AVRUPA BİRLİĞİ’NDE BULUNAN İSTİHDAM VE MESLEKİ EĞİTİMLE İLGİLİ KURUMLAR

“Avrupa Birliği Anlaşması” ve “Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Anlaşma” isimli anlaşmalar istihdam ve mesleki eğitimin AB sathında düzenlenebilmesi için çeşitli maddeler içermektedir. Bu maddeler uyarınca, Avrupa Birliği kurumsal yapısı içinde mesleki eğitim ve istihdam ile ilgili olan esas ve ikincil kurumlar bulunmaktadır. Avrupa Konseyi, Avrupa Bakanlar Konseyi, Avrupa Parlementosu, Avrupa Komisyonu esas olarak kanun koyucu, uygulatıcı, düzenleyici konumundaki kurumlardır. Bunun dışında Bölgeler Komitesi, Bölgeler Komitesine bağlı Ekonomik ve Sosyal Politikalar Komisyonu(ECOS), Ekonomik ve Sosyal Komite(EESC), İstihdam Komitesi(Employment Committee), Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi(CEDEFOB), Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı(EU_OSHA), Avrupa İstihdam Servisleri(EURES), Avrupa Eğitim Kurumu(ETF), ilgili kurumlara bilgi ve görüş bildirmek, politika oluşturulmasına katkı sağlamak için kurulmuştur.( Tekin, Akay; Avrupa Birliği İstihdam Politikası Genel Esasları; TİSK Yayınları; 2008; Ankara,27,36) Çalışmamızın kısıtlarından dolayı, adı geçen kurumlardan bazıları ele alınacaktır. Avrupa Birliği dışında, sivil toplum kuruluşu olarak hizmet eden başka kuruluşlar da bulunmaktadır. Avrupa Sendikalar Konfederasyonu(ETUC), Avrupa İş Dünyası Konfederasyonu(BUSINESSEUROPE), Avrupa Kamu İşletmeleri ve Genel Ekonomik Yarar İşletmeleri Merkezi(CEEP)bu kuruluşlara örnektir.

1.1 Bölgeler Komitesi(BK)(The Committee of th Regions-CoR)

2004 Yılından beri faaliyette bulunan Bölgeler Komitesi, Lüksemburg merkezli , AB’nin danışma organlarından biri olarak işlev görmektedir. Çalışmamızın konusu ile ilgili olan faaliyet alanları ise, “Eğitim, gençlik ve kültür sorunları” ile, “İstihdam politikaları, mesleki eğitim ve sosyal politikalar” dır. Komite çalışmalarını altı komisyonla sürdürmekte olup, “Ekonomik ve Sosyal Politikalar Komisyonu(ECOS)” ile “Eğitim ve Kültür Komisyonu(EDUC)” bunlar arasında yer almaktadır. Ekonomik ve Sosyal Politikalar Komisyonu(ECOS), Komite’nin istihdam, sosyal koruma, eşitlik fırsatları, tek pazar, şirket politikaları, inovasyon ve ekonomik ve para politikası konularındaki koordinasyonundan sorumludur.

1.2 Ekonomik ve Sosyal Komite(EESC):

Avrupa’nın entegrasyonunu sağlamak üzere, politika oluşturmak ve kanuni düzenlemeler yapmak, organize sivil toplum kuruluşları ile müzakerelerde bulunarak Avruğa Birliği’nin daha fazla bütünleşmesini sağlamak üzere kurulmuştur. Alt komisyonlardan oluşmakta olan Komitenin, 6 bölümünden biri Eğitim, Sosyal İlişkiler ve Vatandaşlık Bölümüdür(SOC) Bu bölüm istihdam ve çalışma koşulları; sosyal politika ve yoksulluk, eğitim ve öğretim, adalet, sağlık, cinsiyet eşitliği gibi konularda politika oluşturulması konusuyla ilgilenmektedir.( http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.en.soc-section; 20.09.2013)

177

1.3 İstihdam Komitesi(Employment Committee):

İstihdam Komitesi, Avrupa Parlementosuna bağlı olup, esas olarak istihdam politikaları ve sosyal politikaların tüm yönlerinden, çalışma koşullarından, mesleki eğitim ve öğretimden ve çalışanların Bölge’de serbest dolaşımından sorumludur. Komite 49 esas 49 yardımcı üyeden oluşmakta olup her üye komitedeki belli bir politika grubunu temsil etmektedir.

1.4 Avrupa Mesleki Eğitimi Geliştirme Merkezi(CEDEFOB)

Avrupa Birliği için mesleki eğitim politikalarının geliştirilmesini sağlamak ve bu politikaların uygulanmasına katkıda bulunmak amacı ile kurulmuş bir organdır. Avrupa’ nın birliğini güçlendirerek üye ülkelerin ve sosyal partnerlerin tasarlayıp uygulayacakları politikalar ile daha mükemmel ve daha fazla sosyal içerme sağlayan bir yapıyı desteklemektedir.( http://www.cedefop.europa.eu/EN/about-cedefop/mission.aspx, Erişim Tarihi: 08.07.2013) Kurumun ilgilendiği temel konular; yetenek ihtiyacının belirlenmesi,mevcut niteliklerin anlaşılması, politika analizi ve yaşamboyu eğitimin geliştirilmesi olarak sıralanabilir. Kurumun yaptığı araştırmalar Avrupa için düzenli bir işgücü arz ve talep tahmini sağlamakta ve potansiyel isgücü piyasası dengesizliklerini analiz etmektedir. Örneğin 2012 yılında yayınlanan “Avrupa’nın gelecekteki yetenek arz ve talebi” başlılı raporda; ekonomik ve makroekonomik açıdan, sektörlere ve görevlere göre yetenek talebi; nitelik düzeyinde yetenek arzı ve işgücü piyasasının büyüklüğü ve yapısı; arz ve talebin eşletirilmesindeki uyumsuzluk; uyumsuzluk göstergeleri tahminlenmeye çalışılmıştır.Bunun yanı sıra, örneğin yeşil ekonomi gibi bazı belirli sektörler için yetenek ve yeterlilik ihtiyaçlarını araştırarak, değişen ihtiyaçlar için genel bir Avrupa yaklaşımı oluşturmaktadır. Bu faaliyetlere ek olarak Skillsnet isimli bir ağ oluşturarak yetenek ihtiyaçlarının erken bir şekilde belirlenmesini sağlamaktadır.( http://www.cedefop.europa.eu/EN/identifying-skills-needs/index.aspx). Avrupa Birliği sınırları içinde hareket edecek olan işgücünün mevcut yeteneklerinin belirlenmesi önemlidir. Tüm Birlik ülkeleri için eğitim ve öğretimde ortak bir dil belirleyip tasarım, geliştirme ve uygulanmasını sağlamak, bu kurumun bir diğer görev alanıdır. Bu amacı başarmak üzere oluşturulan Avrupa Yetenekler/Yeterlilikler, Nitelikler ve Meslekler Sınıflandırması(ESCO), işverenlere, işgörenlere, eğitimcilere ortak bir dil sağlamaktadır.( http://www.cedefop.europa.eu/EN/understanding-qualifications/index.aspx). Belirtilen hedeflere ulaşabilmek için; Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi( EQF), Mesleki Eğitim ve Öğretim İçin Avrupa Kredi Sistemi(ECVET), Europass, Mesleki Eğitim ve Öğretimde Kalite Güvencesi(EQAVET), ve formal ve formal olmayan öğrenmenin geçerli kılınması başlıklı araçlar ve amaçlar geliştirilmiştir.

Kuruluş, “Yaşamboyu öğrenimin geliştirilmesi” konusunda, Birlik düzeyinde ve ulusal düzeyde çalışmalar yürütmektedir. Bu çalışmalar altı farklı alanda kategorize edilmektedir. Bu alanlar, Yetişkineğitimi/İş bazlı eğitim; aktif yaşlanma; yaşamboyu rehberlik; formal olmayan ve informal eğitimin geçerli kılınması; mesleki eğitim öğreticileri için eğitim; çalışma ziyareti programı olarak sıralanmaktadır. (http://www.cedefop.europa. eu/EN/developing-lifelong-learning/index.aspx)

1.5 Avrupa İstihdam Servisi(EURES)

Avrupa’ da iş arayan vatandaşları ve işverenleri buluşturan, ortak yaşam ve çalışma koşulları hakkında bilgi sağlayan ve öğrenme içerikleri sunan bu merkez, Avrupa Komisyonuna bağlı olarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bilgi verme, tavsiyelerde bulunma, işe yerleştirme gibi işveren ve çalışanlar için verdiği hizmetlerin yanı sıra, işgücünün serbest dolaşımı konusunda da istifade edilebilmektedir.

1.6 Avrupa Eğitim Kurumu(Europe Training Found ETF)

Bu kuruluş, Avrupa Birliği’ nin; gelişmekte olan ülkelerin insan kaynağı potansiyelini, eğitim ve işgücü piyasası reformları aracılığıyla Birlik dış ilişkiler politikası içeriği ile uyumlaştırmak isteği üzerine kurulmuştur. 1994’ ten beri faaliyette olan kuruluşun merkezi İtalya’ dır.( http://www.etf.europa.eu/web.nsf/pages/Turkey, 12.07.2013) Bu kuruluşun istekleri üzerine Türkiye’ de Yüksek Öğretim Kurumuna bağlı İKMEP( İnsan Kaynaklarının Mesleki Eğitim Yoluyla Geliştirilmesi Projesi) ve Milli Eğitim Bakanlığı’ na bağlı MEGEP( Mesleki Eğitim ve Öğretim Güçlendirme Projesi) projeleri başlatılmıştır.Türkiye insan kaynaklarının geliştirilmesi için “Gelecek için Yeterlilik Çerçevesi” belirlemiş ve Avrupa Birliği’ nin reformları için dayanak teşkil edecek şekilde daha kanıtlanabilir ve tutarlı politikalar oluşturmaya başlamıştır.

Süregelen ülke diyaloglarının bir parçası olarak ETF, Ankara’ da Dünya Bankası ile yakın ilişki ile çalışmakta ve eğitim ve işgücü piyasası politikalarında Dünya Bankası stratejilerini dikkate almaktadır.(http://www.etf. europa.eu/web.nsf/pages/PRJ_2013_WP13_10_01_TUR, 12.07.13)

Tutum ve yetkinliklerden oluşan anahtar becerilere odaklanmak, oldukça hızlı değişen günümüz koşullarında eğitim ve öğretim ile ilgilenmenin en iyi yoludur. Geçmişte birçok meslek edindirme sistemi, kişileri kesin çizgilerle belirlenmiş iş sahalarında çalışmak için yetiştirmekteydi. Günümüzde ise işgücü piyasası koşulları oldukça değişkendir. Bu yüzden bu tip geleneksel bir eğitim sistemi kolaylıkla demode olabilmektedir. Bazı belirli bilgi ve becerinin yanı sıra, günümüzün eğitim ve öğretim sistemleri motive etmeyi, yansıtmayı, kendini değerlendirmeyi, kendini korumayı, eleştirel ve disiplinler arası düşünmeyi, takım çalışmasını ve problem çözme yeteneklerini sağlamalıdır. Kişilere karmaşık talepleri yanıtlamayı, diğer bireyleri anlamayı, geleceği planlamayı, inovatif seçimler yapmayı, risk almayı ve sonuçlarını kabul etmeyi öğretmelidir. Bu tip yeterlilikler önceden tahmin edilip değerlendirilemeyecekleri gibi, varolan dar kapsamlı ticari bilgi ve becerilerle kolayca bağlantılanamazlar. Bu kurumun amacı bireylerin formal eğitimlerinde kazanamadıkları bu tip yeterlilikleri yaşamlarının diğer evrelerinde edinebilmelerini sağlamaktır.( http://www.etf.europa.eu/ web.nsf/pages/Key_competences, 12.07.13)

ETF, Avrupa Birliği’ nin genişlemesi kapsamındaki ülkelerin 2020 yılına kadar olan stratejilerini belirlemek için bir çerçeve belirlemiştir(ETF FRAME Project). Bu proje ile insan kaynaklarının yerel kapasitesinin; yetenek öngörümlemesi, kurumsal değrlendirmelerin gözden geçirilmesi, geleneksel değerlendirmeler ve insan kaynaklarının geliştirilmesi gibi özel metotlarla güçlendirilmesi amacıyla proje dört aşamada uygulanacaktır. İlk olarak öngürümleme aşamasında, temsilci olarak iki ülke seçilmiş( Sırbistan ve Karadağ), pilot uygulamanın ardından diğer ülkelere de uygulanmıştır. Öngörümleme metodu, taraflar tarafından paylaşılan yetenekleri önceden belirlemek üzere uzun dönemli bir bakış açısı sağlamakta, stratejik öncelikleri belirlemekte ve yeterliliklerin nasıl oluşturulabileceğine dair bir yol haritası sunmaktadır. İkinci aşama olan kurumsal düzenlemelerin gözden geçirilmesi aşamasında 2020 vizyonunun başarılabilmesi için gerekli olan kapasite geliştirme ihtiyaçları belirlenmektedir. Bu ihtiyaçlar politika planları, uygulaması ve gözlemlenmesinden oluşmaktadır. Gözden geçirme bütçe kapasitesini de içermektedir. Üçüncü aşamada gözlemleme sistemi oluşturulması yer almaktadır. Performansı gözlemleme, bu projenin uygulanmasında insan kaynaklarının gelişiminin ölçümündeki hesap verebilirliği güçlendirir ve ölçütleri iyileştirir. Dördüncü ve son aşamada ise Bölgesel Bileşen yer almaktadır. Bölgesel bileşen, bilgi paylaşımını, karşılıklı öğrenmeyi ve insan kaynaklarının geliştirilmesi politikalarındaki prensiplerin diyaloğunu içermektedir ( http://www.etf. europa.eu/web.nsf/pages/Frame_project, 12.07.13) .

Avrupa Komisyonunun 20.11.2012 tarihli, “Eğitim Üzerine Yeni Fikirler: Daha İyi Sosyo-Ekonomik Çıktılar Oluşturmak Üzere Yeteneklere Yatırım Yapmak” başlıklı raporunda, verimliliği arttırabilmek için Avrupa’ nın yeteneklerinin kapasitesinin belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Uzun vadede yetenekler inovasyon ve büyümeyi tetikleyecek, değer zincirindeki üretimi arttıracak, kalifiye işgücüne yoğunlaşacak ve işgücü piyasasının geleceğini şekillendirecektir. Bu noktada işgücüne doğru yeteneklerin kazandırılması,Avrupa endüstriyel hayatındaki rekabetçilik için büyük önem taşımaktadır ( http://ec.europa.eu/education/news/ rethinking/com669_en.pdf, sf.2, 16.07.13) .

Modern, bilgi bazlı ekonomiler, insanların yüksek ve birbiriyle daha yakın ilişkili yeteneklere sahip olmasını gerektirir. Eleştirel düşünebilme, insiyatif alabilme, problem çözme ve ekip çalışmasına yatkınlık gibi çoklu beceriler; bireylerin günümüzün değişken ve tahmin edilmesi güç kariyer koşullarına daha iyi hazırlayacaktır. Girişimsel yeteneklerin gelişimine ise özellikle dikkat edilmelidir çünkü bu yetenekler sadece yeni işler yaratmakla kalmaz, aynı zamanda genç insanların istihdam edilebilirliğine de katkı sağlar. Bununla beraber, sadece 6 üye devletin girişimcilik eğitimi konusunda özel stratejisi bulunmaktadır. Gerçek yaşam deneyimleri, problem bazlı öğrenme ve şirket bağlantıları yolu ile girişimcilik, eğitimin ilkokuldan yüksek öğrenime kadar tüm basamaklarında yaygınlaştırılarak öğretilmelidir. Her birey, iş hayatına atılmadan önce en az bir kez girişimcilikle ilgili bir uygulama gerçekleştirmiş olmalıdır. Bunun yanında bilimsel yeteneklerin de geliştirilmiş olması esastır. Teknoloji ve araştırma yoğun sektörlerde, bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik ile ilişkili yeteneklere olan talep her zaman yüksektir. Ancak tüm bunlardan önce, dil bilgisi, aritmetik ve basit fen bilgisi, istihdam ve sosyal içerme için kilit fonksiyonlardır. Bu fonksiyonların ölçülmesinde çeşitli

179

Yabancı dil bilgisi, uluslararası değişimlerin çok hızlı bir biçimde yaşandığı dünyamızda rekabetçilik için oldukça önemli bir diğer faktördür. Küresel pazarlarda faaliyet göstermek isteyen firmalar için yabancı dil oldukça önemlidir. Bunun yanında yabancı dil, işgücünün hareketliliğinde önemli rol oynamaktadır (http://ec.europa.eu/education/news/rethinking/com669_en.pdf, sf 7).

Çapraz yeteneklerin geliştirilmesi, büyüme ve rekabet yaratmak için tek başına yeterli değildir, eğitim ortamı ve ve işyerleri arasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Başlangıç eğitimi ve sürekli eğitim olarak adlandırılan mesleki eğitime yatırım yapılması, inovasyon, büyüme ve rekabetçilik açısından hayati önem arz etmektedir (http://ec.europa.eu/education/news/rethinking/com669_en.pdf, sf 7).

Dünya çapında mesleki eğitim sistemine sahip olan Almanya, Avusturya, Danimarka ve Hollanda gibi bazı ülkeler, mevcut ve gelecekteki yetenek ihtiyaçlarını talep bazlı olarak inşa eden mekanizmalar oluşturmuşlardır. Yetenek uyuşmazlıkları ile ilgili daha az geri bildirimde bulunurken, genç işgücü istihdamında yüksek oranlar yakalamışlardır ve bu ülkelerde mesleki eğitim sistemleri işbaşında eğitime dayalı ikili bir yapıdan meydana gelmektedir.İş başında eğitim, stajerlik ve benzer ikili modeller öğrenme aşamasından iş yaşamına geçişte oldukça yararlı olmaktadır. Ancak bunun başarılabilmesi için eğitim sistemininin genelinde rol alan tarafların her birinin görev yetki ve sorumluluklarının net ve kesin çizgilerle belirlenmiş olması oldukça önemlidir. ( http://ec.europa.eu/education/news/rethinking/com669_en.pdf, sf 7) Mesleki eğitim sistemleri, bilgi- iletişim, sağlık, hizmet, denizcilik gibi yüksek yeterlilikte işgücü gerektiren sektörlerde oldukça önemli rol oynamaktadır. Bu sektörlere yönelik, hedefi belirlenmiş olan mesleki eğitim sistemi oluşturma çabaları, sektörlerdeki büyümeye katkı sağlayacaktır.

Avrupa Birliği sathında, mesleki eğitim sistemlerinin, genç işsizliğini azaltmak, eğitimden istihdama geçişi kolaylaştırmak, işgücü niteliklerinin sektörün ihtiyaçlarını karşılamasını sağlamak amacıyla 2012 Aralık ayında, mesleki eğitim ve öğretim konulu Avrupa Birliği Eğitim Bakanları toplantısı düzenlenmiştir.İlgili bakanlar mesleki eğitimin etkinliği ve kalitesinin arttırılması, yükseköğretime giden yolların öğrenme ile ilişkilendirilmesi, sosyal partnerlerin ve tarafların geliştirme ve uygulama süreçlerinde aktif bir biçimde rol oynaması gerekliliği ve işgücü hareketliliğinin arttırılması gibi konularda bir anlaşmaya imza atmışlardır.( http://ec.europa.eu/education/news/rethinking/com669_en.pdf, sf 7)

Eğitim ve öğretim, ancak bilgi, yetenek ve yeterliliklere odaklanıldığı takdirde ekonomik büyüme ve iş yaratmaya yardımcı olabilir. Öğrenme çıktıları halihazırda Avrupa Nitelikler Çerçevesinin ve ulusal yeterlilik çerçevelerinin esasını oluşturmakla birlikte, bu vazgeçilmez araç öğretme ve değerlendirme arasından sıyrılamamaktadır. Eğitim ve öğretimin hemen her basamağındaki kuruluş, öğrenci ve işgücü piyasasına girdi oluşturan eğitimin ilişkisini ve kalitesini ilişkilendirmek durumundadır.

Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi(EQF), Europass, Avrupa Kredi Transfer Sistemleri (ECTS ve ECVET),Avrupa Yetenek, Nitelik ve Meslek sınıflandırması (ESCO) gibi Avrupa Birliği oluşumları öğrenenlerin ve işçilerin hareketliliğini desteklemektedir. Avrupa Yeterlilikler ve Nitelikler Alanının yaratılması mesleki ve yüksek eğitimde sınırlar arasındaki akademik becerilerin tanımlanmasını ve şeffaflaştırılmasını sağlayacaktır. (http:// ec.europa.eu/education/news/rethinking/com669_en.pdf, sf8)

Avrupa Birliği içinde istihdama katılmak veya eğitim almak isteyen kişilerin niteliklerini tam ve doğru olarak belirlemek, karar vericilerin daha kolay, hızlı ve doğru karar vermesini sağlayabilmek, eğitimcilerin de müfredatlarını uygun hale getirmelerini sağlamak amacı ile Europass adı verilen bir sistem kurulmuştur. Bu sistemde 5 farklı belge bulunmaktadır. Bu belgeler beceri ve yeterlilikleri göz önüne seren özgeçmiş, dil yeterliliklerini belirten dil pasaportu, başka Avrupa ülkelerindeki kazanımları sunan Europass Hareketlilik, eğitim ve mesleki sertifikaların kaydedildiği Sertifika Eki ve yüksek öğrenim derecelerinin yer aldığı Diploma Ekinden (Avrupa Kredi Transfer Sistemi ile yakından bağlantılıdır) oluşur. Bu belgelerin tüm ülkelerde tek tip olarak kullanılması standartlaşmayı sağlayacak, dolayısıyla eğitimde ve istihdamda tam bir entegrasyon sağlanacaktır. (http://europass.cedefop.europa.eu/tr/about,09.07.2013)