasındaki geçişleri, önceki öğrenmelerin tanınmasını ve bireyin tüm kazanımlarının değerlendirilmesini kolaylaştıracaktır.

b) TYÇ, iş piyasası için daha nitelikli işgücüyle gelen bir katma değer; öğrenenler ve bireyler için daha fazla istihdam imkânı ve öğrenme olanaklarına erişim fırsatı; eğitim ve öğretim kurumları için kalite referansları ve ulusal/uluslararası referanslandırma olanakları sunacaktır.

51

c) TYÇ, yeterliliklerin uluslararası alanda tanınırlığını ve şeffaflığını sağlayarak bireylerin hareketliliğini destekleyecektir.

ç) TYÇ, ayrıca toplumun giderek çeşitlenen gereksinimlerini karşılamak için yeni yeterliliklerinin geliştirilmesine sağlam bir temel sunacaktır.

Bu çerçevede, TYÇ’nin;

ü Rehberlik hizmetlerinde (danışanın durumunun tespit edilmesi, hedeflerin belirlenmesi ve bilhassa yatay ve dikey hareketliliklerin tespit edilmesinde) etkin şekilde kullanılması,

ü Eğitim ve işgücü piyasasında kalite güvencesi açısından önemli değişikliklere yol açması, ü İş piyasası ve eğitim sistemi hakkında önemli bir kaynak oluşturması,

ü Danışman ve rehberlerin faaliyetlerinde kolaylık sağlaması,

ü AB tarafından tavsiye edilen hayat boyu rehberlik hizmetlerindeki referans noktalarından “Hizmet gelişimi” ve “Çıktılar/etki” başlıklarının ve bu başlık altındaki göstergelerin izlenmesinde belirleyici olması beklenmektedir.

KAYNAKÇA

1. 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu

2. Akbıyık O.S., Ulusal Yeterlilik Çerçevelerinin Eğitim ve İşgücü ile İlişkileri, Yayınlanmamış Mesleki Yeterlilik Kurumu Uzmanlık Tezi, 2013.

3. Akbıyık, O.S., Ulusal Yeterlilik Çerçevesi Yaklaşımı ve Türkiye, TESK Vitrin Dergisi, 2013 sayı 217, s.66-69.

4. Borat O., AB Kopenhag Süreci ve Mastriht Bildirgesi Açısından Yeterlilikler Çerçevesi, V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 2005.

5. CEDEFOP, Access to Success-Lifelong Guidance For Better Learning And Working In Europe, 2010. 6. CEDEFOP, Establishing And Developing National Lifelong Guidance Policy Forum- A Manual for Policy

Makers And Stakeholders, Cedefop Panorama Serisi-153, 2008.

7. CEDEFOP, Lifelong Guidance Across Europe: Reviewing Policy Progress And Future Prospects, Working Paper No:11, Publications Office of the EU, 2011.

8. CEDEFOP, The Role of Qualifications In Governing Occupations and Professions, 2013.

9. CEDEFOP, The Shift To Learning Outcomes, Policies and Practices In Europe, Cedefop Reference Series 72, 2009.

10. CEDEFOP, Yeterliliklerde Görülen Değişimler – Yeterlilik Politikaları ve Uygulamalarına İlişkin Bir İnceleme, Cedefop Referans Serisi 84, 2010.

11. Council of the European Union, Counsil Resolution on Better Integrating Lifelong Guidance Into Lifelong Learning Strategies, 2905. Education, Yout and Culture Council Meeting Conclusion Report, 2008. 12. Eğitim Reformu Girişimi, Meslek Eğitiminde Kalite İçin İşbirliği Hayat Boyu Öğrenme Çerçevesinde

Mesleki Beceri Kazanımı- Uluslar arası Eğilimler, 2012.

13. ETF-CEDEFOP-UNESCO, Global National Qualifications Framework Inventory-Prepared for Asem Education Ministers Conference, Kuala Lumpur, 2013.

14. European Lifelong Guidance Policy Network, Lifelong Guidance Policy Development: A European Resource Kit, ELPGN Tools No.1, 2012

15. European Lifelong Guidance Policy Network, Lifelong Guidance Policies: Work in Progress A Report on the Work of the European Lifelong Guidance Policy Network 2008-10, 2010.

16. Gözüküçük, A., Akçay, Y., Kaynakçılık Yeterlilikleri ve Ulusal Yeterlilik Sistemine Genel Bir Bakış, Mühendis ve Makine Dergisi, Sayı 624, Ocak 2012, s.32-41.

17. Guide Me, Seçilmiş Avrupa Ülkelerinde Grup Rehberliğinde Kalite Durumu ile İlgili Sentez Raporu, 2010.

18. Murray J., Quality Assurance in Qualifications Frameworks, Issues Paper to Support the Dublin Conference, 2013,

19. Plant P., Quality in Careers Guidance, OECD, 2001.

20. Yeşilyaprak B., Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığında Paradigma Değişimi ve Türkiye Açısından Sonuçlar: Geçmişten Geleceğe Yönelik Bir Değerlendirme, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (1), 2012, s. 97-118.

53

İŞKUR’UN “İŞ VE MESLEK DANIŞMANLIĞI” EĞİTİMİNE KATILAN ADAYLARIN İŞ VE