BİLKENT KARİYER MERKEZİ Tarihçe:

• 1988 yılında kurulmuştur. Yapısı:

• Rektörlüğe bağlı olarak çalışan Koordinatörlüktür, • Bütçesi Rektörlük bütçesinden ayrılmaktadır. Personeli:

• Koodinatör,

• Uzman,

• Uzman Yardımcısı, • Sekreter.

Lisans bölüm ayrımı yapılmamaktadır. Hizmetleri:

• Kariyer Fuarı,

• Sektör Tanıtım Günleri, • Seminerler,

• Kariyer Sepeti,

• Kariyer Danışmanlığı, • Kişisel Gelişim Günleri, • Atölye Çalışmaları,

• İş Dünyasından Kişilerle Söyleşiler.

2. 2. Avrupa Birliği ve Amerika’daki Kariyer Merkezleri

Norveç, İngiltere, Danimarka, Belçika’da ÜKM’ler, pekçok yükseköğretim kurumunda, bağımsız olarak bütçesini Üniversitenin karşıladığı bağımsız birimlerdir. Psikologların çalışması gelenek değildir, rehberlik danışmanları kariyer programlarına devam ederek kendileri geliştirirler. İş ve meslek danışmanları ile diğer personel görev yapmaktadır. Kariyer ve iş danışmanlığı, kariyer fuarları, seminerler öncelikli etkinliklerdir. Macaristan’da ise ÜKM’lerin kuruluşu yükseköğretim kanunuyla zorunludur. Üniversiteye bağlıdırlar. İş ve meslek danışmanları çalışır. Kariyer günleri, fuarları, girişimcilik eğitimlerinin yanısıra çeşitli eğitimleri kariyer oryantasyon ve gelişim dersi, işveren çalıştayları, web üzerinden staj ve iş olanakları, web üzerinden on-line-offline yayınlara erişim gibi hizmetler verilmektedir. (Bu bilgiler, Ek’de yer alan anketin Kasım 2013 ayında, Euroguidance Merkezlerince yanıtlanması ile elde edilmiştir.)

Web sayfaları incelendiğinde, Amerika’daki hemen bütün üniversitelerin kariyer merkezlerinin olduğu gözlenmektedir. Yuzyıl başında sadece işe yerleştirme amacıyla, mezunlara henüz öğrenciyken iş bulma merkezi olarak kurulanlar, zaman içinde, işgücü piyasalarındaki, teknolojideki değişiklerden ötürü kariyer merkezleri adıyla kurulmaya başlamıştır. Böylece, profesörlerin iyi öğrenci izleme görevleri sadece bu iş için istihdam edilen kariyer danışmanlarına bırakılmıştır.

İş yaşamının ihtiyaç duyduğu diğer niteliklerle ilgili danışmanlığın yanısıra farklı eğitim programları da ilk kez 1960’lı yıllarda uygulanmaya başlamıştır. (Kreatovics, Honaker, Kraning). Koşulların, olumsuzlukların farkındalığı ve çözüm önerileri her zaman işle, iş dünyası ile ilişkili olarak ele anınmıştır.

Öğrenciler, mezunlar ve iş dünyası arasında kurulması gerektiği düşünülen iletişim ağının bile bu nedenle önemli olduğu vurgulanmaktadır. Günümüzde ise, hizmetler genellikle öğrenciler ve iş arayanlar olarak 2 grupta verilmektedir. Bazılarında mezunlar için programlar da yer almaktadır. Girişimcilikle ilgili programların olduğu üniversitelerin yanında, çok azında Macaristan’da olduğu gibi kariyer gelişimine yönelik dersler verilmektedir. Avrupa örnekleriyle benzer amaçları olmasına ragmen, öğrencilerin gelişimsel süreçlerine uygun programlar oldukça azdır. Eylem planlarının da yer aldığı kariyer danışmanlık programları, sistematik olarak çoğunluk tarafından veriliyor diyemeyiz.

(Örnek Üniversite Web Sayfası Adresleri: http://www.binghamton.edu/; http://www.bgsu.edu/offices/career/ page75019.html; http://www.umich.edu/~hraa/empserv/VCC/university.html; http://www.ucdavis.edu ) 3. ÜNİVERSİTE KARİYER MERKEZLERİ İÇİN BİR MODEL ÖNERİSİ:

Bireylerin temel gelişimlerini, kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarını gözeterek “doğru” kararlar alarak yöneldikleri kariyer tercihleri sırasında ÜKM’lerin statü-yapı-personel-görevleri aşağıdaki gibi önerilmiştir: 3.1. STATÜSÜ ve MALİ KAYNAK

• Rektörlüğe bağlı Merkez Başkanlığı,

• Etkinliklerini ve bütçesinin yıllık planlar. Bütçesi üniversite bütçesi içinde maliye bakanlığı tarafından sağlanır. (Özel üniversitelere devlet katkısı kalemleri araştırılmalıdır.)

• Üniversite Kariyer Merkezleri El Kitabı’ndan (bu kaynak uzmanlarca hazırlanır, içeriğinde merkez kurulurken, temel görevler, iyi örnekler,..vb. başlıklar yer alır) Yararlanır.

3.2. PERSONELİ:

• Merkez Başkanı alanla ilgili çalışan ya da alana ilgili bir akademisyen, en az 10 yıl deneyimli olmalıdır. • Sekreteryası idari personel arasından seçilir,

• Akademik ve mesleki uzmanlardan oluşan profesyonel bir çalışma kadrosu ile görevini sürdürür: En az 1 araştırma görevlisi ya da akademik ya da idari uzman, en az 1 psikolog ya da 1 psikolojik danışman; sosyolog, eğitimci ya da diğer meslek gruplarından mesleki rehberlik konusunda ilgisi ve eğitimi olanlar tercih edilir,

• Psikolog ve danışmanlar, Üniversitelerce ya da kurulacak olan «Ulusal Forum» uzmanlarının danışmanlık yaptığı meslek içi eğitim çalışmaları programlarına katılmalı,

• Alanla ilgili yurt içi ve yurtdışındaki lisansüstü programlara katılmaları teşvik edilmeli, bu nitelik istihdam edilmeleri için tercih nedeni olmalı.

• Alanla ilgili ulusal ve uluslararası yayın, kongre/seminer/çalıştayları izlemeleri (her yıl en az 2 etkinlik ve yayın) zorunlu olmalı.

• Yabancı dil bilmeleri desteklenmelidir.

• Alan dışından olan personelin, mesleki rehberlik/kariyer danışmanlığı gibi başlıklarla açılmış içeriğinde gelişim psikolojisi, sosyal psikoloji, öğrenme-algı-biliş gibi deneysel psikolojinin temel çalışma konuları, eğitim geliştirme ve değerlendirme, iş analizi ve performans değerlendirme, ekonomiye giriş, sosyolojiye giriş, araştırma yöntemleri, istatistik konularının ve veri işleme programlarının (SPSS gibi) “mutlaka” yer aldığı yüksek lisans programlarına devam zorunluluğu olmalıdır.

Örnek personel önerisi: • Psikolog-En az 1 kişi,

• İş ve Meslek Danışmanı-En az 2 kişi, • IT personeli- 1 kişi

31

3.3. TEMEL GÖREVLERİ:

• Öğrenci ve genç mezunların bireysel gelişimine katkı sağlamak amacıyla programlar, eğitimler, uygulamalar geliştirmek,

• İş yaşamına, akademik yaşama, girişimciliğe hazırlık amacıyla etkinlikler planlamak, uygulamak, • Yukarıdaki kariyer yönelim alanları ile ilgili bilgi ve deneyimleri eğitim programlarına aktarmak, • Öğrenci, mezun, akademisyen ve iş dünyası için ihtiyaç analizleri yapmak,

• Mesleki Bilgi, Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri Mutabakat Belgesi’ni çalışmalarında esas almak, • Mezunları ve öğrencileri kar amacı olmadan istihdama yönlendirme çalışmaları yapmak.

3.4. KALİTE-İLETİŞİM

• Hizmetlerini yürütecek sağlıklı iletişim kanalları geliştirmek, • Paydaş ağı oluşturmak:

Dış paydaşlar: IŞKUR, MEB, MYK, ULUSAL AJANS, KB, MPM, YÖK gibi Mutabakat Belgesi’nde yer alan kurumlar, bu ağda mutlaka yer almalıdır.

İç paydaşlar: Üniversite Rehberlik Merkezi (Genellikle Sağlık Merkezi’ne bağlı), Engelsiz Üniversite Koordinatörlüğü, Öğrenci Klupleri, Kültür Merkezi, Akademik Yazım Merkezi, öğrenci ve öğretim üyesi elektronik posta listeleri.

• İzleme ve değerlendirme çalışmaları yaparak hizmetleri güncellemek, kalite ölçütleri geliştirmek. 3.5. ÖRNEK HİZMET ÖNERİLERİ:

ÜKM’ler için hizmet önerileri, öğrencilerin, 1. Akademik gelişimi,

2. Mesleki gelişimi,

3. Kariyer yönetim becerilerinin gelişimi:

a. Koşulların ve olanakların farkındalığı, çevreye uyum, b. İşgücü piyasası bilgileri ve bunlara erişim,

konularında destek olacak danışmanlık, eğitim programları ve etkinliklerden oluşmalıdır. Örnekler:

• Kariyer Danışmanlığı (en az 2 kez, 30-45 dakika), • İş Danışmanlığı (en az 2 kez, 30-45 dakika),

• Eğitim Programlarına Entegre Edilecek bir Ders: Başarılı Bir Kariyer İçin. • Bireysel ve Kariyer Becerilerini Geliştirecek Programlar:

• Bireysel Kariyer Planlama Çalıştayı-4-5 Yıllık Eylem Planı ya da Kariyer Kartı Oluşturmak (Örnek Çalışma: N.ÜNALAN, ODTÜ Kariyer Planlama Merkezi-2000-2004, 3 günX1.5 saat),

• Örnek Canlandırmalar-İş Görüşmesi, Lisans Üstü Sınav, (Örnek Çalışma: N.ÜNALAN, ODTÜ • • • Kariyer Planlama Merkezi-1998-2004),

• Girişimcilik Seminerleri (KOSGEB’le ortak özel programlar), • Staj Programları (yurtiçi, yurtdışı),

• Proje Programları (mesleki ve diğer-Ulusal Ajans programları, ,

• İş Yaşamına Hazırlık Seminerleri (özgeçmiş yazımı, iş arama becerileri, iş görüşmelerine hazırlık gibi), • Seminerle-Söyleşiler (mezunlar, iş dünyasından temsilciler)

• Kariyer Günleri (sektör ve işe alım politikalarının anlatımı öncelikli olmalıdır), • Kariyer Fuarı,

• Interaktif Kariyer Sistemi, • Mezunlarla İletişim,

4. SONUÇ:

Büyüme, öğrenme, kişilik oluşumu süreçlerinin devam ettiği yıllarda, UKM’lerin her sınıf için (hazırlıktan doktoraya kadar) etkinliklerini ve eğitim programlarını ayrı ayrı tasarlamaları uygun olacaktır. Her dönem sonunda, öğrencinin, danışmanların geri bildirimiyle oluşturdukları eylem planı/kariyer kartlarını güncellemeleri gelinen aşamayı görmelerine yardımcı olacaktır. Bunun için geliştirilecek/geliştirilmiş ölçütler (mesleki beceriler, akademik beceriler, kariyer yönetim becerileri için ayrı ayrı) değerlendirmelerin nesnel olarak yapılmasını sağlayacaktır. İhtiyacı olan öğrencilere özel testler de uygulanabilecektir, yönlendirmeler bunların sonuçlarına göre yapılandırılabilir. Gelişimin izleme çalışmaları mezuniyetten sonra da devam edebilir (2 yıl olarak öneriyoruz). Üniversitelerin temel misyonunun, bilimsel çalışmalar yapmak, bilim adamı yetiştirmek, mesleğinde nitelikli-yetkin mezunlar vermek olduğu anımsanırsa, üniversite kariyer merkezleri,

• Mesleğinde yetkin, • Ne istediğini bilen,

• Olanakların ve sınırlarının farkında,

• Koşullarını iyi tanıyan ve değiştirmek/geliştirmek isteyen, • Kısa ve uzun dönemli planlar yapabilen,

gençler yetiştirilmesine destek olmalıdır, diye düşünüyoruz. Akademik yaşam ve iş yaşamı bunları yapabilen bireyleri tercih etmektedir. Bu sistemi, öğrencinin, yeni yaşamında gelişimine olanak tanıyacak bütün boyutların farkındalığı, öğrencinin bunu fark etmesi, “ihtiyacı durumunda” destek isteyebileceği koşulların, ortamın yaratılması olarak görmekteyiz. Ayrıca, iyi çalışan bir sistemde, üniversiteye duyulan güvenin, bağlılığın, saygınlığın artacağı, eğitim kalitesine olumlu yansımaları olacağı inancındayız.

33

KAYNAKÇA

1. Bimrose, J., Activation and Integration: Working with Individual Action Plans,IAP.Pesolving Tensions and Maximising Impact in European PES?, European Commission, DC Employment, Social Affairs and Iclusion, February 2012.

2. Council of European Union, Resolution on Better Integrating Lifelong Guidance into Lifelong Learning Strategies, 2905, Brussels, 2008.

3. Dworetzky, J. P., Psychology, International Edition, West Publishing Company, 1982.

4. Kretovics, M. A, Honaker, S, Kraning, J, Career Centers: Changing Needs Require Changing Paradigms, Colorado State University.

5. OECD, Career Guidance and Public Policy.Bridging the Gap, Paris, 2004a.

6. OECD and European Commission, Career Guidance: A Handbook for Policy Makers, Paris, 2004b.

7. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Mesleki Bilgi, Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri İş Birliği Mutabakat Belgesi, 2009.

8. Zelloth, H., 2011, Career Guidance in the Partner Countries-A Missing Link in the Transition from Education to Labour Market, ETF, INFORM, October 2011.

EK:

UNIVERISTY CAREER CENTER QUESTIONNAIRE: